Gökhan Günaydın: "Genimizi patentleyecekler"

Tohumculuk Kanunu Tasarısı, yarın (4 Ekim) meclis gündeminde, görüşülecek konular arasında yer alıyor. Tasarının kamuoyuna "lansmanı" yapılırken, Avrupa Birliği'ne uyum süreci içerisinde, acil olarak meclisten geçirmemiz gerektiği ima edildi. Ziraat Mühendisleri Odası Genel Başkanı Gökhan Günaydın'la, tasarının "neye" uyum sağlamak için hazırlandığını görüştük.

Tohumculuk Kanunu Tasarısı'nın, AB'ye uyum için görüşüldüğü söylendi. Oysa, aslında Avrupa Birliği ülkeleri, bu yasa kapsamında ülkemize girişi yasallaşacak olan Genetiği Değiştirilmiş Organizma (GDO)'lara son derece mesafeli bir tutum sergiliyorlar. Hatta, ABD, Kanada ve Arjantin, topraklarına GDO ürün sokmak istemeyen Avrupa Birliği'ni Dünya Ticaret Örgütü'ne şikayet etmiş durumdalar. Kısaca, Avrupalılar GDO'ya ve biyoteknolojik uygulamalara karşıt bir tutum sergilerken, nasıl oluyor da biz, Avrupa'ya uyum göstermek için ülkemize GDO girişini yasallaştırmak zorunda kalıyoruz?

Çok güzel bir noktaya değindiniz... Çıkarılmak istenen bu yasanın, AB'ye uyum ile hiçbir alakası yok. AB müzakerelerinde tarımda tarama süreci devam ediyor. Henüz mevzuatla ilgili bir aşamaya gelmiş değiliz. Bu yasayı, daha kolay kabul görmesi için AB uyum paketinin içindeymiş gibi göstermeye çalışıyorlar.

AB tarım mevzuatına baktığımızda, meclisteki kanun tasarısıyla hiçbir benzerliği olmadığını görüyoruz. Neyle benzerliği var? Hollanda'nın sistemiyle! Bugün sebze tohumlarında %90 oranında dışarıya bağımlıyız. Bütün sebze tohumlarımızı İsrail, Fransa ve Hollanda'dan satın alıyoruz. Bu hazırlanan yasa tasarısının, Hollanda sistemiyle benzeşmesi bile, başlı başına büyük bir ayıp. Hollanda tohumculuk alanında tekel; onun için çok güzel bir durum ama bizim için kötü.

Bu tasarıyla, tohumculuk alanındaki piyasa denetimi, uyuşmazlıklarda hakem yetkisi gibi her türlü denetim mekanizması Tohumcular Birliği'ne devredilmek isteniyor. Tohumcular Birliği aslında Monsanto, Syngenta, Pioneer, Advento gibi uluslararası tohum şirketlerinin bir organı. Dolayısıyla, ülkemizde, tohum alanındaki bütün yetkilerimizi de tohum şirketlerinin insafına terk etmiş oluyoruz.

Böyle bir yasayı Zambia bile çıkarmaz. Ama kim çıkarır? İşgal altındaki Irak... Irak'ta 26 Şubat 2004'te Paul Bremer'in 81 sayılı kararı ile çıkarılmış olan yasa, TBMM'de görüşülecek yasa tasarısı ile büyük benzerlikler taşıyor. Irak'ın genetik kaynaklarına ve tohum potansiyeline el koymaya çalışılıyor. Irak, ancak işgal altındayken bu tür bir yasayı kabul ediyor. İşin ürkütücü olan tarafı, bizim demokratik yollarla tohumlarımız üzerindeki haklarımızı devretmek ve bu yasayı çıkarmak istememiz...

Bu yasanın inşallah meclisten geçmeyeceğine inanıyoruz. Ama olur da geçerse, nasıl geri adım atılabilir?

Muhalefet partisi veya Cumhurbaşkanımız, anayasaya aykırılığı nedeniyle yasanın iptalini talep edebilir.

Peki, bu yasa kabul edilir ve uygulamaya konursa, bizi nasıl bir gelecek bekliyor?

Hiçbir ülke, "biyogüvenlik" yasasını çıkarmadan, bu tür bir tohum yasasına imza atmaz. Bizde, senelerdir biyogüvenlik yasası çıkarılamadığı için, tehditlere son derece açık bir durumdayız. Kanunda tarif edilen "çeşit" biyoteknolojik kapsama giriyor. GDO yasalaştırılıyor.

Bu yasa geçerse son derece zengin olan gen kaynaklarımızı, üzerinde bir iki geni değiştirdiklerini iddia ederek patentleyecekler.

GDO tohum ekilmesi biyoçeşitliliğimize yönelik büyük bir tehdit. İnsan sağlığı açısından, alerjilere, antibiyotik direncine yol açması nedeniyle son derece sakıncalı. Ayrıca, insan sağlığına tam olarak nasıl bir etkisi olduğu konusunda büyük bir bilinmezlik var.

Zamanla, araştırmalar yapıldıkça insan sağlığı açısından GDO'ların çok daha korkunç etkilerinin ortaya çıkabileceği söyleniyor.  Hatta bir yazı, değiştirilmiş genlerin vücudumuzdaki genler üzerinde de etkisi olabileceğini ifade ediyordu. Yani, yaygınlaşan kanser vakalarının dahi sebebi GDO'lar olabilir, zamanla göreceğiz.

Sadece insan sağlığına değil, çevreye ve çiftçiye de zararlı. Tarımsal alanda sosyo-ekonomik zararları var. GDO ürün tarlaya sadece bir kez ekilebiliyor, GDO sebzeden elde ettiğiniz tohumu bir sonraki sene tarlanıza ekemiyorsunuz çünkü kısır. Mecburen, gene tohum şirketinden GDO tohum satın alacaksınız.

Aslında bir tohumun kısırlaştırılmış olması fikri bile korkunç... Yasa geçerse hiçbirimiz için avantajlı bir tarafı olmayacak. Tek kazanan tohum şirketleri...

1963 yılında çıkarılan 308 sayılı bir yasa var. Bu yasada "köy çeşidi" tanımlanıyor. "Köylü tohumunu istediği gibi eker" deniyor. Bu yasadan tam 23 sene sonra köy çeşidi ortadan kaldırılmak isteniyor. Yerli çeşit adını bile duymak istemiyorlar.

Bağımsız bir tarım modelinden bahsediyorsanız öncelikle tohumunuz sizin olacak. TAGEM, TİGEM ve diğer kamu kuruluşları olmadan, tohum işini sadece özel sektörün eline bırakırsanız bağımlılık artar. Bu da karanlık ufukların habercisi...

Dün TBMM önünde bir basın açıklaması yaptık, meclisin bahçesine tohum serptik...