Ortadoğu'da yeni dönem

13 Aralık 2012 16:27 tsi
ABD Türkiye'yi neden uyardı? Rusya'nın Suriye'deki en büyük korkusu ne? iyibilgi özel

Ankara-Bağdat arasındaki soğukluk, Kuzey Irak merkezli büyük bir krize dönüşmek üzere. Basında çıkan haberler, ABD'nin Türkiye'nin Bağdat'ı atlayıp, Erbil ile birebir anlaşma yapmasından rahatsız olduğu yönünde. Irak'ın bölünmesine her zaman karşı olmuş Türkiye'ye, iki haftadır Irak'ı bölme uyarısı yapılıyor. Son olarak ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Victoria Nuland'ın Türkiye'ye üstü kapalı yaptığı uyarı ortada... Türkiye ve ABD arasında adı konmamış bir gerginlik var. Bunun sebebi ne?

iyibilgi sordu, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi ve İstanbul Kültür Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr.Hasan Köni cevapladı.

ABD, Türkiye'yi Kuzey Irak konusunda neden uyarma ihtiyacı hissetti?

Kuzey Irak yönetimini güçlendiren, Maliki'yi de başa getiren, anayasayı da yapan ABD. Eğer Kuzey'de ayrı bir bölge kurulmayacaksa, Irak anayasasına göre ülke içindeki kaynaklar, merkezi devlete aittir. Devletler hukuku böyle diyor. Kaynaklar herkese ait. Yalnız şöyle bir açık var anayasada: Şimdiye kadar varolan enerji kaynakları merkezi hükümet kullanır. Ancak bundan sonra Kuzey Irak'ta yeni bir takım enerji kaynakları keşfedilirse, onu da Kuzey Irak yönetimi kullanabilir. Ama bu konu, hukuki bir yorum sonucu ortaya çıkıyor. Yasa çıkartarak doldurmaları lazım. Herhalde ABD, Irak'ın bölünmesini, yukarıya ayrı bir bağımsız ülke muamelesi yapılmasını istemiyor.

Türkiye'de Irak bölünsün istemiyor, diye biliyoruz. O halde neden Türkiye'yi uyarma ihtiyacı hissediyor.

Hayır, Türkiye bunu istemez, bilakis en rahatsız olduğu konudur. Biliyorsunuz ABD'de yeni bir istihbarat raporu yayınlandı, Global Trends 2030 diye. Orada Kürt yapısı çıkabilir, bu Türkiye'yi rahatsız edebilir diye yazdılar. Bu bir öngörü olduğu için, üzerine uluslararası gelişmeleri dikkate alarak, bu bölünmeyi durdurmak istiyorlar. Asya'ya önemli bir boyutta girerken, Türkiye, Irak ve Suriye içersinde sorun çıkmasını istemiyorlar.

Bize daha önce verilen mesajda doğalgazı İran'dan almayın, Irak'tan alabilirsiniz deniyordu. Demek ki şimdi bir değişiklik yapılıyor, dolayısıyla Türkiye'ye de bir mesaj vermek isteniyor. Analizini yaptılar, bu iş tehlikeli bir yere gider dediler. Asya'ya çıkarken, Ortadoğu'da böyle zor bir durum oluşmasını istemediklerine karar verdiler.

Bir de Mısır ile ilgili kaygıları var. Mursi'nin asıl niyetinin ne olduğu konusunda, Amerikan düşünce kuruluşlarında yazılar çıkmaya başladı. O raporları okursanız "Bunların asıl amacı hem ABD hem de İsrail'e karşı çıkmak. Bize şimdilik numara yapıyorlar zaten anayasa hamlesinden belli" türünde tespitler göreceksiniz. Şiilere karşı Sünni hilalini öne sürecekken, baktılar ki, oyun kontrollerinden çıkabilir. Onun üzerine değişmeye başladılar. Suriye'deki muhalefetin bir kısmının radikal öğelerden oluşması da buna katkı yaptı. Büyük devlet olarak hemen konuşmayla olmayacağı için kamuoyuna dolaylı mesajlar veriyorlar. Zaten elçiliğimiz o mesajı öngörüşmelerde almıştır. Uluslararası hukuka uygun bir davranışı kendi çıkarı açısından uyguluyor.

Bu durumda ABD'nin bu tavrı yüzünden Türkiye'nin Kuzey Irak'la anlaşması boşluğa düşebilir mi?

Hayır, sadece Türkiye'nin merkezi hükümetle muhattap olmasını istiyorlar.

Peki ABD'nin Irak'ın bölünmemesi konusundaki hassasiyeti Suriye için de geçerli mi? Kuzey Suriye'de ayrı bir Kürt devleti kurulması ile ilgili senaryolar şimdilik mümkün mü?

Batı'nın Suriye konusundaki ısrarının sebebi, benim yorumuma göre, İsrail'in İran'a saldırmasını önlemek. Hizbullah ve Hamas'ı burada zayıflatıyor ki, Filistin konusunda çok fazla rekabet olmasın. Yoksa, İsrail İran'a saldıracak, Rusya ve Çin de İran'dan yana çıkacağı için tam kriz çıkacak. Rusya'nın korktuğu bir olay daha var. O da Suriye'de savaşanların liderlerinin bir kısmı eskiden buraya yerleşmiş olan Çeçenler. Bunların Kafkasya'da bir İslam devleti kurma planları var. Kafkasya, Rusya'nın bütün enerji hatlarının geçtiği bölge. Orada da Suriye benzeri bir olay olursa, bu sefer de enerji hatları kesilmiş olacak. O yüzden Rusya Suriye konusunda bu kadar sert. ABD de İsrail'i durdurmak istiyor. Ancak evdeki hesap çarşıya pek uymadı, anlaşılan. Belli ki yeni bir kuruluma gidiyorlar, daha fazla karışmasın diye. Önümüzdeki dönem Asya önemli. Ortadoğu dışında yeni enerji kaynakları da buldu ABD. İçeride Musevi lobisi olmasa, Ortadoğu'dan tamamen çekilecek. Dolayısıyla ABD sözcüsü Nuland'ın sözleri, 4-5 ay önceki duruma ters, ancak yeni analizlere göre oluşmuş bir tavırdır diyorum.

www.iyibilgi.com  özel

Bu haber 2,580 defa okundu.