Wikileaks'ın babası işte bu adam

5 Aralık 2010 09:47 tsi
Wikileaks benzeri belge sızdırma işini tarihte ilk önce kim yaptı?

Erhan Afyoncu / Bugün

Dünya gündemini hallaç pamuğu gibi atan Wikileaks belgeleri benzeri belge sızdırma işini tarihte ilk önce kim yaptı?
 
1917'de ihtilalden sonra komünist Ruslar çarlık Rusyası'nın Batılı devletlerle yaptığı bütün gizli antlaşma ve yazışmaları dünyaya ifşa etmişlerdi.

WikiLeaks'in yayınladığı belgeler günlerdir tartışılıyor. Ancak tarih açısından önemli bir belge görmedik. Günlük politikaya yönelik ve bir kısmı gri propaganda belgesi olması muhtemel belgeler yayınlandı. Belge yayınladın mı bundan 93 yıl önce Bolşevikler'in yayınladığı gibi yayınlayacaksın. İhtilalden sonra Bolşevikler Çarlık Rusyası'nın gizli diplomatik belgelerini yayınlayarak Türkiye'yi ve Arap topraklarını derinden sarsmışlardı.

OSMANLI'YI PAYLAŞTILAR

Birinci Dünya Savaşı'nın başında İngiltere-Rusya ve Fransa arasında 1915 yılında yapılan görüşmeler sonucunda imzalanan Londra Antlaşması'yla Boğazlar ve İstanbul bölgesinin Ruslar'a bırakılmasına karşılık, İngiltere ve Fransa da Osmanlı İmparatorluğu'nun diğer bölgelerinden istedikleri yerleri alacaklardı. Ancak bu iki devletin çıkarlarının çakıştığı toprakları paylaşmaları kolay değildi.

Bu arada İngiltere Arap krallığı kurup başına geçireceği vaadi ile Şerif Hüseyin'i Osmanlı'ya karşı isyan ettirmek için görüşmelere başlamıştı. Fransa, Araplar'la İngiltere'nin görüşmesinden ancak 1915 Kasım'ında haberdar oldu. Ortadoğu'nun aralarında paylaşılması için diplomasi yürütmeye başladı.

İngiltere Fransa görüşmeleri 25 Kasım 1915'te başladı. İngiltere bu arada 1916 başlarında kabul ettiği Şerif Hüseyin-Mc Mahon Antlaşması ile Şerif Hüseyin'in isteklerinin çoğunu kabul etmişti. İngiltere ile Fransa arasındaki görüşmeler bir süre daha devam etti ve 1916 Mayıs'ında iki devlet arasında Osmanlı topraklarını paylaşan bir antlaşma yapıldı. Görüşmeleri Fransa adına François Georges Picot, İngiltere adına ise Mark Sykes yürüttüğü için bu anlaşmaya Sykes-Picot Antlaşması denildi.

GİZLİ BELGELER ORTAYA ÇIKTI

Şerif Hüseyin İngiltere'ye güvenip, 1916'da isyan etti. Büyük bir Arap Krallığı'nın başına geçeceğinin hayali ile çöllerde Türk askerinin kanını döktü. Ancak 1917'de Bolşevik İhtilali ile Rusya'da Çarlığın yıkılması birçok şeyi değiştirdi.

İhtilalden sonra kurulan Sovyet hükümeti Rusya'nın Çarlık devrinde İngiltere ve Fransa ile yaptığı gizli diplomatik anlaşmaları yayınlayacağını ilan etti. Bu durum bütün Avrupa'da büyük bir heyecan yarattı. Komünistler gizli antlaşmaları Sarı Kitap adıyla neşretmeye başladılar. Lev Troçki nezaretinde Izvestia Gazetesi'nde yayınlanan belgelerin 11-24 Kasım 1917 tarihleri arasındakileri Türkiye'yle ilgiliydi. Bu belgeler Stockholm'de Fransızca'ya çevrilerek Türkiye'ye gönderildi. Osmanlı Dışişleri böylece düşmanlarının hakkındaki niyetlerini öğrenmişti.

Bolşevikler'in, Çarlık diplomasisinin gizli vesikalarını yayınlamasıyla bağımsız Arap Krallığı hayal eden Araplar'ın başlarından kaynar su dökülmüştü. Araplar'a birçok ümit veren İngiltere'nin kirli çamaşırları ortaya çıkmıştı.

Sovyetler Birliği Cumhuriyeti Dışişleri Halk Komiserliği bu vesikaları daha sonra E. Adamof'un girişi ile kitap olarak neşretti. Belgeler 1924'te Fransızca bir kitap olarak da yayınlandı. Erkân-ı Harbiye Kaymakamı (Kurmay yarbay) Babaeskili Hüseyin Rahmi Bey bu kitabı 1927'de "Türkiye'nin Taksimi" adı altında yayınladı. Kitabın alt başlığında "Eski Rusya Dışişleri Bakanlığı'nın gizli dosyalarından çıkarılan malumatla yazılmıştır" ifadesi vardı.

SYKES-PİCOT ANTLAŞMASI

Türkiye'de gizli antlaşmalarla ilgili fazla araştırma yoktur. Bu durumun istisnalarından biri Bilecik Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Azmi Özcan'ın "Osmanlı Mülkünü Paylaşım Planları Üzerine Düşünceler (Gizli Antlaşmalar 1914-1921)" isimli makalesidir.

İngiltere Fransa arasında Türkiye'nin paylaşılmasına yönelik görüşmeler 25 Kasım 1915'te başlamıştı. Görüşmeleri Fransa adına François Georges Picot, İngiltere adına ise Mark Sykes yürütüyordu. Fransa Suriye'nin tamamını, Lübnan'ı, Adana ve Mersin bölgesini istiyordu. Bağdat, Basra arasında kalan Irak toprakları ile Akdeniz'e açılan Hayfa Limanı da İngiltere'nin olacaktı. Bunun dışında her iki ülke ayrıca kendilerine birer nüfuz alanı seçiyor ve Kerkük-Akkâ hattının kuzeyi Fransızlar'a, güneyi İngilizler'e ayrılıyordu. Filistin'in uluslararası bir statüde olurken, diğer Arap toprakları bağımsız olacaktı.

İngiltere ve Fransa kendi aralarında anlaştıktan sonra durumu Ruslar'a haber verdiler. 1916 Mart'ında Ruslarla görüşmeler başladı. Ancak Rusya, kendisine bırakılan İstanbul ve Boğazlar'a mukabil İngiltere ve Fransa'nın alacağı toprakların fazla olduğunu ileri sürerek Kuzey-Doğu Anadolu'dan da toprak istedi. Rusya'nın istediği topraklar, Erzurum, Trabzon, Van, Bitlis, Muş ve Siirt gibi illerimizdi. Rusya buna karşılık Fransa'nın Kayseri'den Elazığ'a kadar olan bölgeyi almasını kabul etti. İngiltere'de bu duruma Rusya'ya bırakılan yerlerde kendisine ait çıkarlarının korunması şartıyla itiraz etmedi. Böylece Sykes-Picot Anlaşması ortaya çıktı.

Bu haber 1,221 defa okundu.