'Cumhur' krize geçit vermedi

22 Ekim 2007 08:18 tsi
Türkiye, şehitlerine ağladığı bir günde demokrasi sınavı verdi. Acısını içine gömen vatandaş, sandığa koştu. İşte Türkiye geneli referandum sonucu ve siyasilerin, aydınların sonuçlara ilişkin değerlendirmeleri:

Siyasî tabloyu bilenler için sonuçlar sürpriz olmadı. Her türlü kafa karıştırıcı propagandaya karşın halkın üçte ikiye yakın bölümü 'evet' oyu verdi. 'Cumhur' kararını milli iradeden yana kullandı. 
 
Referandumdan çıkan 'evet' oyunun anlamı çok büyük. Vatandaş, sadece cumhurbaşkanını 5 yıllığına kendisi seçme veya genel seçimleri 4 yıla indirme gibi köklü düzenlemelere onay vermedi. 367 krizi ile başlayan, demokratik işleyişe sekte vuran girişimlere duyduğu tepkiyi ikinci kez sandığa yansıttı. 22 Temmuz'da ortaya çıkan iradenin devam ettiğini söylemek mümkün. 'Evet' oylarının yüksek çıktığı yerler genellikle AK Parti'nin 22 Temmuz'da gücünü gösterdiği bölgeler. Bu noktada Doğu ve Güneydoğu Anadolu'ya özel bir parantez açmak gerekiyor.

Yüzde 90'ları aşan destekle birçok bölge ili rekora imza attı. Bunlardan bir tanesi oldukça ilginç. 12 Eylül'ün gölgesinde yapılan 1982 Anayasası'na yüzde 92 oranında 'evet'in çıktığı referandumda Bingöl'ün yüzde 90'ı 'hayır' diyerek herkesi şaşırtmıştı. Seçimde AK Parti'ye yüzde 70 oranında destek veren Bingöllüler, referandumda yüzde 96 oranında 'evet' dedi. Terör olayları ile dikkatlerin çevrildiği bölgeden yansıyan bu tabloda iktidar partisinin gücü kadar DTP'nin referanduma destek vermesini de göz ardı etmemek gerekiyor.

Sandıklarda 'hayır' oylarının yüksek çıktığı illerin ortak özelliği CHP'nin güçlü, MHP'nin etkili olması. İzmir, Muğla, Mersin, Edirne ve Tekirdağ'a bu gözle bakmak gerekiyor. Sandığa giderken partilerin safları belliydi. Referanduma 'evet' diyen tarafta AK Parti ile birlikte DP, Anavatan, DTP, BBP, SP ve SHP vardı. AK Parti, son birkaç güne sığdırsa da kampanya yapan tek parti oldu. Dolayısı ile yüzde 70'lik 'evet'in aslan payı iktidarın olacak. 'Hayır'cı cephede MHP ve DSP yer alıyordu. CHP, cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra referandumu da boykot etti, halkı sandığa gitmemeye çağırdı. Ancak seçmenin bu çağrıya kulak vermediği görülüyor. Baykal'ın memleketi Antalya ile Bahçeli'nin memleketi Osmaniye'de çıkan 'evet' oylarının yüksekliği bunun göstergesi.

Beşinci kez gittiğimiz referandumu tüm Türkiye demokratik olgunluk içerisinde tamamladı. Katılım diğer 4 referanduma göre biraz düşük oldu. Neredeyse adam adama markajın yapıldığı 22 Temmuz seçimlerinde bile katılımın yüzde 85'i aşamadığı düşünülünce yine de beklentilerin üzerinde insanın sandığa gittiğini söylemek mümkün. Demokrasinin gereği olarak son sözü 'cumhur' söyledi. Şimdi top siyasetçilerde. 22 Temmuz'u iyi analiz edemeyen siyaset kurumunun referandum sandığından çıkan tabloya bir kez daha bakmasında fayda var.

Cumhurbaşkanı Gül, oyunu kullandı, anne ve babasını ziyaret etti
Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, oyunu eşi Hayrünnisa Gül ile birlikte Kayseri'deki Mustafa Eminoğlu Anadolu Lisesi'nde kullandı. Okulun karşısındaki apartmanda yaşayan baba Ahmet Hamdi Gül ve anne Adeviye Gül, balkona çıkarak Cumhurbaşkanı Gül'ün gelişini izledi. Bu sırada çevrede geniş güvenlik önlemleri alınırken, bazı binaların balkon ve çatılarına keskin nişancı Özel Harekat polisleri yerleştirildi. Gül, okula gelişinde vatandaşların alkışlarıyla karşılandı. 1162 No'lu sandığa oy atan Gül, sandık görevlilerine katılım düzeyini sordu. Görevliler, katılımın yüksek olduğunu söylerken, Gül ve eşinin parmaklarına çıkmayan boya sürüldü. Gül, okuldan ayrılırken, vatandaşların 'Kayseri sizinle gurur duyuyor' sloganları ile uğurlandı. Daha sonra anne ve babasını ziyaret eden Gül çifti, burada 40 dakika kaldı. Gül, şehit haberleri üzerine Kayseri'deki programlarını iptal ederek Ankara'ya döndü.

Demokrasi adına büyük adım
Referandum sonuçları, siyasiler ve aydınlar tarafından demokrasi adına 'büyük bir adım' olarak değerlendirildi. 367 krizinin millet tarafından çözüldüğünü vurgulayan aydınlar, milletin mesajının iyi okunması gerektiğine dikkat çekti.

Muhsin Yazıcıoğlu (BBP Genel Başkanı): Cumhurbaşkanını halkın seçmesi gibi milletimizi doğrudan ilgilendiren çok önemli bir konuda bence katılım düşük. Bunun sebebi; cumhurbaşkanını halkın seçmesi ile ilgili düzgün, anlaşılabilir, doğru bir anayasa metninin hazırlanmamış olması ve konunun topluma doğru yansıtılamamasıdır.

Erkan Mumcu (Anavatan Genel Başkanı): Türkiye'nin çok partili hayata geçme kararından bu yana demokrasimiz adına en büyük ve en etkili adım atıldı. Katılım ve sonuç, millet iradesinin tecellisidir.

MHP Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Şandır: Oylamaya yüksek bir katılım oldu. 'Evet' oyları da beklenilenin üstünde. Ancak kabul edilen anayasa değişikleri ileride çok ciddi hukukî ve siyasî tartışmaları beraberinde getirecek.

Gültekin Uysal (DP Genel Başkan Yardımcısı): Demokrasilerde rızasına başvurulacak nihai merci millettir. Sonuç Türkiye'ye hayırlı olsun. Katılımın düşük olması, sonucun meşruluğunu değiştirmez.

AK Parti Mersin Milletvekili Zafer Üskül: Beklenenin çok üzerinde bir katılım oldu. Tartışılacak herhangi bir yönü yoktur. Bazıları hayal kırıklığına uğramış olabilir.

Anayasa hukuku profesörü Mustafa Kamalak: 367 tartışmasına millet nokta koydu. Milleti küçümseyenlere referandum sonucu iyi bir mesajdır. Eğer ideolojik yaklaşılmasa, hukuki davranılsa meşruiyet tartışması gibi fikirler ortaya atılmaz. Böyle bir tartışma açan kaybeder.

Prof. Dr. Fuat Keyman (Koç Üniversitesi): Yüksek bir katılım ve yüksek bir evet oranı çıktı. Terör hadisesi yaşanmasaydı, katılım daha da yüksek olabilirdi. Meşruiyeti sorgulanamayacak bir referandum oldu. Artık sivil anayasa daha çok önem kazandı.

Anayasa hukuku profesörü Yavuz Atar: Son derece önemli bir katılım sağlandı. Batı'da bırakın referandumları, yüzde 50 katılımın yaşandığı genel seçimler var.

Siyaset bilimci Dr. Murat Yılmaz: Referandum sonuçları, halkın meseleyi ciddiye aldığını gösterdi. Bugüne kadar TBMM'nin yaptığı cumhurbaşkanlığı seçimleri bürokratik mekanizmanın müdahalelerine maruz kalıyordu. Artık cumhurbaşkanını halk seçecek.

Gazeteci-yazar Mehmet Barlas: Beklediğimin üzerinde katılım oldu. Hükümetin eli güçlendi. Bu sonuç AK Parti yöneticilerini mutlaka çok mutlu etmiştir.

Prof. Emre Kongar: Yüksek bir evet oyu çıkacağı çok açıktı. Ben yüzde 60-80 arası evet bekliyordum. Bu, demokrasinin ağır yara aldığı bir referandum oldu. Hem Meclis hem de yüksek yargı bu hukuksuzluğa göz yumdu. Türkiye, çoğunluk baskısı rejimine doğru gidiyor.

--------------------------------------------------------------------------------

Referandumda rekoru Bartın ve Bitlis kırdı
Referanduma katılım oranı en yüksek çıkan il yüzde 97,75'le Bartın oldu. 'Evet' oyu verenlerin en yüksek çıktığı il ise yüzde 97,57 ile Bitlis oldu. Katılımın düşük olduğu illerin başında Diyarbakır geliyor: Yüzde 52,98. Referandumda sadece 7 ilde 'hayır' oyları 'evet' oylarından yüksek çıktı: Aydın (yüzde 52,73), Edirne (yüzde 62,61), İzmir (51,31), Kırklareli (yüzde 64,16), Muğla (yüzde 56,71), Tekirdağ (yüzde 55,26) ve Tunceli (yüzde 64,47). Güneydoğu ve Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki iller, referanduma büyük ilgi gösterdi. Bölgede 'hayır' oyu veren tek il Tunceli oldu. Bölge illeri arasında, Bitlis yüzde 78, Bingöl yüzde 79 ve Mardin yüzde 75 katılım oranıyla dikkat çekti. 'Evet' oranında öne çıkan iller ise Siirt, Van, Diyarbakır, Mardin, Bingöl, Urfa, Batman ve Ağrı oldu. Bu illerde evet oranı yüzde 90'ın üzerinde gerçekleşti.

Erbakan, hastalığına rağmen sandığa gitti
Eski Başbakan Necmettin Erbakan, yürüme güçlüğü çektiği halde referandumda oy kullanmak için sandık başına gitti. Oyunu atmak üzere Ankara Balgat'taki Ömer Seyfettin Lisesi'ne giden Erbakan, bir sürprizle karşılaştı. Erbakan'ın oy kullanacağı sandığın üçüncü katta olması sorun çıkardı. Sandık, ayaklarından rahatsız olan Erbakan için üçüncü kattan indirildi. Güçlükle yürüdüğü gözlenen Erbakan'ın oy pusulası ise sandık görevlileri tarafından mühürle birlikte eski liderin bulunduğu odaya götürüldü. Erbakan, oy kullandıktan sonra yine korumalarının desteğiyle okuldan ayrıldı.

zaman
  
  

Bu haber 576 defa okundu.