Çin rahatsız!

26 Kasım 2010 09:51 tsi
Ejderha'yı kedi sandılar...

NATO Lizbon zirvesinde alınan kararlardan birisinin NATO-AB ilişkilerini yeniden belirlemek olduğu açık. Türkiye AB üyesi olamadıkça da bu projenin en önemli ayağının işlemeyeceği ortada. Füze sistemine ait radarlar Türkiye’ye yerleşecek, Afganistan ya da başka yerlerdeki maliyette Türkiye daha fazla rol üstlenecek, belki bu faaliyetlerin kumandalarında daha fazla temsil edilecek, kısacası Avrupa güvenliğindeki rolü yeniden artacak, ancak AB kararlarına katılamayacak. Bu durum sürdürülebilir ilişkilere karşılık gelmiyor ve Türkiye’nin sadece AB güvenlik politikalarında “danışılacak ülke” olması da yeterli bir çözüm üretmiyor.

Türkiye’nin AB üyesi olmaması, NATO’nun yeni stratejisindeki tüm diğer başlıkları da etkileyebilecek nitelikte. “Daha etkin, daha katılımcı” sloganıyla özetlenen strateji, Rusya’nın NATO faaliyetlerine daha fazla dahil olmasını öngörüyor, ki bu Afganistan’a “eğitim” desteği verecek olmasıyla başlamış durumda. Afganlılar bu işe ne kadar sevindiler bilinmez. Zira eski düşman, yenilerle birlikte ülkelerine geliyor. Ancak, NATO ile Afganistan arasında imzalanan memoranduma göre NATO 2014’de bu ülkeden çekilecek. Dolayısıyla Karzai, bu tarihe kadar ne yapıp edip ülkede güvenliği sağlayacak mekanizmaları kurmak zorunda, güvenilir bulduğu ülke ise Türkiye.

NATO’nun doğrudan İran’ı hedef almayan ancak denetimsiz füze kullanabilecek yönetim ya da kuruluşlara karşı korunma sağlayan yeni stratejisi, klasik NATO ordularında değişim yapılmasını gerektiriyor. Teknolojik üstünlüğün asker üstünlüğüne tercihi söz konusu, dolayısıyla askeri birimlerin küçülmesi, bazı komutanlıkların iptal edilmesi gerekiyor. NATO üyesi AB ülkeleri bu işe başlamış durumda, hem maliyeti azaltma hem de işlevsel olma derdindeler. Bu gelişmenin Türkiye’de baş ağrıtıcı bir sürece işaret edeceği söylenebilir. Zira değişecek olan sadece ordu yapısı değil aynı zamanda bir zihniyet yapısı olacak ve tehdit tanımı eskisi gibi olmayacak. Türkiye’nin atacağı adımlar büyük ölçüde AB’ye güvenmesinden geçiyor.

Lizbon NATO zirvesini tarihi dönüm noktası olarak değerlendirmeyi olanaklı kılan konulardan bir diğeri ise, son derece dolaylı olarak, İran sorununu NATO bünyesine taşıması. İran da bunu farkında ki zirvenin yapıldığı sıralarda füze denemesine girişti, gözdağı verdi. Türkiye’yi şimdikinden daha zor durumda bırakacak bir durum olmadığı, tersine tek tek ABD, Fransa ya da başka ülkeleri ikna etmeye çalışmak yerine meseleyi NATO gündeminde tartışması avantajlı bile olabilir. Türkiye, İran’a karşı alınacak her önlem söz konusu olduğunda İsrail’i gündeme getirebilir ve bu yolla aslında NATO bir yandan İran’ı denetlerken İsrail’e de dolaylı baskı oluşturabilir; ABD ve Rusya’nın olmasını istedikleri de tam bu.

Tüm kararlar ve ilan edilen strateji, 2020 yılına kadar aşamalı olarak uygulanacak, 2012’de ise ilk somut adımlar atılacak. 2013 AB bütçesinde Türkiye yer almaz ise, stratejinin AB-NATO ayağında sorunlar çıkabilir. Ancak en az bu konu kadar önemli olan bir diğer konu, NATO yeni stratejisi kapsamındaki NATO-Rusya ittifakından en fazla kimlerin rahatsız olacağı. AB’nin Rusya’ya dayanıp ABD ile mesafe almaya niyetli ülkeleri bu gelişmeden çok mutlu olmasalar da, esas dikkat edilmesi gereken oyuncunun Çin olduğu söylenebilir. ABD, Avrupa ve Rusya’dan oluşan bir stratejik taraf, Çin’in kendisinin hedeflendiğini düşünmesine yol açabilir. Bundan sonra, İran’ı Çin ile daha samimi, Hindistan’ı Çin ile daha sorunlu görmek olası. Tabii eğer Çin’i de sisteme çekmek gibi bir beklenti yoksa.

Beril Dedeoğlu / Star

Bu haber 1,559 defa okundu.