Türk-İsrail ilişkilerinde çarpıcı tespit

10 Şubat 2011 11:47 tsi
Mısır'da son yaşananların ardından bölge uzmanları, İsrail'in Türkiye ile etkili ortaklık kurma ihtiyacının artığını savunuyor...

German Marshall Fund Uzmanı Ian Lesser, İsrail'in Mısır'daki gelişmelerden dolayı ihtiyatlı tavır içinde olduğunu, Gazze'de olabilecek gelişmeler, İsrail-Mısır barış anlaşmasının geleceği ve bölgesel etkilerin, bölge dışına nasıl yansıyacağı gibi konuların İsrail'i doğrudan ilgilendirdiğini söyledi.

Lesser, AA muhabirinin sorularını yanıtlarken, Mısır'daki krizin ardından bölgede İsrail'in ortaya çıkmasını istemediği bazı durumların oluşabileceğine işaret ederek, örneğin Mısır'da kaos çıkmasının İsrail'in çıkarına aykırı olacak biçimde Gazze'deki güvenlik durumunu çok zor hale getirebileceğini, İsrail'in ayrıca Mısır'da radikal rejim oluşmasından korktuğunu kaydetti.

Ancak bölgede, İsrail'in içinde olduğu yeni birtakım bölgesel gerginliklerin oluşmasını öngörmediğini belirten Lesser, yine de Mısır'daki kaotik durum ve Gazze'de güvenlik boşluğunun ortaya çıkması halinde, bunun, İsrail'in Gazze'deki güvenlik konusunda daha aktif rol alması ihtimalini artıracağını ifade etti.

İsrail'in, Mısır'daki krizin Mısır ile İran gibi ülkeler arasındaki bölgesel dengeye olası etkilerini de dikkatli izleyeceği öngörüsünü dile getiren Lesser, Mısır'daki gelişmeler ne yönde evrilirse evrilsin, İsrail'in, İran'ın bölgede etkisini artırması ve Lübnan, Gazze ve hatta Batı Şeria üzerinde daha doğrudan etkiye sahip olmasından kaygı duyacağının açık olduğunu söyledi.

"TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİ ONARMASI ÇIKARINA"

Lesser, bir soru üzerine, Mısır'daki gelişmelerle birlikte bölgede beliren yeni dinamiklerin, Türkiye-İsrail ilişkilerinin yeniden onarılması ve bir dengeye oturtulması gerekliliğini tekrar vurguladığını ve bu bağlamda yeni dinamiklerin etkide bulunabileceğini kaydetti.

İsrail ile barış anlaşması imzalayan iki Arap ülkesinden biri olan Mısır'ın geleceğinin belirsiz hal almasıyla birlikte, İsrail'in, "potansiyel anlamda önemli ve güçlü bölgesel ortağı" olarak Türkiye ile son yıllarda bozulan ilişkilerini yeniden onarma yönünde uğraş vermesinin "çıkarına" olacağını belirten Lesser, Ortadoğu'da kaotik bir durumun oluşması, siyasi, sosyal ve güvenlik alanında değişimlerin meydana gelmesi halinde, İsrail'in Türkiye ile etkili ortaklık kurmaya olan ihtiyacının daha da fazla önem kazanacağına işaret etti.

Lesser, iki ülke ilişkileri 1990'lı yıllardaki düzeyine geri dönemese de Türkiye ile İsrail arasında işlevsel ve öngörülebilir bir ilişkinin yeniden tesis edilmesinin, iki ülke açısından büyük önem taşıyacağını söyledi.

"MISIR'DAKİ SONUCA GÖRE İYİ İLİŞKİLERE DÖNÜŞ İHTİMALİ VAR"

Türkiye ve İsrail'in söylemlerinde sakin ve dikkatli tavır izlemesi gerektiğini, muhtemelen de böyle bir sonucun ortaya çıkacağını belirten Lesser, "Mısır'daki gelişmelerin sonucuna göre, iki ülke arasında daha iyi ilişkilere geri dönüş ihtimali var, ama Türkiye ve İsrail'in birbirlerine zıt gelen sözler ve davranışlar sergilemesi halinde, bu ilişkilerin daha da bozulması olasılığı da mevcut" dedi.

Lesser, bir başka soru üzerine, Türkiye'nin Mısır'la ilgili aktif ve ilgili bir tutum izlemesi için birçok nedeni bulunduğunu, ancak İsrail ile ilişkilerin Türkiye'nin listesinin üst sırasında yer almadığını ifade etti. Lesser, Türkiye'nin çıkarlarının, çok daha geniş bir bölgesel denklemi içerdiği ve bunun, İsrail ile ilişkisinden çok bağımsız olduğu görüşünü de dile getirdi.

"MISIR İÇİN DİĞER SEÇENEK: ERDOĞAN MODELİ"

CNN'in internet sitesinde yazı kaleme alan, ABD'nin eski Başkanı George W.Bush'un 2001-2002 yıllarında özel danışmanlarından biri olan yazar David Frum, İsrail'in Mısır'da Mübarek'ten sonra işbaşına gelecek hükümetin yapısı konusundaki endişeleri üzerinde durarak çeşitli senaryolar ortaya koydu.

İsrail'in en büyük korkusunun "radikal köktendinci bir rejimin" başa gelmesi olduğunu ifade eden Frum, kentli protestocuların bunu reddettiğine, ama kırsalda yaşayan ve okuma-yazma bilmeyen birçok Mısırlının düşüncesinin ne olduğunu kimsenin bilmediğine dikkati çekti.

İsrail için öteki senaryoyu, Mübarek sonrası Mısır'da artabilecek bir milliyetçilikle, İsrail ile ilişkilerin donması olarak tanımlayan Frum'a göre, diğer bir senaryo da Başbakan Recep Tayyip Erdoğan örneğini takip edecek bir Mısır.

Frum, bu durumu şöyle anlattı:

"Bu durumda Mısır, (Erdoğan gibi) İsrail'e karşı propaganda savaşına katılarak, kendi milliyetçi kimliğini pekiştirmeye çalışır. Mübarek, genellikle İsrail'i hayali suçlarla suçlamaktan kaçınmıştır, Hizbullah'ı övmedi, İran'dan uzak durdu, Mısır limanlarının Hamas yanlısı gemilerce kullanılmasına izin vermedi. Yeni hükümet, bu politikaların bazılarını veya hepsini değiştirebilir."

"MISIR İÇİN DAHA AZ İDEAL SEÇENEK 2011 TÜRKİYE'Sİ"

Washington Post'ta İsrail'in Mısır'ı nasıl gördüğüne ilişkin makale yazan Jennifer Rubin, İsrail'in, yıllardır herhangi bir saldırı endişesi olmadan huzur içinde yaşamasını sağlayan bir sınır komşusunda Mübarek'ten sonrasının ne olacağına dair haklı endişeleri bulunduğunu söyledi.

Mısır'da Mübarek sonrası dönem için en idealin laik demokrasinin oluşması olduğunu belirten Rubin, "Daha az ideal, ama yaşanabilir olanı, daha fazla İslamcı, daha az Batı yanlısı, ama İsrail'i yok etmeye odaklanmamış ve Batı ile önemli bağları olan 2011 Türkiye'si" ifadesini kullandı. Rubin, diğer seçeneğin ise "devrimci İslam devleti olan İran" olduğunu kaydetti.

ABD ile İsrail'in, Mısır konusunda benzer çıkarları bulunduğunu ifade eden Rubin, "İki ülke de Mısır'ı, 2011 Türkiye'si seçeneğinden daha kötü olmayacağını umdukları bir değişime hazırlamak için, laik ve askeri güçlerin kombinasyonunu bulmayı tercih eder. Seçenekler ve Mübarek'in yönetiminin sürdürülemezliği düşünüldüğünde, işleyen bir ekonomiyle de tamamlanan 2011 Türkiye'si seçeneği, ekonomik olarak fakirleşmiş Mısır'ın, geriye gitmemesinin sağlanması anlamına gelecek" yorumunda bulundu.

aa

Bu haber 624 defa okundu.