CB Seçim kanun tasarısı komisyonda kabul edildi

17 Haziran 2010 18:47 tsi
Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesine ilişkin düzenleme TBMM Anayasa Komisyonu'nda kabul edildi. Bir dizi yenilik getiren tasarının, önümüzdeki günlerde Meclis Genel Kurulu'na inmesi bekleniyor.

Anayasada, cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesine yönelik 2007'de yapılan değişikliklerdeki bazı belirsizliklerin netleşmesine yönelik hazırlanan Cumhurbaşkanı Seçimi Tasarısı'nın, Anayasa Komisyonu'ndaki görüşmeleri tamamladı.

Tasarıya göre, cumhurbaşkanı halk tarafından seçilecek. Seçim, genel, eşit ve gizli oyla, bütün ülkede aynı günde, yargı yönetim ve denetimi altında yapılacak. Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının oy kullanmaları da sağlanacak. Oyların sayımı, dökümü ve tutanaklara bağlanması, açık olarak gerçekleştirilecek.

Yüksek Seçim Kurulu (YSK), cumhurbaşkanı seçimlerinin başlamasından bitimine kadar, seçimin düzen içinde yönetimi ve dürüstlüğüyle ilgili bütün işlemleri yapmak ve yaptırmak amacıyla, gerekli ilke kararları almaya, ilgili kanunlar ile bu kanunda seçimle ilgili yer alan bütün süreleri gerektiğinde kısaltarak tespit ve ilana yetkili olacak.

SEÇİM SÜRESİ 5 YIL

Cumhurbaşkanı seçimleri 5 yılda bir yapılacak. Bir kişi, en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebilecek. Cumhurbaşkanı seçimi, cumhurbaşkanının görev süresinin dolmasından önceki 60 gün; makamın herhangi bir şekilde boşalması halinde ise boşalmayı takip eden 60 gün içinde yapılacak.

YSK, öngörülen süreler içinde seçimin tamamlanması amacıyla, seçim takvimini re'sen belirleyip, ilan edecek. Geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, genel oyla yapılacak seçimde cumhurbaşkanı seçilmiş olacak. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılacak. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak, geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek. İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin ölümü veya seçilme yeterliğini kaybetmesi halinde, ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak.

Oylamalara tek adayla gidilmesi halinde, oylama, referandum şeklinde yapılacak. Aday, geçerli oyların çoğunluğunu alması halinde cumhurbaşkanı seçilmiş olacak. Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisiyle ilişiği kesilecek, TBMM üyeliği sona erecek. TBMM, savaş nedeniyle yeni seçimlerin yapılmasına imkan görülmediğine karar verirse, cumhurbaşkanı seçimi 1 yıl geriye bırakılabilecek. 40 yaşını dolduran, yüksek öğrenim yapmış ve milletvekili seçilme yeterliğine sahip her Türk vatandaşı cumhurbaşkanı seçilebilecek. Cumhurbaşkanlığına, TBMM üyeleri içinden veya Meclis dışından aday gösterilebilmesi, en az 20 milletvekilinin yazılı teklifiyle olacak.

En son yapılan milletvekili genel seçimlerinde, geçerli oyların toplamı birlikte hesaplandığında, yüzde 10'u geçen siyasi partiler, ortak aday gösterebilecek. Aday gösterilmek, kişinin yazılı muvafakatine bağlı olacak. YSK, adaylarla ilgili bilgi ve belgelerde eksiklik tespit etmesi halinde, eksikliklerin giderilmesi için 5 günlük süre verecek.

YSK, adaylar hakkında yaptığı inceleme sonucunda seçilme yeterliğini ve aday gösterilme şartlarını taşıyanları gösteren geçici aday listesini belirleyecek. Geçici aday listesi ve itiraz süresi Resmi Gazete'de yayımlanacak. Resmi Gazete'de yapılan ilandan itibaren 2 gün içinde, geçici aday listesine veya bu listeye alınmamaya ilişkin karara karşı YSK'ya itiraz yapılabilecek. YSK, itirazları 3 gün içinde kesin karara bağlayacak ve kesin aday listesini Resmi Gazete'de yayımlayacak. Tasarının bu maddesi, Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 18. maddesine paralel şekilde yeniden yazıldı.

Buna göre, Cumhurbaşkanı adayı gösterilen hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Üyeleri, kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, belediye başkanları ve subaylar ile astsubaylar, siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar, aday listesinin kesinleştiği tarih itibarıyla görevlerinden ayrılmış sayılacak.

Yüksek mahkeme üyeleri, hakimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile subay ve astsubaylar hariç olmak üzere, cumhurbaşkanı adayı gösterilen devlet memurları ve diğer kamu görevlileri, adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde, YSK tarafından cumhurbaşkanının seçildiğinin ilan edilmesini takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilecekler.

Tasarıya göre, propaganda dönemi, aday listesinin kesinleştiği gün başlayacak ve oylamaların yapılacağı günden önceki gün saat 18.00'de sona erecek. Propaganda döneminde, TRT'de yapılacak propaganda yayınlarının tam bir tarafsızlık ve eşitlik içinde yapılması, Yüksek Seçim Kurulu (YSK) ile TRT tarafından sağlanacak.

Adayların, özel radyo ve televizyonlardaki propaganda konuşmalarında, süre ile ilgili sınırlamalar dışında, Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'un ilgili hükümleri uygulanacak.

Propaganda döneminde başbakan, bakanlar ve milletvekilleri ile ilgili yasaklara ilişkin hükümler de dahil olmak üzere propagandayla ilgili konularda da Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun hükümleri uygulanacak. Böylece, cumhurbaşkanı adayı olan başbakan ve bakanlar, propaganda döneminde makam aracı ve uçaklar da dahil kamu kaynaklarını kullanamayacak.

BAĞIŞ MİKTARINA SINIRLAMA

Alt Komisyonda, adaylara yardımı düzenleyen 14. madde 'bağış' esas alınarak yeniden yazıldı. Adaylar, yabancı devletlerden, uluslararası kuruluşlardan, tüzel kişilerden ve Türk uyruğunda olmayan gerçek kişilerden maddi yardım alamayacaklar. Adaylar, YSK tarafından belirlenecek adaylık başvurusu süresi içinde mal bildiriminde de bulunmak zorunda olacak. Seçilen adayın mal beyanı, seçim sonuçlarının kesinleşmesini müteakip Resmi Gazetede yayımlanacak.

Her bir kişinin adaylara yapabileceği nakdi yardım miktarı, her bir tur için en yüksek devlet memuruna mali haklar kapsamında fiilen yapılmakta olan her türlü ödemelerin bir aylık brüt tutarını geçemeyecek. YSK tarafından belirlenecek tutarın altında kalan nakdi yardımlar makbuz karşılığında alınacak. YSK tarafından belirlenecek tutarın üzerindeki nakdi yardımlar ise adayların 'Seçim Hesabı' olarak kendileri adına açtıracakları bir banka hesabına yatırılacak. Alınan yardımlar, sadece seçim harcamalarında kullanılacak ve başka bir amaç için tahsis edilemeyecek.

Seçim hesapları ile bağış ve harcamalara ilişkin bilgi ve belgeler, seçim sonuçlarının kesinleşmesini izleyen on gün içinde YSK'ya sunulacak. YSK, bir ay içinde, seçim hesaplarını inceler ve varsa usulsüzlükleri ve öngörülen limitlerin aşılıp aşılmadığını tespit edecek. Bu aşamada, tespit edilen eksikliklerin giderilmesi amacıyla YSK tarafından adaylara uygun bir süre verilecek. Alınan bağış ve yardımlardan belirtilen limiti aşan miktar ile harcanmayan kısım Hazine'ye intikal ettirilecek.

Oylamalarda kullanılacak filigranlı birleşik oy pusulasında, 'Cumhurbaşkanı adayları' ibaresi ile YSK tarafından çekilen kuraya göre sırası belirlenen adayların adı ve soyadı yer alacak. Oylamanın referandum şeklinde yapılması halinde beyaz üzerine 'Evet', kahverengi üzerine 'Hayır' ibareleri yazılı, iki ayrı renkten oluşan oy pusulası kullanılacak.

Kullanılacak oy pusulalarıyla ilgili diğer hususlar YSK tarafından belirlenecek. YSK, birleşik oy pusulalarını kendisi bastırabileceği gibi gerektiğinde uygun göreceği il seçim kurulları vasıtasıyla bastırmaya da yetkili olacak. Gerekli ödenek Maliye Bakanlığınca karşılanacak.

Sandık, ilçe ve il seçim kurullarınca düzenlenmesi gereken tutanakların içeriği ile seçim sonuçlarının birleştirilmesine ilişkin usul ve esaslar YSK tarafından belirlenecek. YSK, il seçim kurullarından gelen sonuçları birleştirerek ilan edecek.

Bir veya birkaç seçim çevresinde, yapılan seçimin veya düzenlenen birleştirme tutanağının, seçim işlemleri sebebiyle iptaline karar verilmesi halinde, iptal edilen kısmın ülke genelindeki seçim sonuçlarına etkisi olup olmadığı göz önüne alınarak YSK tarafından söz konusu seçim çevrelerinde seçimlerin yenilenip yenilenmeyeceğine karar verilecek. Cumhurbaşkanı seçiminin kesin sonuçları, YSK tarafından TBMM Başkanlığı ile Cumhurbaşkanlığı makamına bildirilecek, kamuoyuna ilan edilecek ve Resmi Gazete'de yayımlanacak.

Seçilen cumhurbaşkanı adına, YSK tarafından cumhurbaşkanı seçildiğine dair bir tutanak düzenlenecek. Bu tutanak, TBMM Genel Kurulu'nda, TBMM Başkanı tarafından verilecek ve aynı oturumda yemin töreni yapılacak. Bu oturum, eski cumhurbaşkanının görev süresinin dolduğu gün, makamın başka bir sebeple boşalması halinde ise seçim sonuçlarının kesinleşmesinden itibaren 3 gün içinde gerçekleştirilecek.

cha

Bu haber 1,150 defa okundu.