En Sıcak Konular

Ekonomide şizofreni: Üç güne dikkat!

0 0 0000 00:00 tsi
Ekonomide şizofreni: Üç güne dikkat! İki gündür piyasalar allak bullak. Borsa düşüyor, dolar yükseliyor. Çin borsası milyar dolarlar kaybediyor. Peki, neler oluyor? Bu dalgalanmadan nasıl korunabiliriz? iyibilgi’ye konuşan ekonomist Murat Soycengiz’e göre önümüzdeki iki üç gün ço

Çin borsasında yaşanan yüzde 8.8’lik düşüşü nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bence Çin bir bahane, çünkü bu ülkede kredilerin yüzde 70’inin batık olduğu zaten biliniyordu. Evet, durumu tetikleyecek bir şey var ama bu yeni değildi ki. Çin gelişimini sonsuza dek sübvanse edemezdi. Bir yerde tıkanacağı belli, limiti var. Yoksa insanlar Tiananmen’e çıkar. Çin’in yılda birkaç kez toplanan bir Ulusal Meclisi var, 2-3 yıl önce bir toplantıda tamam artık büyümeyi sınırlandıracağız dediler. Çünkü köylüden alıp işçiye veriyorlar. 8 aydır böyle bir şeyin olacağını söylüyorum, ama iktisat bilimi zamanı kestiremiyor. Çünkü bilinemeyecek kadar çok etken söz konusu. Sorun şu: Dünyada para arzı çok şişti. Örneğin Japonya bizim yaşadığımıza benzer bir bankacılık krizi yaşamıştı. Bizimkinden çok daha büyük ve etkiliydi. Çünkü varsayımsal değerler oluşmuştu. Mesela Japon İmparatoruk bahçesi bütün Kaliforniya’yı, tüm gayrımenkulleriyle alabiliyor görünüyordu. Tabii bütün bu balonlar sonunda patladı. 1990’larda 38 binlerde olan borsa 2002’ye dek 12 yılda 7 bin 500’e kadar düştü. Japon ekonomisi bunu düzeltemedi, likidite tuzağı oluştu. Faizler sıfıra indi. Japonya bundan sonra parayı Çin’e yatırmaya başladı. Bu iki ülke ciddi ticaret ortakları. Çin’de 70 milyon Avrupa kalitesinde tüketici var. Örneğin Türkiye’de bu 7 milyon yalnızca. İşte bu paralarla finanse ettiler, sonra Avrupa ve ABD’de para bastı. Petrol fiyatlarının düşüşü de sistemde başka şeyleri tetikleyecek, hedge fonları da şişti örneğin, olmayan petroller alınıp satılıyor. Olmayan commodity’ler alınıyor. Ne olur, hedge fonlarının karşılıkları düşmeye başlar ve sattıkça satmanız gerekir, ta ki batıncaya kadar. Zaten Bank of International Settlement bundan bir yıl önce açıkça söylüyordu, çok fazla para arzı var diye.

Amerika son 10 yıldır marazi bir büyüme yaşıyor, yılda yüzde 2.5 büyüyor ama işsizlik düşmüyor. Faizleri de yükseltemiyor. Para aynı zamanda politik bir değere de sahip. El kaide, Irak’taki başarısızlık filan da doların gücünü etkiledi. Bugün dışarıdaki dolar ülkeye geri dönse bir doların değeri 20 cent aslında. ABD’nin kendisine 1 trilyon dolar kredi veren Çin’e bağımlılığını artırabilir bu. Tam bir iktisadi şizofreni yaşanıyor.

Asya ülkelerinin krizden sonra akıllandığı ve elde likit tutmayı öğrendiği söyleniyordu.

Ne yapıyorlar likit tutup? Gidip Amerikan hazine bonosu alıyorlar, dolar tutuyorlar yani. Çok akıllanmışlar canım!

Biz bu dalgalanmalardan nasıl korunabiliriz?

Hiç korunamayız. Biz zaten el parasıyla düğün yapıyoruz. Örneğin Malezya ve Filipinler de yüksek cari açık veriyordu. Ama Malezya bunu yatırımlarda, Filipinler yeni cep telefonu, TV almakta, yani tüketimde kullandı. Sonra 98 krizinden Malezya 6 ayda çıktı, Filipinler çıkamadı. Türkiye borçlarla ne yapmış? Evin gümüşlerini satıp parti düzenlemek gibi bir şey ülkemizde yapılan. Özelleştirmeyle 70 milyon kişi evdeki değerleri satmış oldu. Rus zenginleri bunu adrenalin yükseltmek için yaparmış, onun gibi.

Sanayimiz dışardan gelen parayla dönüyor, kimi ara sektörler son üç yılda yok oldu gitti. Üretim yapmaz oldular. 94 krizi daha kolay atlatılabilir bir krizdi. Bize daha çok petrol ülkelerinden para geldi. Bunlarda da açık oluşmaya başlayabilir, başkalarının parasına bu kadar güvenmemeliyiz. Paranın gelmesi durunca sistem çöküyor çünkü. Eskiden örneğin tekstilde yerli katkı payı yüzde 70’ti şimdi yüzde 30’a düştü. Ara mallar da önemli bir kalem, bunları da çok fazla dışardan almamak gerek. Kendi tasarrufuyla değil de başkalarının parasıyla iş döndürenler, her zaman daha büyük risk taşıyor. Özellikle önümüzdeki iki üç gün de ayrıca çok riskli günler.   

www.iyibilgi.com



Bu haber 398 defa okundu.


Yorumlar

 + Yorum Ekle 
    kapat

    Değerli okuyucumuz,
    Yazdığınız yorumlar editör denetiminden sonra onaylanır ve sitede yayınlanır.
    Yorum yazarken aşağıda maddeler halinde belirtilmiş hususları okumuş, anlamış, kabul etmiş sayılırsınız.
    · Türkiye Cumhuriyeti kanunlarında açıkça suç olarak belirtilmiş konular için suçu ya da suçluyu övücü ifadeler kullanılamayağını,
    · Kişi ya da kurumlar için eleştiri sınırları ötesinde küçük düşürücü ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi ya da kurumlara karşı tehdit, saldırı ya da tahkir içerikli ifadeler kullanılamayacağını,
    · Kişi veya kurumların telif haklarına konu olan fikir ve/veya sanat eserlerine ait hiçbir içerik yayınlanamayacağını,
    · Kişi veya kurumların ticari sırlarının ifşaı edilemeyeceğini,
    · Genel ahlaka aykırı söz, ifade ya da yakıştırmaların yapılamayacağını,
    · Yasal bir takip durumda, yorum tarih ve saati ile yorumu yazdığım cihaza ait IP numarasının adli makamlara iletileceğini,
    · Yorumumdan kaynaklanan her türlü hukuki sorumluluğun tarafıma ait olduğunu,
    Bu formu gönderdiğimde kabul ediyorum.




    En Çok Okunan Haberler


    Haber Sistemi altyapısı ile çalışmaktadır.
    4,427 µs