Vatandaşla devletin arasını 'hakem' bulacak

29 Ağustos 2010 10:18 tsi
Halkoyuna sunulan pakette daha önce sadece 'Dilekçe hakkı' başlığı ile belirtilen Anayasa'nın 74. Maddesi, yeniden tanımlanıyor.

VATANDAŞLA DEVLETİN ARASINI 'HAKEM' BULACAK

Halkoyuna sunulan pakette daha önce sadece 'Dilekçe hakkı' başlığı ile belirtilen Anayasa'nın 74. Maddesi, 'Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçiliğine başvurma hakkı" olarak yeniden tanımlanıyor. Yeni düzenlemeyle gelişmiş ülkelerde Ombudsman olarak ifade edilen Kamu Denetçiliği uygulaması getiriliyor. Değişikliğin hayata geçmesiyle uzun yargılama süreçleri son bulacak. Kısa sürede adalet tecelli edecek. Devletle karşı karşıya gelen vatandaşın arasını da Kamu Denetçisi bulacak.

ESKİ HALİ

MADDE 74. (Değişik: 3.10.20014709/26 md.) Vatandaşlar ve karşıIıklıIık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye'de ikamet eden yabancılar kendieriyle veya kamu ile ilgili diIek ve şikâyetleri hakkında, yetkiIi makamIara ve Türkiye Büyük MilIet MecIisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir. (Değişik: 3.10.2001-4709/26 md.) KendileriyIe ilgiIi başvurmaIarın sonucu, gecikmeksizin diIekçe sahipIerine yazıIı olarak bildiriIir. Bu hakkın kulIanılma biçimi kanunIa düzenIenir.

YENİ HALİ

MADDE 74. Değişik: 3.10.20014709/26 md.) Vatandaşlar ve karşılıklılık esası gözetilmek kaydıyla Türkiye'de ikamet eden yabancılar kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne yazı ile başvurma hakkına sahiptir. (Değişik: 3.10.2001-4709/26 md.) Kendileriyle ilgili başvurmaların sonucu, gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazılı olarak bildirilir. Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı'na bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.

Kamu Başdenetçisi Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından gizli oyla dört yıl için seçilir. İlk iki oylamada üye tamsayısının üçte iki ve üçüncü oylamada üye tamsayısının salt çoğunluğu aranır. Üçüncü oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için dördüncü oylama yapılır; dördüncü oylamada en fazla oy alan aday seçilmiş olur. Bu maddede sayılan hakların kullanılma biçimi, Kamu Denetçiliği Kurumu'nun kuruluşu, görevi, çalışması, inceleme sonucunda yapacağı işlemler ile Kamu Başdenetçisi ve kamu denetçilerinin nitelikleri, seçimi ve özlük haklarına ilişkin usul ve esaslar kanunla düzenlenir.

Kırıkkale Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Adnan KÜÇÜK:

YARGILAMADA GECiKMEYE SON

Batı ülkelerinde var olan bir uygulamadır. Anayasa Mahkemesi bu konuda çıkartılan kanunu iptal etti. Meclis'e bağlı Kamu Denetçiliği Kurumu kurulacak. Batı'daki mekanizma idarenin hukuka aykırı olduğu düşünülen işlemleri varsa bunlar yargıya intikal ettirilmeksizin ombudsmanlık denilen kuruma getiriliyor. Esasen yaptırım yetkisi yok. Ama şikayet konusunun kamuoyuna duyurulması, Meclis'e bildirilmesi veya ilgili kurumlara bildirilmesi gibi görevleri bulunuyor. Vatandaş ile devlet arasındaki ihtilafların yargıya intikal etmeksizin aksaklıkların giderilmesini amaçlıyor. Ombudsmanlıkta süreç hızlı işliyor. Yargıda bazen 2-3 yıl sürüyor çok ama ombudsmanlıkta kısa sürede sorun çözülebilir. Yargının yükü hafiflemiş olacak. Kısa sürede hakkını alacağı için aylarca yıllarca yargıda hakkının alamamasının verdiği psikolojik çöküntü yaşanmamış olacak.

AK Parti İzmir Milletvekili Tuğrul YEMiŞÇi:

Mahkemeye gitmeden sorun çözülecek

Düzenlemeyle yargıda yeni bir denetim mekanizması oluşacak. Kamu Denetçiliği Kurumu sayesinde vatandaş mahkemeye gitmeden sorununu kolayca çözüme ka-vuşturabilecek. Sonuca ulaşmadaki süre kısalacak. Daha önce bu konuyla ilgili kanun çıkardık. Ancak anayasal dayanağı olmadığı gerekçesiyle Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edildi. Kurumun başına gelecek kişi ise TBMM tarafından seçilecek. Oy kullanmadan önce Anayasa değişikliğinin Türkiye'ye ne getireceğinin iyi araştırılması gerekiyor. Pakette insanın insanca yaşamasını sağlayacak maddeler var. Değişikliğe uğrayan 25 maddenin 25'inin de Türkiye'nin aleyhine olduğunu kimse söyleyemez.

TBMM Adalet Komisyonu Üyesi Yılmaz TUNÇ:

'Bugün git yarın gel ' dönemi bitiyor

Anayasa değişiklik maddelerinin her biri ülke insanının faydasınadır. Bir çok gelişmiş ülkede var olan Kamu Denetçiliği Kurumu da maddeler arasında. TBMM'ye bağlı olarak kurulacak olan Kamu Denetçiliği sayesinde artık vatandaşlarımız bürokraside, karşılaştıkları sıkıntıları, şikayet edebilecekleri bir makam olacak, hiçbir memur vatandaşın işini savsaklayamayacak, vatandaşa "Bugün git yarın gel" diyemeyecek, çünkü bilecek ki görevini yapmadığında vatandaşın gidebileceği bir makam var, şikayet edebileceği bir mekanizma var" dedi.

Kamu Hukuku Uzmanı Prof. Dr. Hasan Tahsin FENDOĞLU:

YENi BiR ADALET KAPISI AÇILIYOR

Türkiye'de 'Kamu Denetçiliği Kurumu' adıyla yeni bir kurul kuruluyor. Bunun Batı'daki adı ombudsmanlıktır. Ombudsmanlık bir Türk kurumudur. İsveç Kralı 12. Şarl 17. Yüzyıl'da bizdeki ahilik teşkilatı ile kazaskerliği birleştirerek ombudsmanlık kurumunu kurdu. Daha sonra bu kurum bütün dünyaya yayılıyor. Batı ülkelerinde çok yaygın. Hatta Arap ülkelerinde bile ombudsmanlık var. Türkiye'de 2006 yılında kanun çıktı. Anayasa Mahkemesi 2009 yılı Aralık ayında iptal etti. Kamu Denetçiliği Kurumu devlet ile vatandaş arasında köprü oluyor. Kanunda yapılacak düzenleme ile bir Baş Ombudsman ve 10 ombudsman olacak. Çocuk, kadın, polis ombudsmanı kurulacak. Vatandaş devletle ilgili şikayet durumunda ombudsmana başvuracak. Bağımsız bir kurum olacak ve Meclis'e hesap verecek. Şehit aileleri müracaat edebilecek, idarenin, belediyelerin sorunları ile ilgili bu kuruma müracaat edilebilecek. Hatta sarı taksiye engelli olduğu için binmesi yasaklanan bir vatandaş buraya müracaat edebilecek. Başörtülü olduğu için bir lokantaya veya üniversiteye alınmayan bir bayan buraya müracaat ederek şikayetçi olabilecek.

PARTİ KAPATILINCA MİLLETVEKİLLİĞİ DÜŞMEYECEK

Anayasa'da 'milletvekilliğinin düşmesi" başlığını düzenleyen 84. Madde'de önemli bir değişikliğe gidildi. Parti kapatma, milletvekilliğinin düşmesine neden olmayacak. Milletvekillerinin söz ve eylemleri cezai takibata uğramadığı halde hem parti kapatmaya delil yapılıyor hem de kapatma kararı verilince milletvekilliği düşürülüyordu. Yeni düzenlemeyle yasamaya müdahale anlamına gelen uygulama sona erecek.

MADDE 84. (Değişik: 23.7.1995 - 4121/9 md.) İstifa eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesi, istifanın geçerli olduğu Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlık Divanı'nca tespit edildikten sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu'nca kararlaştırılır. Milletvekilliğinin kesin hüküm giyme veya kısıtlanma halinde düşmesi, bu husustaki kesin mahkeme kararının Genel Kurula bildirilmesiyle olur. 82 nci maddeye göre milletvekilliğiyle bağdaşmayan bir görev veya hizmeti sürdürmekte ısrar eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, yetkili komisyonun bu durumu tespit eden raporu üzerine Genel Kurul gizli oyla karar verir. Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam beş birleşim günü katılmayan milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, durumun Meclis Başkanlık Divanı'nca tespit edilmesi üzerine, Genel Kurul'ca üye tamsayısının salt çoğunluğunun oyuyla karar verilebilir. Partisinin temelli kapatılmasına beyan ve eylemleriyle sebep olduğu Anayasa Mahkemesi'nin temelli kapatmaya ilişkin kesin kararında belirtilen milletvekilinin milletvekilliği, bu kararın Resmî Gazete'de gerekçeli olarak yayımlandığı tarihte sona erer. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı bu kararın gereğini derhal yerine getirip Genel Kurul'a bilgi sunar.

Prof. Dr. Hasan Tahsin FENDOĞLU:

Yasamaya müdahale kalkıyor

Bir milletvekili eğer bir suç işlediyse suçunun cezasını çekecek. Türkiye'de savcılıklar var yargı var. Milletvekili suç işlediyse cezai mahkumiyete uğrayacak. Ceza kendisine zaten verilecek. Partinin kapatılmasına neden olan kişinin milletvekilliğinin düşmesi yargı organının yasama organına müdahalesi olarak görülüyor. Kimse kimseye müdahale etmemiş olacak. Suçun şahsiliği ve cezaların şahsiliği ilkesinden hareketle suçundan dolayı mahkum olmasın her bir insan kendi cezasını çekecek.

Doç. Dr. Adnan KÜÇÜK

Yargısız infaz son bulacak

Siyasi partilerin kapatılmasına gerekçe gösterilen bir söz fiil veya eylem denizde damla gibi bir şeydir. 40 tane delilden en hafif delil ile partinin kapatılmasına karar verilebiliyor. Bir milletvekili birilerine aykırı gelebilecek bir söz söylemiştir. Normal şartlarda biz bunu mahkemeye götürsek belki ceza bile almayacaktır. Normal şartlarda ceza bile almayacağı bir sözden dolayı sırf partinin kapatılmasına gerekçe oldu diyerek milletvekilliğine son vermek çok ağır yaptırım. AİHM bu yönde karar verdi. Bir milletvekilinin sözünden eyleminden dolayı milletvekilliğini düşürmek ağır bir yaptırımdır diyerek AİHM karar verdi. Bu değişiklik demokratikleşme açısından olumlu bir adımdır.

Eski Milletvekili ve Gazeteci Yazar Nazlı ILICAK

Geriye doğru işlerse Türk ve Tuğluk dönebilir

Anayasa Mahkemesi 2001 'de Fazilet Partisi'ni kapatarak karalarında Nazlı llıcak'ın da olduğu bazı milletvekillerine siyasi yasak getirmişti. Bir dönem yasaklanan dönemin milletI vekili gazeteci Nazlı Ilıcak, Anayasa değişiklik paketinde yer  alan 'Parti kapatılmasıyla, kişilerin milletvekillikleri düşmeyecek maddesine destek verdi. Önemli olanın milletvekilliğinin düşmemesi olduğunu ifade eden Ilıcak, partilerin kapatılınca tekrar kurulabildiğini söyledi. Ama böyle durumlarda milletvekillerinin mağdur olduğunu belirten Ilıcak, kendisinin Avrupa insan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) gittiğini hatırlattı. AİHM'in, 'karar orantısız' şeklinde hüküm verdiğine işaret eden Ilıcak şöyle konuştu: "Yani varılmak istenen meşru amaçla verilen ceza arasında orantısızlık var. Seçme hürriyetine bir müdahale seçme ve seçilme hakkı hürriyetine değil aynı zamanda seçmenin seçme hürriyetine de müdahale, orantısız bir müdahale. Dolayısıyla, o karar istikametinde milletvekilliğinin düşürülmesinden esasen vazgeçilmesi gerekirdi. Bu çok önemli, Belki bu durumda Ahmet Türk ve Aysel Tuğluk müspet kararlar geriye doğru işlerse belki de bu dönemin sonuna kadar tekrar milletvekili olabilir. Öyle bir hak iadesi de mümkün olabilir diye düşünüyorum. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin de kararları bu yöndeydi.

bugün

Bu haber 952 defa okundu.