'Daraltılmış bölge' en çok hangi partiyi etkileyecek?

1 Ekim 2013 08:29 tsi
Erdoğan’ın üç seçim önerisinden biri olan yüzde 5 barajlı daraltılmış bölge sistemi uygulandığında BDP daha çok milletvekili çıkarıyor, MHP kan kaybediyor.

Başbakan Erdoğan’ın teklif ettiği daraltılmış bölge seçim sistemi, AK Parti ile BDP’nin çıkaracağı vekil sayısını artırırken MHP’nin vekil sayısını düşürüyor. CHP’nin vekil sayısında ise önemli bir değişiklik olmuyor.
 
Bu sisteme göre 5 milletvekili çıkarabilecek yerler seçim bölgesi olarak tanımlanacak. Bugün'de yer alan habere göre; 90 vekil çıkaracak İstanbul 3 ayrı seçim bölgesine sahipken yeni sistemde 20 seçim bölgesine ayrılacak. 32 vekile sahip Ankara’nın seçim çevresi 2’den 6’ya, 26 vekili buunan İzmir’in seçim çevresi 5’e yükseltilecek. Bu yöntem büyük kentlerde BDP’ye dezavantaj sağlarken Doğu ve Güneydoğu’da avantaj sağlayacak.
 
129 SEÇİM ÇEVRESİ
 
1995’ten bu yana yapılan milletvekili genel seçimlerinde her biri 2 seçim çevresine bölünen Ankara ve İzmir ile 3 seçim çevresine bölünen İstanbul dışında bütün iller, tek bir seçim çevresi sayıldı.
 
AK Parti’nin 5 ya da 6 vekilli daraltılmış bölge sistemine geçmesi halinde, yeniden 1995 öncesine dönülüyor. Böylece seçim çevreleri en çok 5 vekil çıkaracak biçimde düzenleniyor. Hâlen 81 ilde 88 çevresinde yapılan milletvekili seçimleri, bu varsayıma göre 81 ilde 129 seçim çevresinde yapılacak. Daraltılmış seçim bölgesi değişikliği en geç Haziran 2014’te yürürlüğe girecek.
 
2011’DE NE OLURDU?
 
12 Haziran 2011 seçimlerinde partilerin aldıkları oy oranlarına göre daraltılmış bölge seçim sistemine göre milletvekili dağılımı şu şekilde oluyor: AK Parti mevcut durumdaki 327 milletvekili yerine 360 vekil alıyor. BDP’nin 29 olan vekil sayısı 39’a yükseliyor. MHP, vekil sayısı 52’den 15’e kadar düşerek sistemden en fazla olumsuz etkilenecek parti oluyor. CHP’nin 134 olan vekil sayısında ise önemli bir değişiklik yaşanmıyor.
 
DARALTILMIŞ BÖLGE NEDiR?
 
Milletvekilinin çok olduğu iller, tek bölge yerine birden fazla bölgelere ayrılarak daraltılıyor. Daraltılmış bölge 1991 seçimlerinde uygulanmıştı. Ankara 4 bölgeye bölünmüş, bir bölgede 5, diğerlerinde 6 milletvekili çıkmıştı. İstanbul 9 bölgeye bölünmüş, en az 3, en fazla 6 milletvekili seçilmişti. Yeni sistemde ise nüfusa göre veya vekil sayısına göre bölgelerin ayrılabileceği belirtiliyor. Her 200 bin nüfusa bir milletvekili düşecek şekilde bölümlere ayrılabiliyor.
 
DAR BÖLGE NEDiR?
 
Dar bölge seçim sisteminde Türkiye genelinde 550 seçim bölgesi oluşturuluyor. Her seçim bölgesi bir milletvekili çıkarıyor. Her partinin adayı veya bağımsız adaylar bu bölgeler için yarışıyor. Seçmen kendi seçim bölgesindeki adaylar arasından birini seçiyor.
 
Sistemle seçim barajı da sıfırlanıyor. Dolayısıyla en fazla oyu alan milletvekili seçiliyor. Seçmen açısından vekilini tanıma ve ona ulaşma imkanı artıyor. Bu sistemin dezavantajı ise etnik yapı, mezhepsel köken gibi etkenlerin öne çıkması. Bu nedenle bölgeler belirlenirken uygulanacak sistem tartışmaya açık oluyor.
 
UZMANLAR NE DiYOR?
 
4 PARTi 81 iLDE REKABET ETMiYOR
 
KONDA Araştırma Şirketi Genel Müdürü Bekir Ağırdır: Seçim barajını düşürmek ve daraltılmış bölge genel olarak ülkeye yarar sağlar. Seçim sisteminde teknik ve siyasi problemler var. Teknik problemleri ıskalıyoruz. Teknik olarak bu sistem sürdürülemez. Siyaseten mesele kime yaradığı meselesi değil, bugünkü siyasi sistem katılımcının önünde engel bu yüzden sistemin değişmesi lazım.
 
Bunun optimalı 7/9 gibi sayıları çarpıp bölmek lazım. Bugün 5’e, 7’ye düştü deyince doğacak olan problemleri yaratan şey Türkiye’deki siyasi rekabet eksikliği. CHP sadece 20 ilde AK Parti’yle rekabet ederken, MHP 15 ilde, BDP de 20 ilde rekabet ediyor. 81 ilde dördü birden rekabet etmediği için bu anormal durumdan konuşuyoruz ve her çözüm yeni bir panik oluşturuyor.
 
Teknik mesele ayrı siyaset ayrı. Teknik meseleyi günün ihtiyacına uygun konuşmalıyız. O yüzden bölgelerin daraltılması lazım. AK Parti kuruluş beyannamesinde daraltılmış bölge sistemi var. Onun için bugünden bakarak yüzde 50 destekleri var onu korumak için yapıyorlar demek haksızlık.
 
TERCiHLi DAR BÖLGE EN İYİSİ
 
A&G Araştırma Şirketi Sahibi Adil Gür: Daraltılmış bölgeli seçim sistemine geçmekte normalde sorun yok. Sorun şu daraltmaktan kastınız ne, neyle neyi birleştiriyorsunuz? İstanbul’da 84-85 tane milletvekili var biz burayı 17 bölgeye böldüğümüzde Beşiktaş’la Kağıthane’yi birleştirirseniz başka, Beşiktaş’la Sarıyer’i birleştirirseniz başka bir sonuç çıkar.
 
Daraltılmış veya dar bölge sistemi için ‘şuna yarar, şuna yaramaz’ demek mümkün değil. Dar bölgeli seçim sistemi, dünyadaki en demokratik sistemlerden biri. 550 milletvekili, 550 bölgeden seçilse, seçim barajı hiç olmasa, her görüşten, etnik gruptan kim kazanıyorsa o TBMM’de yer alsa. Dar bölgeli seçim sistemini daha da taçlandıracak şey tercihli dar bölgeli seçim sistemidir.
 
2011 seçimlerinde hakkaniyete uygun bir daraltılmış bölge seçimi olmuş olsaydı, Meclis konjöktüründe çok ciddi değişikliklere yol açmazdı. Sadece BDP’lilerin bağımsız girmesiyle Doğu ve Güneydoğu’da çıkardığı milletvekili sayısında bir eksiklik olurdu.
 
Belki 10-15 milletvekili AK Parti’den azalıp BDP hanesine yazılacaktı. Bunun haricinde Türkiye’de siyasi dengeleri değiştirecek sonucu beraberinde getirmezdi.
 


Bu haber 1,025 defa okundu.