BM'nin yapısı neden değişmeli?

15 Ekim 2012 16:48 tsi
Başbakan Erdoğan BM'yi neden eleştirdi? BM'nin rolü ile ilgili ilk eleştiriler ne zaman başladı? Bugün Suriye hakkında pasif kalan BM, geçmişte hangi olaylara müdahale edemedi?

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın BM'ye yönelttiği sert eleştiriler, kamuoyunda tartışılmaya devam ediyor. Suriye'de devam eden kriz karşısında somut bir adım atması beklenen BM, yapısı gereği eleştiri oklarının hedefinde. Başbakanın asıl eleştirdiği Güvenlik Konseyi'nin işleyiş mekanizması.

Birleşmiş Milletler'de kararlar Güvenlik Konseyi'nde alınıyor. Güvenlik ve barışı korumakla yükümlü Konsey, BM'nin en güçlü organı. BM'nin diğer organlarının kararları yalnızca 'tavsiye' niteliğindeyken, Güvenlik Konseyi'nin kararları tüm üyeleri bağlıyor.

Güvenlik Konseyi'nde kararlar, üye ülkeler tarafından verilen bir önergenin 15 üye ülke tarafından görüşülmesi sonucu alınıyor. Karar alınması için, 15 ülkeden 9'unun önergeyi kabul etmesi gerekiyor. Ancak Güvenlik Konseyi'nin Daimi Üyesi olan 5 ülkeden birinin kararı reddetmesi halinde, karar iptal ediliyor. Bu 5 üye, Çin, Fransa, Rusya, İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri. Eleştirilerin hedefinde de, tüm ülkelerin kararının 5 ülkeden biri tarafından veto edilebilmesi.

BM daha önce de katliamlara göz yumdu

BM'nin adaletsiz bulunan yapısı ilk defa eleştirilmiyor. Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Görevlisi ve Taraf gazetesi yazarı Doç. Dr. Cengiz Aktar'a göre, Soğuk Savaş'ın sona erdiği yıllardan itibaren Güvenlik Konseyi'nin işleyiş mekanizması sürekli tartışılıyor. Konu hakkında şöyle konuşuyor Aktar:

'Başbakanın dediği doğru. Bu işleyiş 1945'ten beri böyle. BM'nin değişmesi lazım diyor, bu konuda da haklı. Ama yeni bir tartışma değil bu. Ve Türkiye'nin Güvenlik Kurulu'na bir etkisi yok. Hindistan'ın var. Brezilya'nın var. AB'nin tek üye olarak kabul edilmesi durumu var. Ama Türkiye'nin etkisi yok. Erdoğan, Suriye konusunda da haklı. BM tarihi, katliamlara göz yumulmuş kararlarla doludur. Bosna bu örneklerin en acıklısıdır. 1990'larda Ruanda'da yaşananlara da göz yummuştur BM. Yugoslavya Savaşları da yine aynı acıklı duruma mahkum olmuştur. Fakat burada önemli bir nokta var.'

BM bir sekreteryadır

Doç. Dr. Cengiz Aktar, BM'nin Suriye'ye müdahale etmemesini, varoluş şekline bağlıyor: 'BM bir sekreteryadır. Bir emir kuludur. BM'yi oluşturan ülkelerin bile bir yaptırım gücü yoktur. BM kararları, Güvenlik Konseyi'ni oluşturan 5 ülkenin iki dudağının arasındadır. Başbakan BM'nin yapısının değişmesi konusunda haklıdır. Ancak görünür bir gelecekte bu mümkün değil. Özellikle bu genel sekreterle mümkün değil. BM Genel Sekreteri Ban Ki Mun, etkili biri değil.'

7. maddenin devreye girmesi 5 ülkeye bağlı

Suriye'de şu an yaşanan kriz gibi durumlarda uluslararası müdahale için, BM Antlaşması'nın 7. maddelerinin devreye girmesi gerekiyor. 'Barışın Tehdidi, Bozulması ve Saldırı Eylemi Durumunda Alınacak Önlemler' adı altında sıralanan bu maddelerin uygulanması için de, Güvenlik Konseyi'ndeki 5 ülkenin hemfikir olması zorunluluğu var.

Bu haber 743 defa okundu.