Çin-Japon gerginliğini çözmek bu sefer kolay olmayacak

23 Eylül 2010 15:32 tsi
Çin'in kutsal bölge kabul ettiği Doğu Çin Denizi'nde gözaltına alınan balıkçı, Japonya ile yeni bir krizin patlak vermesine neden oldu. Ancak bu kriz geçmiştekiler gibi kolay kolay çözüleceğe benzemiyor. Nedeni ise kutsal bölgede Japonya'nın ele geçird

Aralarındaki tansiyon gittikçe yükselen Çin ve Japonya’yı teselli edebilecek tek şey, durumun daha korkunç boyutlara ulaşmamış olmaması. 2005 yılında, Japonya’nın Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi’nde daimi üyelik elde etmeye çalışması ve ülkenin savaş zamanındaki saldırganlığını hafife alan bir tarih kitabı yayımlanması, Pekin, Şanghay ve Guanzhou gibi kentlerde büyük protesto gösterilerine neden olmuştu. Göstericiler Japonlara ait işletmelere saldırmış, polis Pekin’deki Japon elçiliğini korumakta zor anlar yaşamıştı.

Cumartesi günü Çinli göstericiler Japon elçiliğinin önünde yeniden toplandı. O gün, Japon İmparatorluk Ordusu subaylarının Mançurya’nın işgalini provoke etmek için planladıkları ‘Mukden olayı'nın 79’uncu yıldönümüydü. Bu seferki protestonun sebebi, Japonların 1970’lerde İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ABD’nin terk ettiği Doğu Çin Denizi’ndeki adacıkların yönetimini ele geçirmesiydi. Adacıkların etrafındaki doğalgaz ve petrol yatakları, Japonya ve Çin’in yanı sıra Tayvan’ın da adalar üzerinde hak iddia etmesine neden oldu.

BALIKÇI KRİZİ GEÇMİŞİ HATIRLATTI

Japonya, 7 Eylül günü iki sahil güvenlik botuyla kovalamacaya giren Çinli bir balıkçıyı gözaltına aldı. Çin, balıkçı teknesindeki 14 kişilik mürettebatı serbest bıraktı ancak kaptan Zhan Qixiong “yetkililere görev esnasında mani olmak” suçlamasıyla 3 yıl hapis istemiyle tutuklandı.

Japon büyükelçiliği önünde 18 Eylül günü yapılan gösterilerde, polis beş-altı kişilik grupların elçiliğin ön kapısında toplanmasına ve Zhan’ın serbest kalması için gösteri yapmasına izin verdi. Göstericiler, Çin’de Diayou, Japonya’da ise Senkaku adıyla bilinen Doğu Çin Denizi’ndeki adalardan Japonların çıkmasını ve kendi kara suları olarak kabul ettikleri bölgede gözaltına alınan balıkçının serbest bırakılmasını talep etti.

Çin’deki Japonya karşıtı gösteriler 4 Mayıs 1919’a kadar uzanan uzun bir geçmişe sahip. O tarihte, Almanya’nın, Çin'in Shangdong eyaletindeki imtiyazlarını Japonya'ya devretmesini protesto eden Çinli öğrenciler, aynı zamanda imparatorluk güçlerine gösterilen tepkinin zayıflığını da eleştirmişti. Cumartesi günü yaşanan protesto gösterisinde, bazı göstericiler Japon büyükelçiliğinden 1.5 kilometre uzaklıktaki Dışişleri Bakanlığı binasına yöneldi ancak polis tarafından engellendi.

Ancak, Diayou'yla ilgili son olayda en çok öfkelenen Dışişleri Bakanlığı oldu. Japonya’nın Çin büyükelçisi tutuklama yaşandığından bu yana beş defa bakanlığa çağrıldı. Perşembe günü ise, Çin Başbakanı Wen Jiabao, New York’ta Diayou’nun kendileri için “kutsal bölge” olduğunu belirterek, Zhan’ın tutuklanmasının “yasadışı” olduğunu savundu. Wen, “Eğer Japonya ısrarcı tutumunu devam ettirirse, ciddi sonuçlarla karşılaşabilir” dedi.

KRİZİ AŞMAK KOLAY DEĞİL

Çin, Japonya ile üst düzey temaslarını kesti. Ayrıca, Doğu Çin Denizi’ndeki doğalgaz ve petrol yatakları üzerindeki hak iddiaları konusunda yapılan görüşmeler de ertelendi. Çin halkının öfkesi 2005’te yaşananlara kıyasla daha az olsa da, diplomatik ilişkileri onarmak geçmişte olduğu kadar kolay olmayabilir.

Çin ile Japonya arasındaki ilişkiler geçtiğimiz birkaç yıl daha istikrarlıydı. Junichiro Koizumi, 2006 yılında, askerleri anmak için inşa edilen Çin’deki Yasukuni Tapınağı’nı ziyaret eden son Japon başbakan oldu. Ancak bu yıl, Çin dünyanın en büyük ikincisi ekonomisi olarak Japonya’nın önüne geçmeyi başardı. Ayrıca, yuanın değerinin düşük tutulması, bu yüzden ihracatları olumsuz etkilenen Japon liderleri rahatsız ediyor.

Washington College Siyasal Bilimler akademisyenlerinden Andrew Oros, iki ülke arasındaki gerginliğin 2005’te yaşananlara kıyasla farklı bir tabiatı olduğunu belirtti. Oros, “Mevcut kriz, Çin’in çok hassas olduğu toprak konusu üzerine kurulu. Ayrıca Japonya’nın elinde bir Çin vatandaşı var. Çinli kaptan serbest kalırsa şu anki kriz çözülür. Ancak toprak konusu çözüm adına daha zor ve ciddi bir konu”  dedi.

Times / Hürriyet

Bu haber 745 defa okundu.