Arap Baharı'nın ilk büyük kaybı

23 Mart 2012 09:20 tsi
Kerim Balcı yazdı: Arap Baharı ilk büyük kaybını Mali'de verdi.

Dün Arap Baharı'nın rüzgârı tersine esti ve Mali'de askerler darbe yaptı. Darbenin sözcüsü Amadou Konare, darbenin mevcut Amadou Toumani Toure yönetiminin kuzeydeki Berberi Tuareg isyancılarına karşı yetersiz mücadelesine askerin gösterdiği bir tepki olduğunu söyledi.

Tuaregler geleneksel olarak Libya ordusunda paralı asker olarak savaşan, Mali'nin kuzeyinde görece barışçıl bir şekilde yaşayan berberi bir kavim aslında. Albay Kaddafi'nin has adamları da Mali'nin güneydeki demokratik yönetim bölgesine değil, Ezavad denilen kuzeydeki bu Tuareg bölgesine sığınıyorlar bir müddettir. Tuaregler, Kaddafi'nin düşmesinden sonra Ezavad'ın Kurtuluşu İçin Milli Hareket adlı bir çatı örgüt altında birleştiler ve o gün bugündür başlayan iç savaş 200.000'e yakın insanı evlerinden etti. Dün itibarıyla evini kaybedenlerden biri de Devlet Başkanı Toure oldu.

Tuaregler sadece Mali'de yaşamıyorlar. Yaygın olarak Mali, Cezayir, Nijer ve Libya'da yaşayan Tuareglerin kontrol ettikleri bölge Türkiye'nin beş katı büyüklüğünde bir alan. Mali'den ayırmak istedikleri Ezavad da bir uçtan bir uca 800 kilometreyi aşan mesafesiyle Türkiye büyüklüğünde bir bölge. Mali'nin geri kalan kısmı Ezavad'ın ancak yarısı kadar. Tuareg isyanı, tarihi kökenlerden de yoksun değil. Tuaregler, Fransız ve İtalyan sömürgeciliğine karşı isyanın da bir parçası olmuşlar. Özel olarak Ezavad'ın bağımsızlığını amaçlayan ayaklanmalar Mali'nin Fransa'dan bağımsızlığını kazandığı 1960 yılından bu yana hep yaşanmış. 1991 öncesinde ayaklanmaların merkezi Fransızların sürgün yeri olarak kullandığı Cezayir imiş. Cezayir'den yönetilen ayaklanmalar, 1991 yılında henüz bir yarbay olan Amadou Toumani Toure'nin yirmi üç yıldır ülkeyi demir yumrukla yöneten General Mousa Traoré'yi tutuklaması ile yaşanan demokratik devrimle son bulmuş. Bundan sonra ülkede yapılan demokratik seçimler kısa zaman içinde Mali'yi Afrika'nın en istikrarlı yönetimlerinden birine dönüştürmüş. 2002 yılında 1991 demokratik darbesinin asker kahramanı olan Yarbay Toure, devlet başkanı seçilmiş. Bu arada Libya'da ücretli asker olarak çalışan Tuaregler, bir hayli tecrübe, silah ve bağımsızlık arzusu biriktirmişler. Ancak bu arzuyu ateşleyen, Kaddafi rejiminin çöküşü olmuş.

Mali devrimi üzerinde derinlemesine yorum yapmak için henüz erken. Devrimi yapan askerler kendilerini 'Demokrasinin Yeniden Tesisi ve Devletinin Yeniden Kuruluşu İçin Milli Komite' olarak lanse ettiler. Yaptıkları ilk televizyon yayınında iktidara el koymak gibi bir niyetleri olmadığını ve milli birlik ve üniter devlet yapısı yeniden tesis edilir edilmez iktidarı demokratik yollarla seçilmiş bir devlet başkanına devretmeye yeminli olduklarını açıkladılar. Fakat dünyanın hiçbir yerinde asker, iktidara kalıcı olarak el koyduğunu veya diktatörlük yapmak niyetinde olduğunu söylemez. Neticeyi hep birlikte görecek ve analiz edeceğiz.

Şimdilik üzerinde daha rahat konuşabileceğimiz ve Türkiye'nin Afrika ve Ortadoğu politikasını belirlerken dikkat etmesi gereken gözlem şudur: Tuaregler gibi sınır aşan nüfus yapıları bölge politikalarında istikrarsızlık unsuru olabiliyorlar. Aynı yapılar elbette istikrar unsuru da olabilirler. Nitekim Bediüzzaman Said Nursi Hazretleri, Kürtlerin Türkiye, Suriye, Irak ve İran topraklarındaki varlığını bir tehdit unsuru olarak algılamak yerine İslam kardeşliği ve Muhammedî dayanışma fikrinin temel dayanağı olabilecekleri olarak algılamaktan yanaydı. Tuaregler, Kaddafi aşireti ve El Kaide yandaşları tarafından manipüle edildiklerinde sonuç sadece şimdi Mali'de gördüğümüz iç savaş ve askerî müdahale olmakla kalmaz. Kuzeydoğu Afrika'nın hemen tamamını içine sürükleyen büyük bir bölgesel savaşa da dönüşebilir. Bu tür sınır aşan nüfus unsurlarının kötü niyetli güçler tarafından manipüle edilmesine müsaade etmemek Türkiye'nin Afrika ve Ortadoğu politikalarının uzun vadeli stratejilerinden biri olmalıdır.



Bu haber 1,049 defa okundu.