Türkiye'deki akaryakıt tekeli çok insafsız!

14 Ağustos 2008 15:15 tsi
Akaryakıt fiyatlarında Rekabetin Korunması Hakkındaki Kanunu ihlal eden uygulamalar yapıldığı iddiasıyla başlattığı ön araştırmayı tamamlayarak Enerji Üst Kurulu’na sunan Rekabet Kurumu, bir dizi öneride bulundu.

Akaryakıt sektörünün yüzde 90’ını elinde bulunduran beş dağıtım grubunun adeta tekel oluşturularak istediğini serbestçe yaptığı görülüyor.

ÖZEL SEKTÖR DEVLETTEN İNSAFSIZ ÇIKTI

1 Ocak 2005’ten bu yana uygulanan serbest fiyatlandırmaya işaret edilen raporda, vatandaşın iliklerine kadar hissettiği ve devlete büyük faturalarla mal olan akaryakıt fiyatlarını belirlemede özel sektörün devletten daha insafsız olduğunu gözler önüne serdi. Koç Grubu’nun satın aldığı Tüpraş ile birlikte sektörün yüzde 90’ını oluşturan Petrol Ofisi (Aydın Doğan Grubu), Shell-Turcas (İngiliz-Aksoy Holding), BP (İngiliz), Opet (Koç Grubu) ve Total’i (Fransız) mercek altına alan Rekabet Kurumu incelemesinde, bu beş şirketin kâr fırsatçılığı yaptığı, fiyat rekabetine girmekten kaçındığı ve pazara yeni girişlerin engellendiğini tespit etti. Rapor, sektörde rekabet seviyesinin yeterli olmadığı, dağıtım şirketlerinin özellikle fiyat rekabetine girmekten kaçındıkları vurgulandı. Pazara hakim şirketlerin bazen Tüpraş fiyatını bazen de doğrudan uluslararası fiyatları takip ederek fırsat kârları elde etmeye yönelik bir fiyatlandırmaya gittikleri da raporda ifade edildi.

“PETROL PİYASASI KANUNU DEĞİŞSİN” ÖNERİSİ

Yeni rafineri başvurularıyla ilgili sürecin hızlandırılması da tavsiye edilen raporda, Petrol Piyasası Kanunu’nun değiştirilmesi gerektiği belirtildi. Akaryakıt sektörüyle ilgili sıkıntılar ve çözüm önerileri sıralandığı inceleme raporunda, fiyatlardaki düşüşlerin bazen tüketiciye yansıtılmadığı şöyle ifade edildi: Katı kurallar, dağıtım pazarına girişlerin önünde ciddi bir engel teşkil ediyor. EPDK’nın lisans verdiği 47 akaryakıt şirketi olmasına karşılık, sadece 5 şirket pazarın yaklaşık yüzde 90’ına hakim durumda. Uzun bir süredir devam eden bu durum, kalıcı bir rekabetin sağlanması için mutlaka değişmeli. Vergi dışı fiyatlar bakımından da Türkiye’de akaryakıt fiyatlarının yakın pazarlara kıyasla yüksek olduğu; depo fiyatlarının bile Avrupa perakende satış fiyatlarının üzerinde seyrettiği görülmektedir. Fiyat düşüşleri, fiyat artışlarına kıyasla aynı duyarlılıkla piyasaya yansıtılmamakta; dağıtım şirketleri, fiyat düşüşlerini bazen gecikmeli olarak, bazen ise nispi olarak yansıtmakta, bazen de hiç yansıtmamaktadır.”

KETENCİ: FİYATLAR ADETA EL BİRLİĞİYLE YUKARDA TUTULUYOR

Türkiye Akaryakıt Bayileri Petrol ve Gaz Şirketleri İşveren Sendikası (TEBGİS) Yönetim Kurulu Başkanı Atıf Ketenci ise, Vakit’e yaptığı değerlendirmede; yasayla dağıtım şirketlerine ve bayilere verilen fiyatlandırma serbesti alanının piyasayı iyileştirme yönünde kullanılmadığını söyledi. Bayilerin aşağı yönlü fiyat uygulamasına gidemediğini ifade eden Atıf Ketenci, “Azami fiyat uygulaması bir tavsiyedir, zorunlu değildir. Ancak şimdiye kadar tavsiye edilen fiyat üzerinden satışların yapılması rekabetçi piyasa oluşmasını engellemiştir” dedi.

Ana dağıtım şirketlerinin merkezi sistemle tek elden (TEKEL) bayilere verdikleri promosyonlara dikkat çeken Ketenci, “Bayilerin hareket alanı daraltılmıştır. İncelemeye tabi tutulan beş ana dağıtım şirketi piyasanın tamamına yakınına hakim oldukları için yasayla kendilerine verilen yüzde 15 istasyon işletme yetkisini kullanmayı bile gerek görmüyorlar. Hem tek elden promosyon uygulaması hem de pompa fiyatlarının en yüksek seviyeden seyretmesinde kasıtlı olmasa da bir birliktelik görülüyor. İşin içerisine promosyon olmalı ancak fiyat uygulaması bayilerin özgür iradesine bırakılmalı” dedi.  Akaryakıt üzerindeki vergi yükünün yüksek olmasından şikayet eden TEBGİS Başkanı Ketenci, vergi yükünün düşürülmesinin kamuya yarayacağını ve kayıtdışılığın azalacağını vurguladı. “Biz de bunun sancılarını çekiyoruz. Biz de bundan rahatsızız Önemli düzenlemeler yapabilir” diyen Ketenci, ortak akıl ile sistemin iyileştirilmesi gerektiğinin altını çizdi.

BAYRAMOĞLU: YENİ YASAL DÜZENLEME YAPARIZ

Rekabet Kurulu’nun tespit ve önerilerini Vakit’e değerlendiren TBMM Sanayi, Ticaret, Enerji, Tabii Kaynaklar, Bilgi ve Teknoloji Komisyonu Üyesi Rize Milletvekili Ali Bayramoğlu, Türkiye’de petrol dağıtımının uzun süreden beri sorun teşkil ettiğini söyledi. Petrol piyasasıyla ilgili şimdiye kadar birçok yasal düzenleme yapıldığını, ancak yine sorunların yaşandığını belirten Ali Bayramoğlu, problemlerin en aza indirilmesi için gerekirse yeniden yasal düzenleme yapılabileceğini ifade etti. Bayramoğlu, Rekabet Kurulu’nun yaptığı tespitlerin önemli olduğunu vurguladı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu’nun yapılan çağrıya kulak vererek harekete geçmesi gerektiğini dile getiren Bayramoğlu, “Rekabet Kurulu’nun yasa değişikliği önerisini elbette değerlendiririz. Bu konuyla ilgili olarak milletvekillerin düşen bir görev varsa biz de gerekli adımları atarız” dedi.

vakit

Bu haber 361 defa okundu.