Dijital Nuh tufanı öncesinde

15 Şubat 2010 11:56 tsi
"Sık periyotlarla tekrarlanmış dijital Nuh tufanları, gemiye binmeyi akıl eden birkaç numune dışında her şeyi siber alemin sanal girdaplarına savurup atacak."

Elimizdeki her türlü veriyi dijitalleştirmek için büyük bir yarış içindeyiz. Arşivler, kitaplar, fotoğraflar, sesler büyük bir çabayla teker teker kendilerine ait en uygun olduğu düşünülen formatlara çevriliyor. Teknolojiyi kullansın kullanmasın herkes aktif ya da pasif olarak bu balyaya her an bir parça daha yığıyor. Geçtiğimiz turnike, cep telefonumuzun baz istasyonuna ulaştırdığı yer bilgisi, aldığımız bir randevu, açtığımız bir telefon; hiçbir şey yapmadığımızı sandığımız andaki varlığımız bile birçok veriyi ilgili alıcılara aktarıyor. Veri patlamanın asıl mimarlarıysa bireysel teknoloji kullanıcıları.
Bu alanda akla gelen ilk markalardan EMC’nin verilerine göre kişi başı üretilen yıllık dijital veri ortalaması 90 gigabayta dayanmış durumda. Sadece 2008 yılında yaratılan veri 487 milyar gigabayta denk geliyor. Başka bir bakış açısıyla sadece 2008’de o zamana yaratılan dijital verinin toplamı kadar yeni bilgi yarattık. 2010 sonunu siz düşünün. Dolayısıyla bu dünyanın baş aktörlerinden Microsoft’un 40.4, Apple’ın 39.8, Google’ın 24, Intel’inse 18.9 milyar dolarlık banka hesapları boş yere kabarmış değil.

Bütün bu telaşın içinde unuttuğumuz en önemli ayrıntı; içinde nice önemli bilgilerimizi barındıran, üstüne devasa sektörler kurulan bu bilgi silolarının her an buhar olacak kadar narin yapısı. Bireysel kullanımda artık sıradanlaşan virüs hasarları ya da disk hatalarından kaynaklanan veri kayıpları kurumlarda da nadir vakalardan değil.

Hiçbir sorun çıkmasa, her şey kitabına uygun ilerlese bile doğası gereği dijital veriyi bekleyen iki büyük tehlike var. En büyük risk saklanan bilgilerin format uyumsuzluğu nedeniyle gelecekte okunamaz hale gelmesi. Örneğin daha 10 yıl öncesine kadar gayet popüler bir ses formatı ve görüntü olan Real (muharrem.ra dosyası size bir şey hatırlattı mı?), bugün neredeyse bir iki medya oynatıcı dışında açılamıyor bile. İşletim sistemlerinin içinde standart gelen medyaçalarlar bu formatı ilgi alanlarından çıkaralı çok oldu.

Doksanlı yıllara kadar yaygın olarak kullanılan Amiga, Commodore gibi markaların belgelerini okumak bir yana kullandıkları medyaları bile kullanmak mümkün değil. Commodore’daki veriler teyp kasetleri ve kartuşlarda kaldı, Amiga disketlerini PC disket sürücüleri okumuyor. Taklalar attırıp okutmak mümkün ama farkındaysanız ucuz ve bol kapasiteli USB bellekler yüzünden artık bilgisayarlarımızda disket sürücüsü bile yok. Oysa benim o küçük plastik disklerde hala önemini koruyan belgelerim var.

Diğer tehlikeyse doğa kanunları.

Yedekleme amaçlı kullandığımız genel geçer medya ve cihazların hiçbiri henüz fiziğe meydan okuyacak kudrette değil. Örneğin fotoğraf yazıcılarıyla çıkışını aldığımız resimlerimizin çoğu 100 yıldan kısa bir ömre sahip. Yedekleme amaçlı sıkça tercih edilen DVD’lerde altın tabakalı, özel korumalı seçimlerde de en fazla 100 yıllık bir ömürden söz edebiliyoruz. Sıradan markalar için 10 yılı devirebilirseniz ne mutlu. Dahili ya da harici sabit disklerin çalışma ömrü herhangi bir aksilik olmazsa on bin saatlik dilimlerle ölçülüyor. Belirli bir süre çalışmayan diskler için ilk okumada özel bir ilgi gerekiyor.

Verileri yedeklemek için kullanılan teyp tabanlı ünitelerin durumuysa tam anlamıyla ironik: en iyi şartlarda yedi yıl.

Demek oluyor ki internet tabanlı profesyonel barındırma ve yedekleme hizmetleri yaygın olarak kullanılmadığı sürece biz her şeye özensek bile torumuzun torunu bugünkü dijital mirasımızdan; yani bir anlamda yaşam özetimizin büyük bölümünden mahrum kalacak. Müzelerde binlerce yıl önceden kalma tabletleri, halen korumayı başardığımız M.S. 638 yılında yazılmış bir kitabı inceleyebilecek ama dedelerinin çocukluk fotoğraflarını, yüksek kaliteli videolarını göremeyecek.

Sık periyotlarla tekrarlanmış dijital Nuh tufanları, gemiye binmeyi akıl eden birkaç numune dışında her şeyi siber alemin sanal girdaplarına savurup atacak. İnsanlığın daha kolay erişip daha kolay yönetme adına başka bir forma soktuğu miras bir anlamda kendi laneti olacak.

Paranoyanın temeli yok değilse de bir an için durup düşünelim; yarattığımız bütün bilgiye gerçekten sonsuza kadar ihtiyacımız var mı? Kayda meraklı bir babanın evladı olarak çocukluğumu özetleyen fotoğrafların tamamı birkaç küçük kutuya sığıyor. 8 mm formatlı film makaralarına sığan hayat kesitlerimizse küçük bir kutuyu ancak dolduruyor. Oysa bugün bir haftada çektiğim fotoğraf ve videolar bile bunu misliyle aşıyor.

Şarkılar, fotoğraflar, belgeler, kısa mesajlar, e-postalar ve benzeri belgelerle oluşturduğumuz belge yığınının aslında çok çok az bir miktarına uzun süre ihtiyaç duyuyoruz. Kurumlar bazındaysa doğrudan ya da dolaylı toplanan verilerin bugün bile ne denli verimsiz kullanıldığını düşünülünce geleceğe kalacak kısmına kimin ne kadar kafa
takacağı meçhul.

Kurummuş, komşuymuş neyse de, ben çocukluk anılarımı torunlarıma gösterebilmek isterdim doğrusu. Ya siz?

Serdar Kuzuloğlu / Radikal

Bu haber 706 defa okundu.