Seninki Kaç Santim kurtarmazsa ne kurtarır

5 Ocak 2011 16:47 tsi
“Türkiye’deki 694 balık türü arasında 397’si kırmızı listede. İki tanesi tamamen yok oldu. 10 tanesi bölgede yok oldu. 65 tanesi büyük tehlike, 117’si tehlike altında olarak sınıflandırıldı.”

Google yapmaya üşenen gazeteciler ve lüfer gerçeği

Bazı gazetecilerin huyudur, kurusun: Sırf tartışma yaratmak, dikkat çekmek için üzerine çalışılmadan yazılar döşenilir. Neyse ki dijital çağda yerli yersiz atmak, eskisi kadar kolay değil.
Hayret ettiğim, kendini ‘internet uzmanı’ ilan eden meslektaşlarımın bile google’da arama zahmetine girmeyip, bilmediği, araştırmadığı, okumadığı bir konu üzerinden saldırıya geçebilmesi.
Yurtsan Atakan, ‘Seninki kaç santim diyerek balık kurtarılmaz’ başlıklı bir yazı yazmış. Slow Food ve Greenpeace’ın  “24 santimin altında lüfer yemeyelim, neslini tüketmeyelim” savının hiçbir bilimsel araştırmaya dayanmadığını iddia ediyor. Kısacası dostumuz, lüfer neslinin tehlikede olduğuna inanmak istemiyor.

Tehlike altındaki göçmen
Atakan, sivil toplum kuruluşlarının ve Türk akademisyenlerin açıklamalarını beğenmediği gibi, belli ki kendi de araştırmaya üşenmiş. Bir yıldır bu konuda yazıp çizdiğim, gazetemle kampanyaya destek verdiğimden, kendisine yardımcı olayım dedim.
Dersimize başlamadan önce, bazı bilgileri tekrarlamakta fayda var. Çünkü cımbızla bilgi ayıklayarak durumun vahameti anlaşılamıyor:
* Lüfer, Türkiye’de korunması gereken ve tehlikede olan tek balık türü değil. Ama lüfer, farkındalık yaratmak için bir simge oldu. Uskumru yok olurken herkes ayakta uyuyordu! Kimse kampanya yapmadı, umarsızlık yüzünden bugün bu balık tükendi.
* Sularımızda, orantısız avlanan pek çok balık türü azaldı. Dr Ronald Fricke, Dr. Hasan Musa Sarı ve Dr. Murat Bilecenoğlu’nun ‘Annotated checklist of fish and lamprey species of Turkey’ makalesi, şu sözlerle başlıyor: “Türkiye’deki 694 balık türü arasında 397’si kırmızı listede. İki tanesi tamamen yok oldu. 10 tanesi bölgede yok oldu. 65 tanesi büyük tehlike, 117’si tehlike altında olarak sınıflandırıldı.” Lüfer, bu listede ‘tehlike altındaki göçmen balık’ olarak sınıflandırılıyor.
* Lüferin yavrusuna çinekop deniyor. Lüferin avlanma alt limiti, birkaç yıl önce 14 santime düşürüldü. Bu boydaki balığın adı çinekoptur. Yani üreyip, lüfer haline gelemeyecek olan balıktır.
* Balık türlerinin yok oluşunda sadece aşırı avlanma değil, denizlerin kirliliği, iklim değişiklikleri de rol oynuyor. Ancak bilim insanları, en büyük sorumlu olarak aşırı avlanmayı gösteriyor. Avlanmayı kontrol altına almak, devletler için diğer faktörlerle cebelleşmekten daha etkili, kolay ve ekonomik.

BALIKÇILIK ‘101’ DERSİ
1)  AŞIRI AVLANMA NEDİR: Aşırı avlanmanın terminolojideki adı ‘overfishing’.  Dünyadaki balık nüfusu, bazı türlerin tükenme noktasına gelecek kadar azaldı. Balıkçılığın en gelişmiş olduğu ülkeler bile kural ve cezalar koymak zorunda kaldı. 2006’da Science dergisinde yayımlanan bilimsel araştırmaya göre, avlanma bugünkü hızla sürerse, dünya, 2048’te balıksız kalacak. Kanada, Panama, İsveç, İngiltere, ABD’den 14 biyoloğun dört yıl süresince yaptığı araştırmada balık nüfusu,  tutulma istatistikleri ve okyanus eko-sistemleri analiz edildi. (http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/11/02/AR2006110200913.html )

2) İDEAL AVLANMA BOYU: Balık nüfusunu kontrol altına almak için her ülke farklı kurallar uyguluyor. Mesela ABD’de lüfer (blue fish) için ticari balıkçılıkta konulan alt limit, tek bir balık için iki kilo! Boy üzerinden konuşacak olursak, yarım metrelik devasa bir okyanus balığından söz ediyoruz. Bizdeki alt limitse 14 santime indirildi, bu da en fazla 200-300 gram ağırlığında  bir çinekoptur.

3) LÜFERDE AVLANMA KURALLARI: Ticari avlanmayı bırakın, olta balıkçılığında bile her balık türüne göre avlanma boyu belirlenmiş. Buna göre ABD kıyılarında (0-3 mil) sadece beş adet, 64 SANTİM boyunda lüfer avlama hakkı tanınmış. Elbette okyanus lüferi ile Marmara lüferi bir değil. Ancak balık türleri böyle korunuyor işte. http:// www.ncfisheries.net/ recreational/recguide.htm )

4) JAPONYA’DA LÜFER KAMPANYASI: Hep Amerika’dan örnek verecek değiliz. Balıkçılıkta en acımasız ülkelerden biri olan Japonya’da 2004’te bir kampanya başlatıldı. ‘Gin Mitsu’ denen lüfer türünün ciddi tehlike altında olduğunun anlaşılmasıyla restoranların mönüsünden kaldırıldı.

5) FISHING DOWN THE FOOD WEB: Columbia Üniversitesi’nden biyolog Daniel Pauly, bu terimi bulan kişi. Balık nüfusu azaldıkça, büyük balıkların azaldığını ve giderek daha küçük balıkların avlandığını, bunun da türü bitirme noktasına getirdiğini ‘Five Easy Pieces: How Fishing Impacts Marine  Ecosystems’ kitabında anlattı.

Burada bitti sandıysanız, yanılıyorsunuz. Daha yeni başlıyorum...

Mehveş Evin / Milliyet

Bu haber 1,379 defa okundu.