Türkiye'ye lider akını

12 Mayıs 2010 08:31 tsi
Medvedev'in ziyareti neyi hedefliyor?

Bu hafta Türkiye çok sayıda konuğu ağırladı. Önce Suriye Devlet Başkanı Esad, Katar Emiri el Tani, İran Meclis Başkanı Laricani ile Irak Hükümet sözcüsü Debbağ, ardından da Rusya Devlet başkanı Medvedev’in gelmesi, Ortadoğu merkezli yeni bir döneme işaret ediyor.

Bu isimlerin eş anlı Türkiye’ye gelmeleri ile yeniden başlayan İsrail-Filistin dolaylı görüşmeleri ile Rusya-NATO yakınlaşması arasında bir bağ olduğu da söylenmeli. Her ne kadar Doğu Kudüs’teki yerleşim projelerinden geri adım atmaya niyetli bir İsrail yönetimi bulunmasa bile, tarafların bir biçimde sorunları görüşmeleri gereği ortaya çıkmış gözüküyor. Taraflar arasındaki sorun listesi son derece uzun ve hangisinden başlansa, bir diğerine sirayet edecek kadar da karmaşık. Dolaylı görüşmeleri başlatan ABD, meseleyi karşılıklı güvensizlik olarak özetliyor ve hareket noktası olarak da Filistinlilerin kötü yaşam koşullarını gösteriyor.

Muhtemelen ABD, Filistinlilerin kötü yaşam koşulları devam ettiği sürece, İsrail’e karşı radikal tutumların sürmesine uygun bir zemin olacağı savını işliyor. İsrail karşıtı radikal tutumların sadece Filistinlilerden değil, diğer Ortadoğu toplumlarından ve Avrupa ülkelerinden de geliyor olması, Filistin’e çok sayıda oyuncunun müdahale etmesine yol açıyor, dolayısıyla İsrail sadece Filistinlilerle mücadele etmiyor. ABD, İsrail’e soruna sahip çıkarak hem diğer Ortadoğu ülkeleriyle “normalleşme” sürecine girmesi hem de başkalarının ellerini bölgeden çekmelerini sağlamak için bir tür baskı uyguluyor.

Ortadoğu ülkeleriyle “normalleşme” sürecinin ilk adımını Suriye oluşturuyor. Suriye, bir yanıyla İsrail-Filistin sorunlarının ve İsrail’in diğer komşularıyla ilişkilerinin, öte yandan İran-İsrail geriliminin kilit ülkesi. Ortadoğu’daki her gelişmeden etkilenmeye gayet müsait durumdaki Irak da Suriye’nin bu kilit konumunu etkileyebilecek kapasitede. Adı geçen ülkeler Türkiye ile komşu ve Türkiye sorunlara dolaylı olarak değen bir konumda. Dolayısıyla Filistin-İsrail dolaylı görüşmelerinin “dış” çeperinde, çevresinde istikrar bekleniyor ve Türkiye tam da bunu yapmaya çalışıyor. Suriye’nin Körfez ülkeleriyle birlikte bölgede yeniden ama farklı tercihlerle var olmasını sağlayarak İsrail’i düşman kategorisinden çıkarması, bunu yaparken de İran ve hatta Rusya’ya artık mesafeli yaklaşması bekleniyor. İran’dan mesafe alacak Suriye’nin Irak ile yakın işbirliğine yönelmesi bekleniyor olabilir.

İran’ın bu süreçte daha da keskinleşmemesine yönelik çabalar ise, “nükleer” meselesiyle kristalize oluyor. Yaptırım baskısı altında, bu ülkenin dış dünya ile normalleşmesi için arayışlar sürüyor, görünürde Brezilya, görünmez alanda Türkiye bu konu için çaba harcıyor ve çabanın Rusya’dan da gelmesi için epey dil dökülüyor. Anlaşılan o ki, İran’ın dış dünya ile normalleşmesi için Rusya epeyce ikna olmuş. Zira NATO bu ülkeyi ortak güvenlik sistemine davet edip askeri alanda da birlikte çalışmayı önerirken Rusya Devlet başkanı Medvedev, bir dizi anlaşma imzalamak için Türkiye’ye geliyor.

Anlaşmaların içeriği enerji ve ekonomi ile Kafkasya konuları olsa da, çıktılarının “yeni” bir dönemi işaret ettiği ortada. Türkiye-Rusya yakınlaşması, diğer ziyaretçiler ve Filistin-İsrail dolaylı görüşmeleriyle birlikte değerlendirildiğinde ABD ve Rusya’nın Ortadoğu’da sorunlar üzerine kurulu siyasetin sürdürülemez olduğuna kanaat getirdikleri söylenebilir. İşbirliği üzerine yatırım yapan bu ülkeler, artık kendilerini zarara sokacak oyunculara tahammül göstermeyecek; bunu göremeyenler de kaybedecek gibiler.

Beril Dedeoğlu / Star

Bu haber 1,109 defa okundu.