İki dipli resesyon giderek yaklaşıyor

21 Temmuz 2010 12:39 tsi
Küresel ekonominin 'iki dipli' resesyon dönemine girip girmeyeceği son dönemde ekonomistlerin en büyük tartışma konusuyken, geçmişteki örnekler bu korkutan senaryonun gerçekleşme olasılığının yüksek olduğuna işaret ediyor.

California merkezli düşünce kuruluşu Pasifik Araştırma Enstitüsü'nde, İş ve Ekonomi Araştırmaları dalında kıdemli uzman olan Robert P. Murphy* bu konuyla ilgili MarketWatch'ta yayımladığı köşe yazısında şu görüşleri savundu:

İki dipli resesyon, ekonomide yaşanan bir durgunluk döneminden sonra görülen geçici toparlanmanın ardından yeniden resesyonun yaşanması olarak tanımlanıyor.

Bazı ekonomistler, krizde en kötüsünün geride kaldığını savunurken, üretimin ve istihdamın gelecek birkaç yıl için yavaş ancak istikrarlı bir toparlanma göstereceğini tahmin ediyor.

Bazıları ise ikinci bir krize doğru yol aldığımız görüşünde. Ekonomide yaşanan son çalkantılı dönemden çıkarılan örnekler ise kötümser olanları daha çok destekliyor.

GREENSPAN'İN TRAJİK HATASI

Dünyanın tüm ekonomistlerinin yan yana gelse de bu konuda bir sonuca ulaşılamayacağı da kabul edilen bir diğer görüş. Ancak bu görüşe rağmen, çok sayıda ekonomist, ABD Merkez Bankası (Fed) Eski Başkanı Alan Greenspan'in trajik bir hata yaptığı konusunda hem fikir: Greenspan, 2000 yılında yaşanan teknoloji balonundan sonra para musluklarını açarak, piyasaya fazlasıyla para aktarmıştı.

Greenspan, 2000 yılından 2003'e kadar 'parasal taban'ın yüzde 23 artmasına izin verdi. 'Güçlü para' olarak da bilinen parasal tabanın, yani piyasada dönen paranın hacminin büyümesiyle, bankaların elindeki rezervler ve dolayısıyla kullandırılan toplam kredi miktarında artış görüldü.

Aynı dönemde Fed'in faiz oranları da yüzde 6.5 seviyesinden yüzde 1'e çekilmiş ve son 40 yılın en düşük seviyesine gelmişti.

Greenspan'ın uyguladığı kolay kredi politikası, teknoloji balonu ve 11 Eylül saldırıları sonrası ekonomiyi 'yumuşak şekilde yere indirmeyi' amaçlıyordu. Bu politikanın belli bir süre başarılı da oldu. İnsanlar, 2001 yılındaki resesyon döneminde dahi ev fiyatlarının artmasını şaşkınlıkla izledi ve Greenspan'e "Maestro (orkestra şefi)" sıfatını yakıştırdılar.

EMLAK BALONUNU TETİKLEDİ

Geçmişe bakıldığında, olaya siyasi açıdan yaklaşan ekonomistler Fed'in bu politikasının emlak balonun oluşmasında etkili olduğunu belirtiyor. Bazılarıysa konuya daha acımasızca yaklaşıp Greenspan'in politikalarının 'kolay' olmadığını sadece ekonomi için kaçınılmaz olan kıyamet gününü ertelediği yönünde değerlendirmeler yapıyor.

GREENSPAN'İN ÖĞRENCİSİ BERNANKE

Tıpkı diğer piyasalardaki olduğu gibi emlak sektöründe de şişen fiyat balonu sonunda patladı. O dönemde, şimdi Fed'in başkanlığını yürüten Ben Bernanke bankanın karar alıcıları arasında yer alıyordu. Ne yazık ki, o da oyunun kurallarını Greenspan'in kitabından öğrendi. Tek farkı ise Greenspan'in yaptıklarını daha büyük oranlarda ve sert biçimde gerçekleştirmesi oldu.

Bernanke döneminde faizler yüzde sıfıra yaklaşarak tarihi dip seviyelerini görürken, parasal taban da bir yıl içerisinde yüzde 94 genişledi.

Daha önce eşi benzeri görülmemiş bu parasal teşvik, hisse senetleri piyasasını kısmen canlandırırken, emlak fiyatlarının da istikrar kazanmasının sağladı. Time dergisi Bernanke'yi 'Yılın Adamı' seçerken, Obama yönetimi Büyük Resesyon'u bertaraf ettiği için kredi sağladı.

Bu gelişmeler de, Greenspan ile Bernanke arasındaki benzer tarafları göstermesi açısından dikkat çekici.

BORÇLA KURTARMA OLMAZ

Ekonominin, trilyonlarca dolar borç alınıp, harcama yapılarak, 'kurtarılmaya' çalışılması mantıklı bir davranış değil.

Ekonomide görüldüğü ileri sürülen toparlanma, en yazık ki emlak balonunun yaşadığı dönemdeki gibi yanıltıcı. Şu anda fırtına öncesi sessizliğin yaşandığını düşünmek rahatsız edici bir durum, öyleyse gelmekte olan çöküş gerçekten çok acı verici olacak. Şu anda, ekonomide 'iki dipli' bir hareketin görüleceğini düşünenlerin dayanakları daha güçlü gibi görünüyor."

* Robert P. Murphy, California merkezli düşünce kuruluşu Pasifik Araştırma Enstitüsü'nde, İş ve Ekonomi Araştırmaları dalında kıdemli uzman olarak görev yapıyor.

** Bu yazı MarketWatch'ta, "Double dip looks doubly certain" başlığıyla yayımlanan köşe yazısından derlenmiştir.

hurriyet

Bu haber 514 defa okundu.