Türk Dışişleri bunu yutar mı?

16 Haziran 2008 16:09 tsi
Irak kısa süre önce ülkede petrol arayacak şirketler listesini açıklamıştı. Türkiye’ye yer verilmedi. Haliyle Ankara kızdı. Çünkü uzun zamandır ‘dünyanın enerji merkezi’ planları vardı. Batı destekliyordu. ‘Nasıl iştir’ çözül

Sadece Türkiye’nin değil hemen tüm ülkelerin gözü Irak petrolünde. Bağdat hükümeti ise ülkede petrol arama izni vereceği şirket ve ülkeleri seçerken, aslında iki kıstasa göre karar veriyor.

Birincisi kendisinin o ülke ile ilişkileri ve beklentileri, ikincisi ABD’nin o ülke ile ilişkileri ve beklentileri. Özü bu.

Bundan kısa bir süre önce Irak, ülkesinde petrol arama izni vereceği şirket ve ülkelerin listesini yayınladı. Ama Türkiye bu listede yer bulamadı. Oysa oldukça büyük umutlar besleniyordu.

Çünkü Türkiye zaten Irak’ın önemli bir komşusuydu ve yine Irak yönetimi Türkiye ile iyi ilişkiler için elinden geleni yapıyordu. Yani listeden pay kapmamamak için bir neden yoktu.

Enerji yolu boş kalır mı?

Tersine, bu listede bulunmak için çok daha büyük avantajları vardı Ankara’nın. En önemlisi de uzun zamandır dillendirilen, “dünyanın enerji vanası” olsa planı ve stratejisiydi.

Kaldı ki başta ABD olmak üzere AB bile bu süreci destekliyordu. Ama yine de listede Türk şirketlerinin ismi bulunmuyordu işte.

Ankara elbette buna kızdı. Gerçi tam nereye kızacağı belli olmadı ama Irak ve petrol gibi bir konuda dışarıda kalmayı hazmetmesi mümkün değildi. Oysa ABD ve Irak için durum daha belliydi.

Her iki taraf da-ama özellikle ABD-Ankara’nın Kuzey Irak’la ilişki içinde olmasını teşvik ediyordu ve bunun en sağlam yollarından biri de “enerji”ydi. Enerji sadece ekonomik olarak değil, siyasi açıdan da kopmaları zorlaştırıyor, aksine iki tarafın da bağları pekiştirmesine neden oluyordu.

Tek başına olmaz ne demek!?

Nitekim Türkiye’nin de bastırmasıyla Bağdat ikinci bir liste açıklanacağını dillendirmeye başladı. Fakat bu liste Irak’ın tamamını değil, daha çok Kuzey Irak’a kapsayacaktı. Yani listedeki ülke ve şirketlerin muhatabı bir anlamda Irak’ın Kuzeyi’ndeki hükümetti.

Türk Dışişleri bu konuda kesin kararını vermiş değil. Ne anlama gelebileceğinin ve olası senayoların hesabını yapıyor.

Fakat herkes için bu geçerli değil. Örneğin Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) Genel Müdürü Mehmet Uysal, geçen hafta Bağdat'a giderek, TPAO'nun Irak'ta petrol arayacak uluslararası şirketler listesine eklenmesi için girişimlerde bulundu.

Gelen bilgiler TPAO yönetiminin Bağdat’ta oldukça “kritik” görüşmeler gerçekleştirdiğini söylüyor. Kritik nedir, belli değil ama daha kritik başka bir mesele ortaya çıkabilir.

TPAO yeni listede yer almak istediğini açıkça belirtmiş görünüyor. Irak’ın verdiği yanıtı çözmek ise ayrı sorun. Bağdat yetkilileri, “liste hazırlanırken bir yanlışlık olduğunu” kabul etmişler.

Bu cümleden sonra doğal olarak beklenen “yanlışın düzeltilmesi”. Fakat cümlenin devamı şöyle olmuş; “TPAO, istediği konsorsiyumla birlikte çalışabilir"! Bu ne demektir ayrı bir tartışma konusu gibi duruyor.

10’luk yeni liste

Yani iş Dışişleri Bakanlığı'na geliyor. Şu anki duyumlar, Türk Dışişleri’nin TPAO'ya Kuzey Irak'ta petrol arama faaliyetleri için izin vermek üzere olduğu yönünde.

Bu gerçekleşirse bir anlamda ABD’nin ve Irak’ın “istediği” olacağı gibi, Türk şirketlerinen tek başına bölgede petrol arayıp arayamayacağı da ayrı problem olacak.

Sonuçta Türkiye bir yandan Irak’ın genelindeki petrol aramalarından dışlanmış olurken, bir yandan Kuzey Irak’a sanki mahkum bırakılmış, öte yandan da buna dahi tek başına girişmesi engellenmiş olacak gibi.

Bu işin dış politika yönü. Ancak, “akaryatık kaçakçılığı” üzerinden bir iç politik yönü de var mı merak konusu olabilir.

Bu haber 737 defa okundu.