En Sıcak Konular

İşte raporun tam metni

12 Eylül 2012 08:41 tsi
İşte raporun tam metni Başbakan Erdoğan'a sunulan başkanlık sistemi raporunun tam metni...

AK Parti Kütahya Milletvekili İdris Bal, Başbakan Tayyip Erdoğan'a sunduğu raporunda, başkanlık sisteminin avantajını "Başkan halk tarafından seçilir. Güvenoyuna ihtiyaç olmadan bakanları meclis dışından seçer" diye özetledi.

A. Başkanlık Sistemi Nedir?

Türkiye'de zaman zaman gündeme gelen fakat bir türlü hayata geçirilmesi için fırsat bulunamayan başkanlık sistemi, önyargılardan uzak bir şekilde net olarak tanımlanmalıdır. Başkanlık sistemi kuvvetlerin çok net ve katı şekilde ayrıldığı bir modeldir. Özellikle şu üç madde başkanlık sisteminin belirleyici unsurlarıdırlar. a. Başkan doğrudan halk tarafından ya da halk oylaması sonucu görevlendirilen temsilciler tarafından seçilir. Başkan hem yürütme organının hem de devletin başı olarak görev yapar. b. Başkanın görev süresi bellidir ve meclis tarafından görevden alınamaz. Diğer yandan yasama organı olan ve yine halk oylamasıyla seçilen üyelerden oluşan meclisin de çalışma süresi bellidir ve başkan tarafından feshedilemez. c. Başkan, güvenoyuna gerek duymaksızın atadığı hükümeti yönetir ve yönlendirir. Devlet başkanlığı ve hükümet başkanlığının aynı kişide bulunduğu sistemlere başkanlık sistemleri denilmektedir. Başkanların göreve gelmesi, temsilci seçimlerinden ayrı bir genel seçimle gerçekleşebilir ya da yasama kurumlarının yetkisine bırakılmış olabilir. Her iki durumda da, başkan seçildikten sonra, parlamentoya karşı sorumlu değildir ve parlamentonun güvensizlik oyu ile düşürülemez. Bununla beraber, başkanın önerileri yasama kurumunca kabul edilmeyebilir, çıkarılan yasalar da başkan tarafından veto edilebilir. Başkanlık sisteminde yürütme kuvveti bir başkana, yasama kuvveti bir veya iki meclisten kurulu bir organa ve yargı kuvveti de bağımsız mahkemelere bırakılmıştır. Hem yasama hem de yürütme organının da halk tarafından seçimle başa gelmesinden ve birbirleri üzerinde göreve son verme yetkisi olmadığından dolayı, sahip oldukları konumları güçlüdür ve kuvvetlerin tek elde toplanması imkansıza yakındır. Başkan ile meclis her ne kadar birbirinden bağımsız olsa da, fren ve denge (check and balance) denilen bazı mekanizmalar sayesinde uyumlu çalışmak zorundadırlar. Örneğin yasama organı olan meclisin çıkardığı bir yasayı başkanın veto etme hakkı vardır. Aynı zamanda başkanın aldığı üst düzey bürokratları atama kararları ve uluslararası anlaşmalar da meclis tarafından gözden geçirilebilir. Diğer yandan başkanlık sisteminde yargının da güçlü bir yapısı vardır. Yüksek yargı mensuplarının atanabilmesi için hem başkanın ataması, hem de meclisin onaylaması gerekir. Yasama ve yürütmenin çok keskin şekilde birbirinden ayrıldığı bu sistemde, iki erkin de onayını alarak göreve başlayan yargı mensuplarının meşruiyeti de daha güçlüdür. Ayrıca yargı mensupları görevlerini belli bir süre için değil, emeklilik, ölüm yada meclisin görevden alması durumlarına kadar sürdürürler. Bu güvence de yargının daha bağımsız ve sağlıklı karar almasını sağlar. Başkanlık sistemi ve parlamenter sistem karşılaştırılırken, "alışık olduğumuz", "yerli" veya "bilmediğimiz", "yabancı" gibi kavramlarla değil, verimlilik, etkinlik, reel ihtiyaçlara cevap verebilirlik, sorun çözme gibi daha akılcı ölçütlerle ele alınmalıdır.

B. Başkanlık Sisteminin Avantajları

1- Parlamenter sistemin en başta gelen zaaflarından biri olan koalisyonlar başkanlık sisteminde olamaz. Yasamanın ve yürütmenin ayrı seçilmesinden ve bakanların meclis dışından seçilmesi ve güvenoyu almaya ihtiyaç duymamalarından dolayı hükümet kurmak kolay ve hızlı olacaktır.

2- Başkanlık sisteminin en belirgin özelliği istikrar ve etkinlik sağlamasıdır. Başkanın ve kongrenin/meclisin görev süreleri belli olduğundan ve bu süre sona ermeden görevden azledilme/düşürülme gibi ihtimallerin bulunmamasından dolayı yasama ve yürütmede devamlılık olacaktır ve bu durum istikrarı getirecektir.

3- Yürütme organına bir yandan yetki verip, bir yandan da farklı organlarla onu frenlemek yerine, icrada serbest bırakmak fakat denetleme mekanizmalarını etkin kılmak ülke adına daha faydalı olacaktır.

4- Demokrasi için önem arz eden güçler ayrılığı prensibi bakımından, parlamenter sistemde yasama ve yürütme iç içe olduğundan, başbakan aynı zamanda yasamanın da içinde yer aldığından, yasama ve yürütmenin ayrı güçler olması ve karşılıklı denetim tam sağlanamamaktadır. Başkanlık sistemi parlamento ile yürütmeyi ayırdığı için iki güç arasındaki ayrım daha gerçekçidir ve aslında yasamayı güçlendirmektedir. Bu nedenle başkanlık sisteminde milletvekili bağımsızlığı ve milletvekillerinin gücü daha da artmaktadır.

5- Demokrasilerde meşruiyetin kaynağı halk ise, halktan korkmamak, halkın doğrudan seçtiği ve halka karşı hesap verecek bir başkandan çekinmemek gerekir. Son düzenlemelere kadar Türkiye'deki parlamenter sistemde meclisin seçtiği, halk tarafından seçilmeyen ve halka hesap verme durumu olmayan bir cumhurbaşkanı vardı. Hatta 1982 Anayasası ile halkın seçmediği ve aslında sembolik olması gereken cumhurbaşkanına çok yetki verilmişti. Özellikle bir dönem önceki Cumhurbaşkanı Sayın Ahmet Necdet Sezer, Kanun Hükmünde Kararnameler üzerinde bile tasarrufta bulunma çabaları içine girmişti; hükümetlere karşı yetkilerini sonuna kadar kullanmıştı ve ciddi bir muhalefet görevi üstlenmişti. Bu durum ise sistemde bazı tıkanıklıklara yol açmıştı.

6- Başkanlık sistemi için ülkenin eyaletlere bölünmesi şart değildir. Zaten çok katı formüle edilmiş bir başkanlık sistemi de yoktur. Örnekten örneğe değişmektedir. En başarılı örnek olan ABD'den bazı Latin Amerika ve Afrika ülkelerine, Güney Kore ve Afganistan'a kadar birçok ülkede başkanlık sistemi uygulanmaktadır. Fransa ve Rusya gibi ülkelerde ise yarı başkanlık olarak kabul edilebilecek bir sistem bulunmaktadır. Bu bağlamda, başkanlık sisteminin peşinen Türkiye'de bölücülüğü güçlendirmesi söz konusu olamaz. Aslında bölücülüğe yürütmedeki zaaflar, verimsizlik, ekonomik sorunlar, anti demokratik uygulamalar yardımcı olmaktadır.

7- İstikrar amacına yönelik Türkiye'de uygulanan seçim barajlarının da başkanlık sistemi eğer kabul edilirse bir anlamı kalmayacaktır ve temsilde hakkaniyet sorunu böylece çözülecektir. Çünkü başkanı halk seçeceğinden yürütmede bir istikrar olacak, yasamada ise çok seslilik demokrasiyi daha da güçlendirecek, yasamanın meşruiyetini artıracaktır.

8- Başkanlık sisteminde kuvvetler ayrılığı çok net olduğu için, devleti yöneten erkler kendi sahalarında daha fazla uzmanlaşma imkânı da bulacaktır. Sadece yasama görevine odaklanan milletvekilleri, yürütmenin telkinleriyle yasa çıkarmak yerine ileriyi düşünerek, yasaların artılarını-eksilerini göz önüne alarak yasa yapacaklar, daha sağlıklı, popülist olmayan yasalar çıkarmaya odaklanacaklardır. Aynı zamanda, sadece yürütmeye odaklanan bakanlar da, milletvekili olmayacakları için seçmen ve seçim bölgesi baskılarından uzak bir şekilde yürütmenin etkinleşmesi için çalışacaklardır.

9- Fren ve denge mekanizmaları sayesinde, yasama ve yürütme birbiri üzerinde kontrol sahibi de olacaklardır. Bu da yasama ve yürütmede keyfiliği engelleyecektir.

10- Başkanlık sistemini "diktatörlüğe" yol açacağı iddiasıyla eleştirenlerin aksine parlamenter sistemdeki başbakan, başkanlık sistemindeki başkandan daha güçlü ve yasama üzerinde daha etkindir. Başkanlık sistemi ile birlikte parlamenter sistemdeki başbakanın yasama organı üzerinde mutlak hâkimiyet sahibi olması önlenecek, yasama başkandan bağımsız çalışacağı için "Tek Adam" yönetimleri ortaya çıkmayacaktır. Ayrıca yürütme organının yapısından dolayı acil durumlarda ve krizlerde çok hızlı karar alma ve uygulama mümkün olacaktır.

11- Parlamenter sistem, katı bir iktidar-muhalefet mücadelesi üzerinden ve sürekli olarak devam ettiği için zaman zaman inatlaşmalara yol açmakta, bazen ülke adına faydalı teklifler bile reddedilmekte, diğer taraftan faydasız veya zararlı olabilecek teklifler de, yeterli araştırma yapılmadan kabul edilebilmektedir. Başkanlık sisteminde ise, yasama organı olan meclisin çalışmaları ve yasa yapma süreçlerinde parti inatlaşmasına yer verilmeyecek, sağduyulu yaklaşımlar faydalı olacaktır.

12- Parlamenter sistemde bakanlar iktidar partisi içinden çıktığı ve aynı zamanda yasamanın da üyesi oldukları için, bakanları denetleme mekanizması olan gensorular işlevini yitirmektedir. Hiç kimse kendi partisi içinden çıkan arkadaşları için gensoruya destek vermemektedir. Başkanlık sisteminde ise meclisin denetleme gücü daha fazla ve objektif olacaktır.

13- Bakanların meclis dışından atanması, siyasi partilere üye olmayan fakat ülke için yararlı olabilecek insanları da ülke yönetimine kazandırabilmesi açısından çok önemli ve faydalı olacaktır. Herhangi bir partiye üye olmaksızın siyaset alanında ülkeye hizmet edebilme imkanı ortaya çıkacaktır.

14- Başkanlık sisteminde ise bakanların seçim bölgesi ve seçmen kaygısı olmayacağı için, hizmet götürmede her yere eşit mesafede yaklaşılacaktır. Ayrıca bakanların milletvekilliği yapmayacak olmaları da, onlar üzerindeki yükü azaltacak, bir yandan bakanlık yaparken bir yandan da milletvekili gibi seçim bölgesi ve seçmen çalışması yapmalarına gerek kalmayacaktır.

15- Başkanlık seçimlerinde oylar doğrudan başkan adayı olan kişilere verileceği için, seçmenin kime oy verdiği daha net görülecektir. Siyasi partilere oy verilmesi durumunda, iyi insanların yanında liyakatsiz insanlara da oy verme durumunda kalan seçmen başkanlık seçiminde tam olarak kime oy vereceğini, yönetime kimi getireceğini daha iyi görecektir.

16- Başkanlık seçimlerinde toplam seçmen sayısının salt çoğunluğunun oyunu alan kişi başkan olacağı için, yönetimler daha güçlü ve meşru olacaktır. Özellikle ülkemizde 2000'li yıllara kadar sıkça gördüğümüz % 20-25 oy almasına rağmen ülkeyi yöneten partiler başkanlık sisteminde olmayacaktır.

17- Başkanlık sistemlerinde bir kişinin başkan seçilmesinin sınırları olduğu için, siyasette yeni yüzler, taze kanlar her zaman olacaktır. Bu durum da, hem siyasetçinin seçmen nazarında eskimesini ve yıpranmasını engelleyecek, hem de ülke siyasetini sınırlı sayıda insanın eline ve vizyonuna mahkûm olmaktan kurtulacaktır. Ayrıca halkın nazarında siyaset kurumunun itibarı artacaktır.

18- Başkanlık sisteminde, partiler genel siyasi eğilimlerine göre birleşmeye doğru gittiklerinden dolayı, marjinal gruplar da merkeze kayacaktır. Özellikle ülkemizde var olan hem sağ kesimdeki hem de sol kesimdeki marjinal partiler de mutlaka merkeze yaklaşmak ve her kesime hitap etmek zorunda kalacaklardır. Ayrıca ülkeyi istikrarsızlığa götüren radikal unsurlar güç kaybedecektir.

'Önce demokrat insan'

AK Parti Kütahya Milletvekili İdris Bal, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'a sunduğu "Başkanlık Sistemi Türkiye'nin Sorunlarını Çözer mi?" raporunu basın toplantısı ile açıkladı. Türkiye'nin sorunlarına çözüm bulmak için başkanlık sisteminin tartışılması gerektiğini belirten Bal, ancak demokrasi tüm kurum ve kurallarıyla yerleşmeden, demokrat insan tipi yetişmeden, hiçbir sistemin mucizevi olarak çözüm sağlayamayacağını söyledi. Türkiye'de koalisyonların ülkeye kan kaybettirdiğini savunan Bal, "Parlamenter sistem manipülasyona açıktır, yönetimde çift başlılık mümkündür, kuvvetler ayrılığı yoktur, milletvekillerinin etkin çalışmasında dezavantaj oluşturmakta, seçmenler aslında kime oy verdiklerini bilmemekte, bakanlar milletvekilleri içinden çıktığı için yasamanın yürütmeyi denetlemesi pratikte mümkün olmamaktadır. Seçim barajları nedeniyle seçmenin iradesinin tam olarak Meclis'e yansımaması sorun oluşturmaktadır" dedi.

sabah

Bu haber 834 defa okundu.


Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.




    En Çok Okunan Haberler


    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    4,944 µs