Uygurların var olma savaşı

5 Ağustos 2008 15:51 tsi
Çin işgali altındaki Müslüman Uyguların yaşadığı Doğu Türkistan halkı, komünist rejimin baskıcı rejimi altında ekonomik olarak da zor günler geçiriyor.

Çin’deki Müslüman Uygur azınlığının ekserisi gibi Yusuf da, kendisi, eşi ve 10 yaşındaki oğlunun geçim derdiyle çok daha fazla endişeli.

Çoğunluğu Müslüman olan Doğu Türkistan’ın (Çin işgalden sonra adını Sincan olarak değiştirdi) Aksu’nun 36 yaşındaki sakini “Uygur olmak çok zor. Söz konusu olan politika ya da din değil burada. Sadece yaşamak istiyoruz” diye konuştu.

Üzerinde golf tişörtü ve kafasında Uygur şapkasıyla Yusuf zerzevat ve pamuk üretimiyle uğraşıyor. Arada da arkadaşının taksisinde şoförlük yapıyor. Bir ay boyunca kazandığıysa 1.000 yen yani 144 dolar. Müslüman Uygurların anavatanı Doğu Türkistan hayaliyle ilgili Yusuf karamsar konuşuyor: “Doğu Türkistan asla olmayacak. Çin izin vermez” diyor.

8 milyonluk Türkçe konuşan Uygur Müslümanları, uzun yıllardır Çin kontrolünden rahatsızlar. Kaşgar’da dün yapılan saldırıda 16 polis memuru öldürülmüştü. Saldırıyı yapanlar tutuklanmıştı.

İsveç kaynaklı Dünya Uygur Kongresi sözcüsü Dilşat Raşit, Olimpiyatlar öncesi tutuklamalarla Uygur’lar arasında gerilimin arttığını ancak saldırıları Uygurların düzenlediğini doğrulayamayacağını söyledi. Raşit AFP’ye, “Polis ve askerler kuralsız şekilde tutukluyorlar” dedi. 

Doğu Türkistan (Sincan) 1955’ten beri özerk olmasına rağmen sert güvenlik kısıtlamalarına maruz kalıyor. Orta Asya’ya yakınlığı ve engin petrol ve gaz yataklarıyla bölge Pekin gözünde çok önemli bir yer tutuyor.

İkinci sınıf vatandaş muamelesi

Birçok Uygur işyerlerinde ve eğitimde ayrımcılığa maruz kalıyorlar. Adını vermek istemeyen genç bir Aksu kadını, “Bankaya gittiğimizde orada çalışan Çinliler bize kaba ve şüpheli davranıyorlar” diye anlatıyor.

Çin’i eline alan Olimpiyat hastalığı Doğu Türkistan’da görülmüyor. Dünya genelinde fiyatlar yükselse de birçokları Olimpiyatların enflasyonu azdırdığına inanıyor.

Meyve üreten ya da hayvancılık yapan nüfusun ekserisinin hayatları 100 sene öncesinden farklı değil. Ancak bazıları için bir şeyler değişiyor.

Doğu Türkistan’da bir seyahat acenteliği yapan Abdülkerim, “Ekonomi hiç olmadığı kadar iyi” diyor. Renkli İslam kültürünü ve bölgedeki dağları görmeye gelen Çinli turistlerle son 5 yılda geliri 3 kat artmış.

Anavatanları Doğu Türkistan olan 8,3 milyon Müslüman Uygurların ekseri baskıcı komünist Çin işgalinden mutsuzlar. 1930 ve 1940’larda Çin’deki iç savaş ve Japon işgali sırasında merkezi hükümetin zayıflamasıyla Doğu Türkistan’da iki cumhuriyet kuruldu ancak uzun soluklu olamadı.

Bazı Uygurlar bağımsız Doğu Türkistan isteyen grupları sessizce destekliyorlar. Genç Uygur kızı, “Birçok insan bu grupları kalplerinde destekliyor. Ancak bu ne işe yarayacak ki?”

timetürk

Bu haber 340 defa okundu.