Anayasa paketi neler getiriyor?

24 Ağustos 2010 09:12 tsi
Anayasa değişikliği paketinin en çok, HSYK ve AYM maddeleri tartışıldı. Paket kabul edilirse iki daireli bir genel kurullu vatandaşa açık bir Yüksek Mahkeme ile uluslararası standartlarda bir HSYK’mız olacak...

AK Parti hükümetinin hazırladığı anayasa değişikliği paketinin halk oylamasına sunulmasına sayılı günler kaldı. Başta yargı sistemi olmak üzere, ekonomi, sivil özgürlükler ve askeri düzenlemeler de ‘devrim’ gibi değişiklikleri kapsayan paket hayatımızda bir çok şeyi değiştirecek. 

AYM’YE BİREYSEL BAŞVURU

Paketin en çok tartışılan maddeleri yüksek yargıyı ilgilendirenler. Paketle birlikte Anayasa Mahkemesi ve Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) yapısında önemli değişiklikler öngörülüyor.

Yasaları ve idareyi  ve toplumsal sözleşme metnine göre denetleyen Anayasa Mahkemesi 2 Daire 1 Genel Kurul şeklinde düzenleniyor. Üye  sayısı artırılan Yüksek Mahkeme’ye vatandaşların bireysel başvuru hakkı da sağlanıyor.  

HSYK’DA GENİŞ  TEMSİLİYET GELİYOR

Bir diğer önemli değişikliğin öngörüldüğü HSYK’da ise üye sayısı üç kat artırılarak birinci derece hakim ve savcılara kendi temsilcilerini seçme ve hatta Kurul’a girebilme şansı sağlanıyor. Anayasa Mahkemesi ve HSYK’nın yeni durumdaki yapısı özetle şöyle olacak:

BDP yanlış yapıyor Kürtler sandığa gidip evet demeli 

Kürt sorunu denilince akla gelen ilk isimlerden biri olan sosyolog - yazar İsmail Beşikçi, Kürtlerin referanduma olumlu destek vermesi gerektiğini söyledi. Beşikçi, “Referanduma ‘karşı oy’ vermek Kürtlere kaybettiren bir tutum olur” dedi. Beşikçi, BDP’nin referandum konusunda sergilediği tavrının doğru olmadığını dile getirdi. Demokratik açılım sürecinde bazı yasal düzenlemeler yapıldığını hatırlatan Beşikçi, BDP’nin bu yasa değişikliklerindeki tutumunu olumsuz bulduğunu belirtti. Beşikçi, şunları kaydetti: “Mükemmel anayasayı herkes ister ancak Türkiye’de kiminle yapacaksınız? CHP ve MHP köklü değişimlere karşı. Onlarla bu konuyu konuşamazsınız bile. Bu konuyu ancak AKP ile veya Saadet Partisi’yle konuşabilirsiniz. Kürtler için anayasada köklü değişimler gerekir. Anayasa değişikliği paketindeki üç madde böyle köklü değişimler öngörüyordu. Bu maddelerden birisinin ‘partilerin kapatılması’yla ilgili maddenin görüşmeler sırasında yeterli oy sağlanamamasından dolayı düştüğü biliniyor.” 
 

 

İLK DERECE HAKİM VE SAVCILAR HSYK’YA GİRECEK

159. Madde

• Anayasa’nın, HSYK’yı düzenleyen Madde 159 değiştiriliyor. Bu kapsamda, HSYK’nın halen 7 olan asıl üye sayısı 22’ye, 5 olan yedek üye sayısı ise 10’a çıkarılıyor.

• HSYK, 3 daire halinde çalışacak.  Adalet Bakanı’nın kurul başkanlığını yürütmesi korunuyor. Adalet Bakanlığı Müsteşarı’nın kurulda yer alması uygulaması da sürecek.

• Kurulun, 4 asıl üyesi, yüksek öğretim kurumlarının hukuk öğretim üyeleri ile avukatlar arasından Cumhurbaşkanınca; 3 asıl ve 2 yedek üyesi, Yargıtay Genel Kurulunca; bir asıl ve bir yedek üyesi Danıştay Genel Kurulunca; bir asıl ve bir yedek üyesi, Türkiye Adalet Akademisi Genel Kurulunca; 7 asıl ve 4 yedek üyesi adli yargı hakim ve savcılarınca; 3 asıl ve 2 yedek üyesi idari yargı hakim ve savcılarca, dört yıl için seçilecek. 

• Meslekten çıkarma cezasına ilişkin kararlarına itiraz yolu getiriliyor.Diğer kararlarına karşı yargı mercilerine başvurulamayacak.

 

 

 

 

 

 

2 DAİRELİ YÜKSEK MAHKEME 

146. Madde

• Yeni düzenlemeyle Anayasa Mahkemesi’nin üye sayısı 11’den 17’ye çıkartılıyor. Üyelerinin 3’ünü TBMM, 14’ünü Cumhurbaşkanı seçiyor. Buna göre, halen 11 asıl 4 yedek üyeli olan Anayasa Mahkemesi, taslaktan farklı olarak 17 asıl üyeden oluşacak.

• TBMM, 2 üyeyi, Sayıştay Genel Kurulunun gösterdiği 3’er aday arasından; 1 üyeyi baro başkanlarının avukatlar arasından göstereceği 3 aday arasından gizli oylamayla seçecek. Cumhurbaşkanı; 3 üyeyi Yargıtay, 2 üyeyi Danıştay, 1 üyeyi Askeri Yargıtay, 1 üyeyi Askeri Yüksek İdare Mahkemesince gösterilecek 3’er aday içinden; 3 üyeyi ise YÖK’ün kendi üyesi olmayan yüksek öğretim kurumları öğretim üyeleri arasından göstereceği 3’er aday içinden seçecek.

• Taslakta, Cumhurbaşkanının 7 üyeyi direkt olarak seçmesi öngörülüyordu. Teklifte bu sayı 4’e indiriliyor. Yüksek Mahkeme, iki bölüm ve Genel Kurul olarak çalışacak. Anayasa Mahkemesi üyeleri, gizli oyla bir başkan ve iki başkanvekili seçecek.

• Süresi bitenler yeniden seçilemeyecek.

ÜYELERİN GÖREV SÜRESİ 12 YILLA SINIRLANDIRALACAK

147. Madde

• Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev sürelerini düzenleyen madde de değişiklik öngörüyor. Buna göre Anayasa Mahkemesi üyelerinin görev süresi 12 yılla sınırlıyor.

VATANDAŞA BİREYSEL BAŞVURU HAKKI TANINIYOR

148. Madde

• Anayasa Mahkemesi’ne kişisel başvuru hakkı tanınıyor. Bireysel başvurunun taslakta öngörülen, ‘’anayasa şikayeti’’ ile sınırlı olması uygulaması kaldırılarak, bireysel başvuru hakkı genel tutuluyor.

• Meclis Başkanı, Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanları ve Jandarma Genel Komutanı da Yüce Divan’da yargılanacak.

• Yüce Divan kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilecek. Yeniden inceleme sonucu verilen kararlar kesin olacak.

PARTİ KAPATMALAR İÇİN 12 ÜYEDEN 8 OY GEREKECEK

149. Madde

• Anayasa Mahkemesinin bölümleri başkanvekilinin başkanlığında 4 üyenin katılımı ile toplanacak.

• Genel Kurul ise mahkeme başkanının veya başkanın belirleyeceği başkanvekilinin başkanlığında en az 12 üye ile toplanacak. Kararları salt çoğunluk ile alacak.

• Partilere ilişkin dava ve başvurulara Yüce Divan sıfatıyla Genel Kurul bakacak.

• Anayasa değişikliğinde iptale, siyasi partilerin kapatılmasına ya da devlet yardımından yoksun bırakılmasına karar verilebilmesi için üye tam sayısının üçte ikisinin oyu aranacak.

DEMOKRAT YARGI EŞBAŞKANI ORHAN GAZİ ERTEKİN      

Yargıya ilk kez demokrasiyi getiriyor 

Anayasa değişiklik paketi yargıya ilk kez demokrasi getiriyor. 1971 anayasa değişikliği ile hakim ve savcılardan alınan temsil yetkisi yeniden kürsü hakim ve savcılarına veriliyor. Yargı kararlarında onların da iradeleri, karar ve oy hakları olacak. Bu çok açık biçimde yargıda oligarşinin sona ermesi ve demokrasinin gelmesi demek. Bundan önce yargı idaresi Yargıtay ve Danıştay’a olağanüstü nitelikte yıkıcı temsil yetkisi veriyordu. Paketle birlikte yargıda ilk kez güç ilişkileri ve kurumsal ilişkiler değişiyor. Paketle birlikte hakim ve savcılara yer açılacak. Hâkim ve savcılar bir güç olarak ilk defa Yargıtay, Danıştay ve bakanlığın yanına b.ir aktör olarak, bir hukuk hazinesi olarak deyim yerindeyse oy hakkı tanınmış bir vatandaş olarak girecek. Yüksek yargı yüzde 25 varan bir temsil oranı, Adalet Bakanlığı yüzde 30 varan bir temsil oranı ile temsil edilecek ve yüzde 50’ye varan bir temsil oranı da hakim ve savcılara verilmiş olacak. Bu yargıyı demokratikleştiren bir müdahaledir. Eğer 12 Eylül’deki halk oylamasında “evet” çıkarsa yargıya demokrasi gelecek. Ferhat Sarıkaya ve Sacit Kayasu olaylarının bir daha yaşanmayacağını düşünüyorum. 

HUKUK VE HAYAT DERNEĞİ BAŞKANI ERDEM GENÇAY 

HSYK üyelerinin kalemi kılıç gibi 

HSYK ve Anayasa Mahkemesi’nin yapılarının değiştirilmesi çok önemli bir gelişme. HSYK’daki üyelerin kalemleri kılıç kadar keskin. Buradaki insanların iki dudağının arasındaki hâkim ve savcılarımız meslekten atılmış durumda. Mağdur olmuş hâkim ve savcıların dava yoluyla görevlerinin tekrar iade edilmesi bizce çok önemli bir gelişme. Buna karşı çıkan kişilerin neden ‘hayır’ dediklerini vicdanen ve hukuken açıklamaları gerekir. 

KENAN EVREN’E DAVA AÇAN SAVCI SACİT KAYASU

HSYK artık keyfi kararlar alamayacak

1980’de yapılan darbe 2000’e kadar maalesef hiçbir şekilde yargı önüne gelmedi. Bu beni yargı mensubu olarak çok rahatsız etti. Açtığım dava yüzünden ihraç edildim. AİHM’e açtığım davayla özlük haklarımı tekrar kazandım.  Darbeciler hayattayken onların yargılanması en büyük isteğim. Bu gün HSYK’nın yapısının değiştirilmek istenmesi bu tür keyfi kararların alınmasını zorlaştıracağı için  seviniyorum. Bundan sona HSYK kararların yargıya açık olması en azından keyfi karar almanın önünü kesecektir. Taşradaki arkadaşlarımızın seçilecek olması HSYK’da taşra hakim ve savcılarının ne hissettiklerinin daha iyi bilinmesine yol açacaktır. Yeterli görmüyorum ama destekliyorum.

EMEKLİ ASKERİ HAKİM FAİK TARIMCIOĞLU

Dokunulmaz bir kurum olmaktan çıkıyor

HSYK aleyhine veya lehine dava açma imkanı geliyor. Diyelim Eyüp Ağır Ceza Reisi bir suç işledi ve HSYK tarafından ihraç edildi. Şimdi kendini savunma imkânı veriliyor, dava açma imkânı var. HSYK dokunulmaz bir kurum olmaktan çıkıyor. Van’daki savcı Ferhat Sarıkaya olayı olmayacak. Hakim veya savcı kendini savunma imkanı bulacak.  HSYK şu anda 5 kişilik kast sistemine dayalı. Yargıtay ve Danıştay hâkimlerinden seçiliyor. Ama taşradaki 13 bin hakim veya savcı, bu kararlara iştirak edemiyordu. Danıştay ve Yargıtay’a seçilenler HSYK’ya seçiliyordu, HSYK da onları seçiyordu. Bu değişiyor. Mesela Erzurum, Edirne, Bitlis Hâkimi, Antalya savcısı da bu kararlara iştirak edecek.

star

Bu haber 1,356 defa okundu.