Yalnız değilsiniz, bize de saygısızlık yaptılar

30 Mart 2010 17:07 tsi
ABD Kongresi üyelerinden Türkiye'ye destek mesajı geldi.

Nagehan Alçı / Akşam

...
ABD'de kopan gürültünün nedeni Amerikalı siyaset yapıcıların soykırıma inanıp inanmaması değil aslında. Zaten çoğu bunu umursamıyor. Umursadıkları şey seçmenlere, onların katkısı doğrultusunda verdikleri söz.

Bu yıl da konu Dış İlişkiler Komitesi'nde gündeme geldi, biliyorsunuz. O komitede yapılan oylamada 'soykırım olmuştur' diyenlerin sayısı bir farkla 'olmamıştır' diyenleri aştı. Ve ortalık bu nedenle karıştı.
Biz de bu karışıklığın kaynağına indik ve Kongre'nin iki önemli isminden randevu aldık: Bill Delahunt ve Ed Whitfield.

Delahunt Dış İlişkiler'in Avrupa Alt Komitesi Başkanı. Yani Türkiye ile ilgilenen komiteye liderlik ediyor. Oylamada,'hayır' oyu veren vekillerden. Ed Whitfield ise Kongre'deki Türk Dostluk Grubu'nun eşbaşkanı. Sık sık Türkiye'ye gelen, bizi iyi tanıyan bir vekil. İkisinin buluştuğu nokta şu: ABD Ermeni meselesine burnunu sokmamalı. Bu iş Ermenistan ve Türkiye arasında halledilmeli.

İsrail aynı terbiyesizliği bize de yaptı
Ermeni tasarısına karşı yapılan oylamada neden 'hayır' oyu verdiniz?

Bu meselede öncelikle ülkenin çıkarını düşünmek lazım. ABD'nin Türkiye gibi kritik bir müttefiki ile durumu gözetildiğinde çıkarı hangi doğrultudadır? Türkiye'nin politikasına uygun davranmak. O nedenle tasarıya hayır oyu vermek gerekir. Ama Kongre üyelerinin çoğu böyle düşünmüyor. Temsil ettikleri tabanın isteklerine göre hareket ediyorlar. 'Evet' oyu verenlerin sebepleri bu.

Yani Türk-Amerikan ilişkilerine zarar vermemek için mi hayır dediniz?

Evet, çünkü çok önemli bir ilişki bu.

Tek nedeniniz bu mu?

Hayır, bir de protokoller nedeniyle 'hayır' dedim. Türkiye ve Ermenistan kendi aralarında bu işi incelemeye ve sonuca varmaya karar verdiler. Bu karar kolay verilmiş bir karar değil. İşler bu aşamaya gelmişken ABD'nin karışmasını hiç doğru bulmuyorum. Tarafları yalnız bırakmalıyız. Eğer bir komisyon kurulup tarih yeniden gözden geçirilecekse buna saygı duymamız lazım. Bakın mesela ABD'nin de buna benzer bir hikayesi var.

Nedir o hikaye?

BM, ABD'nin Guatemala'daki rolü ile ilgili bir sorgu yaptı. Ve onun sonucunda ABD'nin orada soykırım yaptığı tespitinde bulundu. Bunun üzerine Başkan Clinton Guatemala'ya gidip özür dilemişti. Demek istediğim orada bir süreç vardı, o sürece müdahale edilmedi. Size de müdahale edilmemeli.

'Hayır'ın sebeplerini sayarken ilişkiler önemli diyorsunuz, protokollere saygı duyulmalı diyorsunuz ama soykırım yoktur demiyorsunuz...

Soykırım olup olmadığını bilmiyorum. Yalnızca her ülkenin geçmişinde karanlık taraflar bulunduğunu biliyorum. Çoğu zaman tarih bulanık kalıyor. Sizin kasımda attığınız adım bu nedenle de önemli. Karşılıklı olarak tarihi aydınlatmaya karar vermişsiniz. Biz daha ne yapalım?

Siz böyle deseniz de ABD'deki Ermeni lobileri çok etkili ve bu tasarıyı gündeme getirmeyi başarıyorlar.

Doğru, Ermeniler saygı duyulan Amerikalılar ve oldukça güçlüler. Ama burada sadece Ermeni lobisi yok ki. Yunan lobisi var, Yahudi lobisi var... Lobiler demokrasinin bir parçası.

Türk lobisi de var. Sizce etkili bir lobi mi?

Bilinçli ve etkin gruplar oluşmaya başladı. Ama sayılara da bakmak lazım. ABD'de yaklaşık 500 bin Türk var. Öte yandan Ermenilerin sayısı 3,5 milyon kadar. Etki de sayı ile orantılı gidiyor.

Tasarının dış ilişkiler komitesinden geçmesinin nedeni Obama yönetiminin geç  devreye girmiş olması deniyor . Siz bu iddiaya katılıyor musunuz?

Birbirinden bağımsız kurumlardan bahsediyoruz. Dışarıdan bakınca bizim sistemi anlamak bazen zor oluyor ama ABD'de yasama ve yürütme arasında çok keskin bir ayrım var. Yönetim bir şeyi tavsiye etse de çoğu zaman Kongre üyeleri bunu dikkate almayıp tabanlarına göre hareket etmeyi tercih ederler. Yönetim Kongre'nin kararları ile ilgili bir garanti veremez.

Ama bizim başbakanımız büyükelçimizi Washington'a yeniden göndermek için böyle bir garanti istiyor.

Bu olmaz ama zaten oylama alt komiteden geçti. Önemli olan Genel Kurul'a gelmemesi. Geleceğini zannetmiyorum. Bunun sebebi de protokoller.

Bölgede lider rolü demişken... Türkiye'nin son dönemde yüzünü Doğu'ya çevirdiği ve bunun Batı'yı rahatsız ettiği söyleniyor. ABD'de böyle bir rahatsızlık var mı?

Hayır yok. Aksine, Türkiye artık daha önemli bir ülke. İran ile yakın ilişkileri var ve İsrail-Suriye arasındaki arabuluculuk rolü kayda değerdi. İsrail'le ilişkiler konusunda size yapılan eleştirilere katılmıyorum. Bence büyükelçinize yapılan ayıptı. Ben de yakın geçmişte benzer bir şey yaşadım.

Ne yaşadınız?

J Street adlı Yahudi lobisi sponsorluğunda bir delegasyon olarak Tel Aviv'e gitmiştik. J Street muhafazakar İsrail politikalarını savunan AİPEC'e alternatif olarak yükselen bir lobi. Bu nedenle İsrailli yetkililer bizimle görüşmeyi reddettiler. Biz de bunun yanlış olduğunu anlatan bir basın toplantısı düzenledik. Yani size yapılan saygısızlık tek örnek değil!

GERÇEK ZORDUR
Ama Türkiye tasarı nedeniyle protokolleri donduracağını söylüyor. Sizce süreç nasıl etkilenecek?

Protokoller uzun bir süreç gerektiriyor ve iki ülkenin çıkarına. O nedenle anlık şeylere kapılmamak lazım. Gerçek zordur, çoğu zaman sancılı olur ama sonunda herkesi memnun eder. Bakın ben İrlandalı Amerikalıyım örneğin. Biz de bunlarla yüzleştik. Türkiye de yüzleşiyor. Bu demokratikleşme adına önemli. Siz bizim için hem NATO hem AB açısından çok kritik bir ortaksınız. Lider rolü oynuyorsunuz bölgede. Bunu göz önünde bulundurmak gerek.

OBAMA İSTEMESE TASARI GEÇMEZDİ
Türkiye, komiteden çıkan 'Ermeni soykırımına evet' kararına oldukça sert tepki gösterdi. Siz bu tepkiyi nasıl değerlendiriyorsunuz?

Ben ne olursa olsun ilişkimizin güçlü olduğunu düşünüyorum. İşlerin bu noktaya gelmesinin sebebi, Ermeni lobisinin gücü. Biz zaten biraz da Türkiye'nin Kongre'de sesi duyulsun mantığından hareketle Türk dostluk grubunu kurduk.

Türkiye'nin elçisini geri çekip Ankara'da tutmaya devam etmesi doğru bir karar mı?

Bu daha önce de yapıldı zaten. Evet, beklenir bir durum. ABD çoğunlukla başkalarının işlerine burnunu sokmakla suçlanır. Bence buna iyi bir örnek de soykırım meselesi.

ABD karışmamalı mı?

Hayır. Osmanlı'da olmuş bir şey. 1900'lerin meselelerini biz niye açıyoruz? Karışmamalı tabii ki. Ama Kongre üyeleri seçim bölgelerinin talepleri nedeniyle yapıyorlar bunu.

Obama yönetiminin yaklaşımını nasıl buluyorsunuz?;

Kasıtlı bir şekilde geç dahil oldular. Tasarının komiteden geçmesini istediler böylece seçim dönemindeki yardımları için Ermenilere teşekkür etmiş oldular. İsteseler bunu engelleyebilirlerdi. Ama bu noktadan sonra devam etmesini istemezler.

Sizce Başkan Obama 24 Nisan'da 'soykırım' kelimesini telaffuz eder mi?

Hayır, bu bir hata olur.

Bu haber 962 defa okundu.