Son perde ?

16 Kasım 2010 08:54 tsi
Ortadoğu görüşmelerinde 90 gün kumarı...

İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun Batı Şeria’daki yerleşim inşaatlarını bir kereliğine 90 günlük süre için durdurma sözü, İsrail ve ABD’nin Filistinlilerin bu süre dolduktan sonra müzakere masasında oturmalarını sağlayacak koşulların gerçekleşeceği ihtimali üzerine oynadıkları bir kumar.

Ancak ABD’yle yoğun müzakereler sonucu ortaya çıkan ve hala İsrail hükümetinin onayını bekleyen inşaat durdurma teklifi iki taraf için de ciddi riskleri beraberinde getiriyor. Daha İsrail kabinesi konuyu görüşmeye başlamadan önce ülkedeki sağcılar ve Filistinli liderler ciddi itirazlar dile getirdi.

Bu durdurmayı kabul ettirmek için önkoşul olarak başka durdurmalar teklif etmeyeceğini belirten Obama yönetimi için, bu 90 günlük sürenin de çözümsüzlükle sonuçlanması durumunda barış görüşmelerine ne olacağı belli değil.

Ana hatları geçtiğimiz Perşembe günü ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’la Netanyahu tarafından çizilen ve şu an masada bulunan durdurma teklifinde İsraillilerin, görüşmelerdeki tıkanmayı aşmak için Batı Şeria’daki yerleşim inşaatlarının çoğunluğunu durdurması öngörülüyor.

İSRAİLLİLERİN AVANTAJI BÜYÜK

Bunun karşılığında İsrailliler ABD’den 20 gelişmiş savaş uçağı ve diğer askeri yardımların yanı sıra Amerikalıların İsrail’in kabul etmemesi halinde Filistin Devleti’nin bağımsızlığını tanımaması sözünü de aldı. ABD, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde bu yöndeki kararları veto edecek, veto hakkı olmayan platformlarda da bu yönde kararlar çıkmasına karşı hareket edecek.

Hem İsrailli hem de ABD’li yetkililer, kesin sınırların üç ay içinde müzakere edilemeyeceğine inanıyor ancak iki taraf arasında toprak takası konularının görüşülebileceği bir noktaya gelinmesini böylece Filistinlilerin müzakerelere devam etmek için yerleşimlerin daha fazla durdurulmasını talep etmemesini umuyor.

Analistler, Netanyahu kabinesinde yapılacak teklifle ilgili oylamanın sonuçlarının çok yakın olmasını ancak bir oyla kabul edilmesini bekliyor. Aynı şekilde, Filistinliler durdurma teklifinin kurulması planlanan Filistin Devleti’nin başkenti olması öngörülen Doğu Kudüs’ü kapsamamasına tepki gösterirken, bu konunun Filistinlilerin müzakerelere dönmesinin önünde büyük bir engel teşkil etmeyeceğine inanılıyor.

OBAMA'DAN NETANYAHU'YA ÖVGÜ

ABD Başkanı Barack Obama, Asya ziyaretinden dönüşte Clinton ve Netanyahu’yu çabalarından ötürü överken, “Bence bu umut verici bir teklif” dedi. “Başbakan Netanyahu’ya, bence, yapıcı bir adım attığı için buradan saygılarımı sunuyorum” diyen Obama bunun Netanyahu için hiç kolay bir şey olmadığının ancak İsrail Başbakanı’nın ciddi olduğunu gösterdiğinin altını çizdi.

Obama yönetimi yetkilileri İsraillilerle Filistinlilerin, Filistin Devleti’nin sınırlarıyla ilgili olarak yerleşimlerle ilgili anlaşmazlığın atlatılabilmesini sağlayacak noktaya gelineceğine inandıklarını ifade etti.

Görüşmelere yakın bir isim, en olası sonucun iki tarafın Batı Şeria’daki geniş yerleşim birimlerinin çoğunun İsrail toprağında kalması, bunu telafi etmek için İsraillilerin Filistinlilere aynı ölçülerde toprak aktarması olacağını belirtti.

Söz konusu kişi, kesin sınırların çizilmesinin müzakerelerin ileri aşamalarına bırakılmasının mümkün olduğunu ancak devletin şekliyle ilgili genel bir anlaşmanın, yerleşimler konusunu önem listesinde aşağılara itebileceğini ifade etti. İki taradın Kudüs’ün konumu gibi hassas meselelere ilk 90 gün içinde değinmesi beklenmiyor. Yetkili, uzatmanın amacının müzakereleri bir daha tıkanmayacak bir noktaya getirme olduğunu belirtti.

İSRAİL'DEN TEPKİ VAR

Netanyahu, ABD’nin teklifinin detaylarıyla ilgili olarak Obama yönetimiyle görüşmelerini sürdürüyor. Bu detaylar arasında İsrail’e verilecek Amerikan savaş uçaklarının özellikleri de var. Yetkililer ve analistler teklifin askeri donanım ve İsrail’le ABD arasında kabul edilen güvenlik paktı gibi maddelerinin, Beyaz Saray’ın anlaşmanın ilerleyen safhalarında İsrail’e teklif edeceği noktalar olduğunu belirtiyor.

Ortadoğu barış görüşmelerinin deneyimli isimlerinden, Woodrow Wilson Uluslararası Araştırma Merkezi’nin kamu politikalarından sorumlu analisti Aaron David Miller, “Bu durumun önceden belirlenmiş ve görünür olması, Kudüs’ün moratoryumun dışında bırakılması ve BM’yle ilgili siyasi meseleler bunu çok tatlı bir öneri haline getiriyor” dedi.

İsrailli muhafazakar politikacıların ilk tepkisi 10 aylık inşaat moratoryumunun bir kerelik bir anlaşma olduğunu söyleyerek teklife muhalefet etmek oldu. 10 ayın dokuzunda Filsitinlilerin müzakere masasına oturmadığını savunan siyasetçiler, eğer 90 günlük durdurmanın amacı gelecekteki sınırları belirlemekse, kapsamlı bir anlaşma sağlanmadan İsrail’in çok fazla taviz vermesi gerektiğini söyledi.

Netanyahu’nun partisi Likud milletvekili ve Bölgesel İşbirliği Bakanı Silvan Şalom, İsrail Radyosu’na yaptığı açıklamada, “Bu noktada İsrail’in bütün topraklarından vazgeçtiğimiz ama birçok meselenin çözülemediği bir sürece giriyoruz” dedi.

New York Times'ın "A 90-Day Bet on Mideast Talks" başlıklı haber-analizinden derlenmiştir. Hürriyet

Bu haber 1,220 defa okundu.