Hükümetin gözü kasım ayındaki seçimlerde

ABD Başkanı Barack Obama'nın çok önem verdiği Sağlık Reformu Paketi'nin Temsilciler Meclisi’nden başarıyla geçmesini genel olarak nasıl değerlendiriyorsunuz?

Sağlık reform paketinin doğuracağı önemli sonuçlardan biri şu: Büyük miktarlarda para içeride kalacak, ki 250 milyar dolarlık bir tasaruftan bahsediliyor. Dışarıya yönelik harcamaların artmasını isteyen gruplar bundan rahatsız. Silah şirketleri ve çok uluslu şirketler örneğin. Sonuçta vergiler artacak. Bu yüzden o paket savaş halinde geçti. Fakat bu savaş kasım ayında tekrarlanacak. Çünkü kısmi Temsilciler Meclisi seçimleri var. Üçte biri yenileniyor. Eğer sağlık reformuyla ilgili olarak, bu olay sonucu Obama oyların önemli bir kısmını alırsa, o zaman Obama galiptir, içte ve dışta fevkalade yansımaları olur. Şimdilik geçici bir zafer bu.

Sadece iç politikada mı geçerli bu söylediğiniz, yoksa dış politika için de yansımaları olacak mı?

İç politikadaki durum, dış politikaya da yansıyor tabii.

Bu durumda Ortadoğu dengeleri nasıl etkilenir? Özellikle İran-İsrail arasındaki gerilimi gözönünde bulundurursak?

Musevi yanlısı Washington Post gazetesinde çıkan yazılarda, ABD'nin İsrail üzerinde baskı kuracak bir gücü yok deniyor. Sol ve orta sınıf Yahudi grupları Obama'yı destekliyor, zengin, Neo-Con Yahudi grupları Cumhuriyetçiler'i destekliyor. 6 milyon kişi, etkin bir kamuoyu oluşturabiliyor. Amerikalılar'ın bir deyimi vardır. Köpek mi kuyruğunu sallar, kuyruk mu köpeği diye. Burada anlaşılıyor ki kuyruk köpeği sallıyor. ABD istemiyor, mahsustan böyle yapıyor değil. Amerika'nın sistemi İsrail'i etkilemeye muktedir değil.

İran konusunda İsrail bastırıyor tabii. Ama öte taraftan Irak ve Orta Asya’daki ABD güçlerinin komutanı General Petraeus, ki kendisi Musevi asıllıdır, diyor ki, İsrail'in tutumu bizi Afganistan'da, Irak'ta ve geri kalan İslam ülkelerinde çok zayıflatıyor.

Öte taraftan Türkiye, İran'ın atom bombası yapmadığına inandığını açıklıyor. İran'ın enerji ihtiyacından dolayı böyle hareket ettiğini söylüyor. Dikkat ederseniz Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva, en son gerçekleştirdiği Ortadoğu gezisinde İsrail'i eleştirdi. Filistinliler'e açıkça destek verdiğini belirtti. İsrail'in karşısında, Brezilya, Rusya, Çin ve Türkiye var. Amerika Ortadoğu'daki etkinliğini kaybederse, bunu bir daha askeri çözümle geri kazanması mümkün değil, çünkü ekonomik durumu artık müsait değil. ABD kendi kendine şu soruyu soruyordur: Bizim mahvolmamızdan, İsrail lobisi hiç etkilenmeyecek mi? Zaten şu andaki ekonomik çıkmaza, askeri harcamalardan dolayı girdiler. İran'a askeri olarak girmek istemiyorlar. Amerika'daki lobi, İsrail'in korkutucu bir düşmanı varmış gözüksün istiyor, böylece yaşamını sürdürebilsin. İran olmazsa, Suudi Arabistan...O olmazsa Suriye. Bu böyle gider.

Obama'nın elini güçlendirmesi Türkiye iç politikasına nasıl etki eder?

Hükümet adına Kıbrıs'ta, Ermenistan'da, Kürt açılımında gidişat iyi değil. Türkiye ABD'nin istekleri doğrultusunda barış ve güvenlik hedeflerini gözeterek bir sürü hamleye girişti ama bunların bir çoğu ters sonuçlar verdi. Çok olumlu olmadı. Bu da iç politikada hükümeti yıpratır. Muhalefet esas bu konularda hükümetin üzerine gidecek. Obama güçlenirse, Türkiye'ye bu konularda yardım edecek. Çünkü istihbarat onlarda, stratejik dengeler onlarda...Dış politika, iç politikaya yansır. Dışarıda çözümsüzlük sürdükçe, Türkiye'de hükümetin eli zayıflar. Anayasa neden değişiyor? Sebeplerden birisi de bahsi geçen reformların yargıya takılmadan sağ salim geçebilmesi. Mecburen yapıyor. Ama bu adımların karşısında, Batı dünyası çok büyük yanlış yaptı. Ermeni konusunda karar çıkarıcak zaman mıydı? Türkiye'ye karşı anlamsız zamanlarda anlamsız tavırlar ortaya koydular.

* Prof. Dr. Hasan Köni: Bahçeşehir Üniversitesi öğretim görevlisi

www.iyibilgi.com röportaj (Alper Özgen)