Litvinenko: Kurban mı sanık mı?

Aleksandr Litvinenko’nun 23 Kasımda Londra’da, zehirlenme sonucu öldüğü tahmin ediliyor. Otopsinin sonuçları hala açıklanmış değilse de özellikle Polonyum zehirlenmesinin üzerinde net biçimde duruluyor.

Genel kanı, özellikle İngiliz medyası açısından bu ölümde “Rusya’nın izi” olduğu yönünde. Ve bu vektör üzerinde bir çok spekülatif analiz üretiliyor. Kuşkusuz bu inancın temelinde Boris Berezovski gibi Rus karşıtlarının açıklamalarının da etkisi bulunuyor. Ancak iyibilgi’ye açıklama yapan Mahir Kaynak, Rus ajanın tüm dünya medyası önünde, bir haftada, göstere göstere öldürülmesini anlayamadığını, bu ölümün arkasında Rusya’nın olmadığını belirtiyor.

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Litvinenko’nun ölümü etrafındaki tartışmaları değerlendirirken, İngiltere Dışişleri Bakanı Margaret Backet ile yaptığı görüşmeye göndermelerde bulundu ve İngiliz Bakana, İngiliz soruşturmacıların somut sorular hazırlayıp hazırlamadığını sorduğunu, buna yanıt olarak da ret cevabı aldığını belirtti.

Yani konuyla ilgili “somut sorular” hala hazırlanıyor. Rusya istenen cevapların verilmesi için bu soruların kendilerine ulaşması gerektiğini, bundan sonra detaylı şekilde inceleneceklerini belirtiyor.

Bu noktada iş biraz cinayet soruşturması üslubunun dışına çıkıyor ve araya diplomatik bir takım çekişmelerin girdiği anlaşılıyor. Ancak bunda şaşıracak bir şey yok. Zira iş başından beri zaten netameliydi ve iki ülke arasında Soğuk Savaş döneminden kalma tecrübeler gösteriyor ki, bu tür dosyalar zaten polisiye değil, “casusluk üzerinden diplomatik”tir!

İngiliz sorgu hakimler Litvinenko’nun radyoaktif madde ile zehirlendiği sanılan tarih olan 1 Kasım’da Londra’da bulunmuş olan Ruslar ile görüşmek niyetinde. Londra’da ölümünden önce Litvinenko’nun ziyaret ettiği birkaç yerde daha radyasyon izleri belirlendi.

Bunların arasında Rusya’yı terk etmiş iş adamı Boris Berezovski’nin ofisi ve Çeçen ayrılıkçılarının temsilcisi Ahmed Zakayev’in otomobili de var! Yani bazı İngiliz gazetelerine inanılırsa Litvinenko komplonun kurbanı olmaktan çıkıp sanıklardan biri haline gelebilir.

Örneğin “News of Worl Gazetesi”ne göre polis tarafından Litvinenko’nun bizzat İngiltere’ye “Polonyum-210” getirdiğini iddia eden versiyon üzerinde araştırma yapılıyor. “Sunday Ekspress” haftalık dergisi “gizli servislere” dayanarak Litvinenko’nun El-Kaide örgütünün el yapımı bomba üzerindeki çalışmalarına katılmış olduğunu iddia ediyor.

İngiliz milletvekilleri ise tüm bunlarla ilgili olarak hükümeti, Berezovski, Zakayev ve Litvinenko gibi kişilere politik sığınma hakkı tanımada daha ihtiyatlı davranmağa çağrıyorlar. Rusya’nın resmi söylemi, suçluların adil soruşturma sonucunda yakalanıp cesalandırılması gereğini deklare ediyor. Bunun için tüm yardımın yapılacağı hatta yapıldığı yolunda da iddiaları var. Ama terzsini söyleyen de çok.

Eski KGB ajanı Alexander Litvinenko cinayetini soruşturmak için Moskova'ya giden İngiliz polisinin Kremlin'in soğuk tavrıyla karşılaştığını dillendirenler gibi. Bu iddiayı sahiplenenler kanıt olarak Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov’un “Litvinenko olayı İngiltere ile ilişkilerimize zarar veriyor” demesinin ardından Moskova Başsavcısı Yuri Çayka da, olayla ilgili Rus şüphelilerin İngiliz polisi tarafından gözaltına alınamayacağını söylemesini gösteriyor.

Şyine de Başsavcı 1 Kasım'da Litvinenko ile buluştuğu bilinen eski KGB ajanı Anderi Lugoyov'un da zehirlenme nedeniyle Moskova'da tedavi gördüğünü doğruluyor. Anlaşıldığı kadar asıl problem İngiliz yetkililerin; konuyla ilgili gördükleri bazı Rus vatandaşlarıyla konuşmak istemesinde ortaya çıkacak.

Başsavcı Çayka, İngiliz polisinin devlet sırlarını sızdırma suçundan hapis cezasına çarptırılan Litvinenko'nun arkadaşı ajan Mikhail Trepashkin'le, yeterli kanıt bulunması halinde görüşmelere izin verilebileceğini, ancak bu noktada Trepashkin'in sorgulanmasının mümkün olmadığını peşinen açıklamış bulunuyor.

Ruslar, Trepashkin'in hapishaneden Litvinenko'ya mektup yazarak Kremlin'in hakkında ölüm emri verdiğinden haberdar etmeye çalıştığı iddialarını ise asılsız olarak nitelendiriyor. Sonuç olarak klasik bir James Bond hikayesi daha çözümsüzlüğe doğru emin adımlarla gidiyor gibi.