Türkiye'nin istediği oldu

20 Kasım 2010 12:29 tsi
Hem de eksen kaymadan...

Tarih kararlara sahne olacağı belirtilen NATO Zirvesi’nde Türkiye’nin kırmızı çizgileri kabul gördü. Portekiz’in başkenti Lizbon’da dün başlayan zirvede, ittifak üyesi 28 ülkenin liderleri, NATO’nun, son olarak 1999 yılında güncellenen stratejik konseptini onayladı ve ABD’nin geliştirdiği füze savunma sistemi projesinin NATO şemsiyesine alınması konusunda anlaştı. Türkiye’yi Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün temsil ettiği zirvede, füze savunma sisteminin gerekçesinde tehdidin “İran” olarak tanımlanmasına Türkiye’nin yaptığı itiraz kabul edildi. Türkiye’nin “güvenliğin bölünmezliği” prensibine dair hassasiyeti de benimsendi ve sistemin, NATO topraklarının tamamını koruyacak şekilde dizayn edilmesi kararı alındı.

AB’YE TÜRKİYE UYARISI

Akşam saatlerinde açıklanan strateji konseptinde, NATO-AB işbirliğinin ilerletilmesi ve “stratejik ortaklık’’ için AB’nin Türkiye’ye karşı yükümlülüklerini yerine getirmesi istendi. Belgede, AB üyesi olmayan Avrupalı NATO müttefiklerinin (Türkiye, Norveç ve İzlanda) AB misyonlarına önemli katkı yaptığı vurgulanarak, “NATO ve AB arasında stratejik ortaklık için AB üyesi olmayan Avrupalı NATO müttefiklerinin bu çabalara bütünüyle katılımı elzemdir’’ denildi. Diplomatik kaynaklar, Türkiye’nin ısrarlı talebiyle metne giren bu ifadenin, Türkiye’nin Avrupa Savunma Ajansı’na ortak üyeliği, Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası’na dahil olması ve operasyonlarda karar mekanizmasına katılım beklentilerini yansıttığını kaydetti. NATO’nun 5’inci maddesi olan kollektif savunmayı güçlendiren ifadelere yer verilen belgede, “NATO üyeleri saldırılara karşı daima birbirine yardım edecek’’ denilerek, bu taahhüdün “güçlü ve bağlayıcı’’ olduğu vurgulandı.

ÜLKE ADI YOK

NATO’nun herhangi bir ülkeyi tehdit olarak göstermemesi gerektiğini dile getiren Türkiye, bu görüşünün belgeye yansımasını sağladı. Yeni stratejik konseptte, “İttifak, hiçbir ülkeyi düşman olarak değerlendirmez. Fakat kimse, herhangi bir üyesinin güvenliği tehdit edildiğinde, NATO’nun kararlılığından şüphe duymamalıdır’’ denildi. Nükleer caydırıcılık politikasının sürdürüleceğine işaret edilen yeni stratejik konseptte, siber saldırıların NATO üyelerinin refah, güvenlik ve istikrarının tehdit edebileceği uyarısında bulunuldu. Yeni stratejik konsept çerçevesinde Anadolu’yu koruyacak Patriot ve THAAD füzelerinin NATO bütçesinden karşılanması önümüzdeki aylarda ele alınacak.

DIŞİŞLERİ MEMNUN

NATO’nun onayladığı “stratejik konsept” metinini değerlendiren Dışişleri yetkilileri, “İstediğimiz unsurların tamamı içeride var” açıklamasında bulundu. Diplomatik kaynakların belgede dikkat çektiği ifadeler şöyle:

    * İttifak, hiçbir ülkeyi düşmanı olarak kabul etmemektedir: Bu ifade, Türkiye’nin İran konusundaki tavrının benimsendiğini gösteriyor.
    * Füze savunma sistemi topraklarımızı ve halklarımızı koruyacak: Bu ifade ile Anadolu’nun bir bölümünün koruma kapsamı dışında kalmasının önüne geçildi.
    * AB, NATO’nun eşsiz ve vazgeçilmez ortağıdır. Ortak savunma meselelerinde AB’nin kapasitesinin yönlendirici etkisi pekiştirilecektir. AB üyesi olmayan müttefikler bu konuya önemli katkı sağlamaktadır: Bu ifade AB’ye, “Türkiye, NATO-AB ilişkilerine katkı sağlıyor. Siz de AB karar mekanizmalarında gereğini yapmalısınız” mesajı gönderiyor.
    * Mali külfet-risk dengesi gözetilecek: Riskli bölgedeki ülkelerin sistemin inşasına maddi katkısı daha az olacak. Türkiye’nin ilave koruma altına alınması söz konusu olursa, NATO bütçesinden destek alınabilecek.

AB-NATO TOPLANTISINA TÜRKİYE’DEN VETO

Zirvede, NATO-AB liderleri toplantısı Türkiye’nin vetosu nedeniyle hayata geçirilemedi. Kıbrıs Rum Yönetimi’ni tanımadığı için Avrupa’nın güvenlik mekanizmalarında yer alamayan Türkiye, bu nedenle, NATO’daki veto gücünü kullanarak AB’nin NATO’nun operasyonel imkânlarından yararlanmasını sınırlıyor. Toplantının yapılamamasına karşın AB, ilk kez “liderler toplantısında” temsil edildi. Masada AB Konsey Başkanı Herman Van Rompuy da yer alırken, bugelişmeyi NATO Genel Sekreteri Rasmussen, “NATO-AB işbirliğinin geliştirilmesi için ben davet ettim. Toplantılara katılıyorlar, ama oy hakları yok” sözleriyle açıkladı.

Cumhurbaşkanı Gül, zirvenin aile fotoğrafının çekiminin ardından Obama ile bir süre sohbet etti.

GÜL 1 SAAT UÇAK BEKLEDİ

Zirve için Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve Milli Savunma Bakanı Vecdi Gönül ile dün Lizbon’a giden Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, liderlerin gelişi sırasında havaalanındaki yoğunluk nedeniyle yaklaşık 1 saat ANA uçağında bekledi. Heyette, Cumhurbaşkanı Gül’ün eşi Hayrünnisa Gül de yer aldı.

AFGANİSTAN TAKVİMİ

Bugün yapılacak toplantıların ardından sona erecek zirvede, bu sabah “Afganistan” konulu oturum toplanacak ve NATO’nun çekilme takvimi ele alınacak.

Türkiye derken, Fransa ve Almanya krizi patladı

Türkiye’nin kurulması planlanan füze savunma sistemine ve gelecek 15 yılı kapsayan yeni güvenlik konseptine ilişkin talep ve itirazları nedeniyle gergin geçmesi beklenen NATO Zirvesi’nde asıl kriz, Fransa ile Almanya arasında patlak verdi. Almanya, füze savunma sisteminin kurulmasıyla Avrupa’da nükleer silahların azaltılmasını öngören NATO konseptine destek verirken Fransa yeni füze savunma sistemine kısmen karşı çıktı. Almanya, füze savunma sisteminin kurulmasını “nükleer silahların azaltılması” şartına bağlarken, sahip olduğu nükleer yetenekleri yitirmek istemeyen Fransa böyle bir şart konulmasına itiraz etti. Zirvenin bir fiyaskoyla sonuçlanabileceği ortaya çıkınca NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen devreye girip Fransa Cumhurbaşkanı Sarkozy ve Almanya Başbakanı Merkel ile telefon görüşmeleri yaparak anlaşmazlıkların giderilmesini sağlamaya çalıştı. Kriz ancak akşam saatlerinde aşılabildi.

RUSYA’YA DAVET

ABD Başkanı Barack Obama yaptığı kısa açıklamada, NATO liderlerinin, Avrupa’daki tüm NATO ülkelerinin ve ABD’nin topraklarını koruyacak bir füze savunma kalkanı oluşturulması konusunda anlaştıklarını söyledi. Lizbon Zirvesi’ni “tarihi’’ olarak değerlendiren Obama, “Bir NATO ülkesine yapılmış saldırı, tüm NATO üyelerine yapılmış sayılır’’ ifadesini kullandı. Liderlerin bugün Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev ile yapılacak toplantılarda Rusya’yı da sisteme katılmaya davet edeceklerini anım satan Obama, “Rusya ile de aynı tehditlerin çoğunu paylaştığımızı birlikte kabul etmemizden hareketle, aramızda işbirliği oluşturma yönünde yarın yapacağımız çalışmayı sabırsızlıkla bekliyoruz’’ diye konuştu.

İçeride liderler dışarıda eylemciler

Portekiz’de NATO üyesi ülkelerin liderleri dün kapalı kapılar ardında hararetli füze savunma sistemi tartışmaları yaparken, dışarıda da protestocular vardı. Eylemciler sokaklar da ölü taklidi yaparak NATO’yu protesto etti, sloganlar attı. Savaşla ilgili kuruluşlara destek verilmemesini isteyen protestocular, Soğuk Savaş bitmesine rağmen ittifakın varlığını sürdürmesinin anlamsız olduğunu iddia etti. Portekiz polisinin yoğun güvenlik önlemleri aldığı dikkati çekerken, NATO Zirvesi için bölgeye gösterici akını da sürüyor. Portekiz polisi, Avrupa ülkelerinden en az 20 bin kişinin NATO karşıtı eylemler için Lizbon’da olduğu açıklamasını yaptı.

Murat Gürgen / Habertürk

Bu haber 1,267 defa okundu.