Livni'yi hiç böyle okumadınız

19 Eylül 2008 13:07 tsi
İsrail Dışişleri Bakanı Tzipi Livni’nin Kadima partisi kongresinden yeni başkan olarak çıkması şüphesiz Başbakanlığa giden yolda önemli bir eşiği atlaması anlamına geliyor. Livni kabineyi kurup ülkeyi yönetmek için kollarını sıvıyor. Peki, Livni böl

Elbette İsrail yönetimindeki bu değişiklik akıllarda bir sürü soru işaretinin doğmasına neden oluyor. İsrail Türkiye’nin arabuluculuğunda Suriye ile yapılan barış görüşmelerini sürdürecek mi? Olmert’in ılımlı çizgisi devam edecek mi? Eski bir MOSSAD üyesi olan Livni barışı yokuşa sürüp gerginliği mi artıracak?

Bu soruları bölgeyi en iyi bilen gazetecilerden BBC Türkiye temsilcisi Hüsnü Mahalli’ye sorduk. Mahalli bölgede konjonktürün değiştiğini, İsrail’in idealist politikalarını terk etmeye başladığını, Olmert gibi Livni’nin de bundan sonra realist bir çizgide İsrail’i yönlendireceğini vurguluyor. Ancak Livni’nin baş etmesi gereken iki sorun var: İsrail’deki aşırı sağ kesim ve ABD’deki lobi…

İsrail’de Dışişleri Bakanı Tzipi Livni’nin Başbakan olması bekleniyor. Nasıl bir tarzı var Livni’nin? Mossad geçmişi özellikle vurgulanıyor haberlerde?

İsrail’de başbakanlık yapan liderler ya Mossad’dan ya da ordudan gelmedir. Bu noktadan çıkış yapılarak değerlendirmek bence yanlış.  Ona bakarsanız babası da önemli bir çetenin lideriydi, yani açıkça teröristti.

Kimi analizlerde de Livni’nin merkeze geldiği söyleniyor.

Livni’nin merkeze gelip gelmemesinin anlamı yok. Tek başına iktidar olmayacak. Önümüzdeki süreçte hükümeti kuracak. Dahası hükümeti kurmak için İsrail’deki sağ partilerle de anlaşmak zorunda olacak. Onlar anlaşmak için bazı şartlar öne sürecekler… Dolayısıyla Livni dengeci bir politika izlemek durumunda. Hem Olmert’le gelen çizgisini korumak zorunda hem de kendi tabanına, özellikle sağ partileri yanında tutmak zorunda. Herkesin ağzına bal çalmak durumunda. Bu bir geçiş süreci olacaktır zaten. Pragmatik davranıp herkesin ağzına bir parmak bal çalacaktır. Ve erken seçimler sonrası gerçek hükümetini kurana kadar bekleyecektir.

Peki, bu süreçte Suriye ile yapılan görüşmeler olsun Hamas’a temaslar olsun barış görüşmelerinde aksama yaşanacak mı?

Aksama olmayacak. Hatta şunu söyleyeyim: barış görüşmelerini daha ileriye götürmeye çalışacaktır bu geçiş sürecinde. Üç beş ay sonra seçim geldiğinde ben şunları yaptım deme becerisini göstermek isteyecektir. Örneğin İsrailli esir asker meselesi İsrail toplumu için çok önemli. Hamas’la anlaşmaya çalışıp o askerin serbest bırakılmasını sağlamaya çalışacaktır. Suriye ile barış görüşmelerini ilerletmek isteyecektir.

Sözlerinizden şunu anlıyorum: İsrail toplumu barış görüşmelerinin ileriye taşınmasını istiyor.

İsrail toplumu askerin kurtarılması meselsine çok önem veriyor. Bağnaz partilerin tavrına rağmen Suriye ile ilişkiler de toplum için önemli. 2002 yılında Şaron olmasaydı Ehud Barak neredeyse Suriye ile anlaşıyordu. Şimdi Barak’ın da desteği arkasında Livni’nin. Livni’nin gerçek yüzünü ikinci hükümette göreceğiz. Üç beş ay sonra ben erken seçim yapılacağını düşünüyorum.

Livni’nin gerçek yüzü ne peki?

Sert olmayacak. Çünkü uluslararası koşullar bunu gerektiriyor. İsrail de sarsıntılar yaşanıyor bu arada… Sosyal kültürel sarsıntılar… Örneğin geçtiğimiz gün Olmert bir laf etti: Büyük İsrail bitti diye… Omlet söylüyorsa bu toplumda ciddi bir tartışma olduğunu kanıtlıyor. Zaten bakın İsrail gazetelerine… Hahamlar, toplumun değişik kesimleri İsrail’i tartışıyor. Neden başaramadık diyor. 2006 Lübnan yenilgisinden sonra askeri ve istihbarat alanında da ciddi bir tartışma var. Neden yenildik diyorlar. Ciddi bir travma yaşanıyor şu anda İsrail’de. Türk basınına yansımıyor ancak bir sürü general istifa etti, bir sürü general görevden alındı bu süreçte.

Peki, bundan sonra ne olabilir bölgede? Barış mümkün mü?

Bundan sonra beklenti: Yahudi lobileri İsrail’deki bağnaz dinci partileri kışkırtmazsa İsrail’de daha realist politikalar izlenebilir. Ama bütün mesele lobide. ABD’deki lobilerin varlık nedeni savaştır. Kongredeki güç kaynağı sadece şu cümle: Müslümanlar Yahudileri öldürecek. Oradaki insanlar da İsrail’e sahip çıkıyor. İsrail barış yaparsa Yahudi lobisi ne diyecek? Kongrede İsrail’e gelişmiş silah satın diyemeyecek. Ermeni diasporasının yaptığı gibi korku sömürüsü bitecek. Buna da izin vermez diye düşünüyorum lobi. Ancak İsrail toplumu dediğim gibi bnu tartışıyor. İsrail’in altmışıncı yıl kutlamalarında kamuoyu ‘biz nerde hata yaptık’ı çok tartıştı. Beş tane savaş yaşanmış, her gün korku, kan. İsrail toplumu travma yaşıyor.

O halde Livni çok zor bir durumda… Bu süreçte Başbakan olduğu için bir yandan realist bir politika izlemek bir yandan da İsrail’in hassas dengelerini göz etmek durumunda.

İsrail’in tümü kritik durumda sadece Livni değil. İsrailliler de karar vermek zorunda.

İsraillilerin kararı ne olur sizce?

Olumlu bir nokta koyacaklar zorunlu olarak.

İsrail toplumu kendini buna hazırlıyorsa, geriye çevre ülke halklarının tutumu kalıyor demektir. Haklı ya da haksız İsrail’e bir şekilde ön yargılı yaklaşan Arapların bu durumda tavrı ne olacak?

Araplar buna ikna edilebilir. Arap zirvelerinin kararları var. Liderler biz İsrail’i tanımaya hazırız diyor tam altı yıldır. Her zirvede aynı şeyi söylüyorlar. Hamas bile el altıdan askerlerin bırakılması konusunda İsrail’le görüşüyor. Filistin lideri dahil olmak üzere tanımaya hazırız dedikten sonra İsrail gerçeğini kabul ettikten sonra yapacak bir şey yok. Bu noktada İsrail’in tavrı çok önemli.

Siz umutlusunuz yani…

Temkinli bir umut benimkisi…

iyibilgi.com/Yahya Bostan

Bu haber 1,909 defa okundu.