'Kanal İstanbul Montrö ile ilişkilendirilemez'

28 Nisan 2011 20:28 tsi
Hukukçulara göre Kanal İstanbul Montrö ile ilişkilendirilemez ama gemiler de buradan geçmeye zorlanamaz

Başbakan Erdoğan, çılgın projeyi açıklanasının hemen ardından proje ile ilgili tartışmalar başladı. Projenin gerçekçiliği, maliyeti, güzergahı gibi konular tartışıldı, fakat bir konu var ki tüm dünyayı ilgilendiriyor: İstanbul'a yapılacak yeni bir boğazın Montö Boğazlar sözleşmesine etkisi ne olacak?

Konu ile ilgili görüşlerini aldığımız Uluslararası Hukuk Uzmanı Doç. Dr. Berdal Aral, kanalın Türkiye'nin iç meselesi olduğunu, her ülkenin toprakları üzerinde istediği değişiklikleri yapabileceğini söyledi. Kanal yapımının Montrö ile ilişkilendirilemeyeceğini belirten Doç. Dr. Berdal Aral, Boğaz geçişlerine müdahale edilmedikten sonra Kanal İstanbul'un Montrö Sözleşmesi ile ilgisinin olmayacağını söyledi.

Doç. Dr. Aral sözlerini şöyle sürdürdü: Montö Sözleşmesinin 1. Maddesi boğazlardan serbest geçişi düzenliyor. Maddenin metni şöyledir: (Barış zamanında gece ve gündüz, bayrağı ve yükü ne olursa olsun, 3. madde hükümleri saklı kalmak şartıyla ticaret gemileri boğazlardan hiçbir işlemden geçirilmeden geçme özgürlüğünden faydalanacaklardır. Boğazlardaki herhangi bir limana uğramaksızın transit geçişlerde hiçbir harç veya vergi ödemeyeceklerdir.) Maddede atıf yapılan 3. madde ise sağlık kontrollerini kapsıyor. Dolayısıyla ticaret gemileri boğazdan serbestçe geçiş hakkına sahip bulunuyor.

Türkiye'nin kanal geçişlerinden para almayı planladığını hatırlatan Aral, böyle bir durumda isteyen gemilerin boğazdan, isteyenlerinse ücretini ödeyerek kanaldan geçebileceğini söyledi. Türkiye'nin boğazları trafiğe kapatmasının Montrö'ye aykırı olduğunu söyleyen Aral, gemilerin kanaldan ücretli geçmesi için baskı yapılamayacağını belirtti.

Türkiye'nin boğazları kapatması mümkün olmadığından ticaret gemilerinin kanalı tercih etmeleri de öngörülemeyeceğinden Türkiye'nin projeye 10 milyar dolar yatırıp karşılığını alamaması gibi bir ihtimal de bulunuyor.

Olayın ekonomik bir boyutu daha bulunuyor: Petrol taşımacılığı artık boru hatları yoluyla yapılıyor. Rusya'nın Kırım, Yunanistan ve Bulgaristan üzerinden Kuzey Ege'ye yaptığı petrol boru hattının inşaatı hızla devam ediyor. Belki de Kanal İstanbul'un bittiği günlerde Rusya petrol taşımacılığını bu boru hattı üzerinden geçirecek, boğazdaki tanker trafiği önemli ölçüde azalacak. Ekonomistlere göre Türkiye'nin bu projeden para kazanması Rusya ile yapacağı anlaşmalara bağlı. Türkiye'nin bu konuyu henüz Rusya ile müzakere etmediği biliniyor. Başbakan Erdoğan'ın açıkladığı iki yıllık etüd süreci içerisinde Rusya ile bu konular da müzakere edilecek.

Bu haber 1,008 defa okundu.