Onların ki 'poker suratı'

18 Mayıs 2010 12:00 tsi
Türkiye'nin diplomatik başarısı, büyük güçlerin yüzünü neden güldürmedi? Yoksa güldüler de...iyibilgi röportaj

Galatasaray Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Beril Dedeoğlu ile Türkiye, Brezilya ve İran arasında dün imzalanan anlaşmayı konuştuk.

İran'ın uranyum takasıyla ilgili olarak Türkiye, İran ve Brezilya arasında imzalanan anlaşma, Türkiye'de büyük bir başarı olarak algılandı. Siz bu anlaşmayı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Gerçekten bir başarı. İran ,5+1 grubuyla sürdürülen daha önceki takas anlaşmasında masadan kalkmıştı. Tekrar masaya oturtan Brezilya ve Türkiye oldu. Tahminimce İran'ı ikna eden ülke,  Türkiye.

Türkiye'deki başarılı tabloya karşın, 'Viyana Grubu' ülkelerinden tek tek gelen açıklamalar aynı heyecanı paylaşmıyor. Rusya ve Fransa en optimist değerlendirme ile anlaşma hakkında "çekimser" kaldı örneğin. Türkiye ile Viyana Grubu ülkeleri arasındaki bu yaklaşım farkını nasıl açıklayabiliriz?

Teknik olarak bu anlaşma, İran'ın uranyum zenginleştirmesinden tamamen vazgeçtiği anlamına gelmiyor. İsterse bunu gizli gizli devam ettirebilir.  İkincisi daha çok siyasi bir tavır olduğunu düşünüyorum. Bu ülkeler "Seni takip ediyoruz, biz bunu büyük bir girişim olarak aldık ve seni affettik." pozisyonunda değil, hala denetleyen ve baskı uygulayan bir pozisyon sürdürüyorlar. Doğrusu İran'ın attığı adım aslında siyasi: Zenginleştirmeye devam etse bile bunu kötü niyetli kullanmayacağını ima eden bir hareket. Ama 5+1 grubu büyük ölçüde "bakalım sözünde duracak mısın?" tavrını sürdürmek istiyor. Baskıyı tümüyle üzerinden kaldırmıyor...Yoksa bunun İran tarafından atılmış bir adım olduğunun farkındalar.

Washington Büyükelçisi Namık Tan'ın Beyaz Saray'ı kast ederek, "Eğer olumlu bir tepki alamazsak, bu gerçek bir hayal kırıklığı olur" açıklamasını nasıl yorumluyorsunuz?

ABD'den iki farklı ses geliyor. Ben Obama yönetimi ve demokratların bu sürecin işlemesinden yana olduklarını, neoconların ise oldukça sert tavır sergilediklerini, bu süreci inandırıcı bulmadıklarını düşünüyorum. Basına da bu iki farklı sesin birlikte yansıdığını zannediyorum. Namık Tan herhalde daha çok Neocon'ların sert çıkışını kast etti. Fakat burada diyelim ki Obama yönetimi bile "biz hala şüphe duyuyoruz" dese bile, bu daha çok siyasi bir duvar olduğunu göstermeye yönelik. Yoksa bu adımların desteklenmediği anlamına gelmez. Ben Türkiye'nin, Rusya ve ABD'nin rızasını almadan böyle bir adım atacağı kanaatini katiyen taşımıyorum.

Anlaşmanın, özellikle Medvedev'in Ortadoğu ve Türkiye ziyaretinin hemen sonrasına denk gelmesini göz önüne alırsak...

Gayet tabii, Türkiye neden böyle bir riske girsin? Hiç kimsenin istemediği bir oyunda, Türkiye oyun kurucu olmaz. Böyle bir riske girmez. Diyelim ki işler kötüye gitti. İran hakikaten inandırıcı değil dendi. Türkiye diplomatik açıdan biraz daha sabırlı olunmasını salık verecek. İran da sert açıklamalar yapar ise, o zaman Türkiye diyecek ki: Biz gerçekten elimizden geleni yaptık, bundan sonrasını İran düşünsün.

Öyleyse çizdiğiniz tabloya göre, böyle bir negatif sonuç çıksa bile, Türkiye diplomatik açıdan prestij kaybına uğramaz, diyebilir miyiz?

Ben öyle olduğu kanaatindeyim.

www.iyibilgi.com röportaj

Bu haber 4,912 defa okundu.