2010, Türk-Çin ilişkilerinde milat olacak

26 Ocak 2010 11:37 tsi
Türkiye'nin Pekin Büyükelçisi Murat Salim Esenli: "Ne zaman ikili ilişkilerde olumlu bir gelişme kaydetsek, ardından sıkıntıyla karşılaşıyoruz. Ümit ederim bu gelişmeler pürüzsüz devam eder"

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün 24-29 Haziran 2009'daki Çin ziyaretine kadar Türk-Çin ilişkilerinde sadece ticari ilişkiler değerlendirilirdi ve burada genelde Türkiye'nin ticaret açığı konuşulurdu. Bu her ne kadar doğru olsa da Türkiye ile Çin'in büyüklüğüne ve sahip oldukları ekonomilerinin kapasitelerine yakışan bir değerlendirme değildi. Zira ticari ilişkilerden başka konuşulacak çok konu vardı ve bunlar iki ülke arasındaki stratejik ekonomik ve işbirliğini getirecek konulardı. Dolayısıyla 2009'a ikili ilişkilerde derinleşme ve genişlene sürecinin başladığı yıl olarak bakılabilir.

Türkiye'nin Pekin Büyükelçiliği Ticaret Başmüşaviri Ender Öncü'nün verdiği bilgilere göre, ticari ilişkilerde 2008'de ikili ticaret 17,1 milyar dolardı. İhracat 1.437 milyar dolar, ithalat ise 15,6 milyar dolardı. İhracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 9 civarındaydı ve ticari açık 14 milyar doları aşmıştı. İkinci olarak ise ticaretteki bu artışın yılarca Türkiye'nin yaptığı ithalattan kaynaklandığı şeklinde görülmesiydi.

Türkiye, 2006'da Çin ülke stratejisi geliştirdi ve eski konuşulan konulara ek olarak ekonomik ilişkilerin de geliştirilmesi gerektiğini ortaya koydu ve geliştirilen stratejiler 2009'da meyvesini verdi. Buna göre 2009'da krizi rağmen Çin'e ihracat yüzde 10 artışla 1.584 milyar dolara çıktı. İthalat ise yılsonu itibariyle 3 milyar dolar azalarak 12,5 milyar dolara gerilemesi tahmin ediliyor. İhracatın ithalatı karşılaşma oranı yüzde 12'ye çıkmış oldu.

Çin'e ihracatta klasik özellik devam ediyor. Çin'in ihtiyaç duyduğu hammadde, madenler ve kimyasallar gibi ağırlıklı bir yapıdan oluşuyor. Ancak buna rağmen 2009'da kimyevi maddeler, demir çelik, hazır giyim, hububat, bakliyat ve yağlı tohumlar, hayvan ve su ürünleri, ağaç ve orman ürünleri, çimento, toprak ve tütün gibi ihracat artışı getiren yeni ürün grupları oluştu.

İthalatın azalmasında şüphesiz ithalatçının kolay vazgeçebileceği ve Türkiye'ye bazı sektörlerde sıkıntı oluşturan ithalatın ortadan kalkması etkili oldu. Bununla birlikte, bu aşamada gerekli ürünlerde ithalat devam ediyor. Buna misal olarak da Türkiye'deki hidroelektrik santrallerinin makine aksamı ve beyaz eşyayı gösterebiliriz.

TÜRKİYE'NİN BEKLENTİLERİ-

2009'da Çin ile ekonomik alanda birçok ilişki kurulmaya başlandı. Yatırım başta olmak üzere enerji, ulaştırma, mali, müteahhitlik, kredi işbirliği çalışmaları gibi pek çok konu gündeme geldi. Hâlihazırda bu sektörlerde, değişik şekillerde Türkiye'de ve Çin'de derinleştirilmiş işbirliği imkânları görüşülüyor.

ÇİN TİCARET BAKANININ ÖNEMLİ ZİYARETİ-

İkili ticaret ev ekonomik ilişkilerinin gelişmesinde Gül'ün ziyareti bir milat olarak kabul edilebilir. Bunun ardından Bakan Zafer Çağlayan'ın iki kez ve Mehmet Şimşek'in bunu takip eden Çin ziyaretleri ve karşılıklı ticaret heyetlerinin ziyaretleri, ticari ve ekonomik ilişkileri ileriye götüren sebepler olarak yer aldı. Buna Çin Ticaret Bakanı Chen Demin'in 6-9 Ocak 2010 tarihleri arasında Türkiye ziyareti de eklendi. Bu ziyaret, Cumhurbaşkanı Gül ile başlayan ve Çağlayan'ın Çin ziyaretleriyle devam edilen süreçte alınan kararlar kapsamında gerçekleşti. Çağlayan'ın Eylül ayının sonunda yaptığı son Çin ziyaretinde Karma Ekonomik ve Ticaret Komitesi (KETK) sırasında müteahhitlik alanında işbirliği anlaşması imzalanmıştı. Çinli Bakan'ın ''Sektör özel'' bu ziyaret sırasında Çinli müteahhitler Türkiye'deki altyapı projeleri, finansman imkânları ve yatırım ortamı hakkında önemli temaslar gerçekleştirdi ve Türk müteahhitleriyle her iki ülkenin yanı sıra üçüncü ülkelerde işbirliği imkânlarını somut bir şekilde görüştü. Heyette dikkat çeken bir başka husus ise Çin Eximbank ve Bank Of China gibi finansman desteği sağlayacak kuruluşların bulunmasıydı.

YENİ DÖNEME DOĞRU-

Çin Ticaret Bakanı'nın yılın ilk ziyaretini Türkiye'ye yapması sembolik açıdan önem taşıyor. Ziyarette ayrıca Chen'ın Başbakan Tayyip Erdoğan tarafından özel çalışma ofisinde 45 dakika görüşmesi de ilişkilere verilen önem açısından manalı bulundu. Bu ziyaretle Türk-Çin ilişkilerindeki süreç, ticaret açığı merkezli gündemden kurtulmuş oldu. Çin Ticaret Bakanının ziyaretinde 440 milyar doları mal alım satımı, geri kalanı da ekonomik alanda (termik santraller) işbirliği olmak üzere 1 milyar dolarlık 30'a yakın işbirliği anlaşması imzalandı. Bank of China Türkiye'de bir banka şubesi yada temsilcilik ofisi açma kararı aldı.

Sonuç olarak dış ticaret açığından ekonomik entegrasyon söylemine geçiş yapıldı.

YAPILMASI GEREKEN ANLAŞMALAR-

Türkiye ile Çin ekonomik ve ticari alanlarda stratejik işbirliğinin tesis edilmesini düşünüyorsa - ki tüm bu hedefler o amaca yöneliktir- bunun için bir yol haritasının çizilmesi gerekiyor. Bu yol haritasının da siyasi irade tarafından uygun görülüp takvime bağlanması lazım. Zira Çin ticaret Bakanının ardından Çin Dışişleri Bakanı ve Çin Başbakanının ziyaretlerinde bunların kâğıda dökülerek bir yol haritası çalışmasının yapılması gerekiyor. Böylelikle kırılma yılının geride kalıp, işlem ve uygulama yılı olan 2010'da ekonomik ve ticari ilişkilerin ilerletilmesi iki taraf açısından da önem arz ediyor.

Çin Dışişleri bakanı Yang Jiechi (Yan Cieçı) Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu'nun davetlisi olarak 26-27 Ocak 2010 tarihlerinde Türkiye'ye resmi bir ziyaret gerçekleştirecek ve bu ziyaret 2001 yılından bu yana Çin'den Türkiye'ye Dışişleri Bakanı düzeyinde gerçekleştirilecek ilk ziyaret olması bakımından önem taşıyor. İki ülke siyasi ilişkileri Cumhurbaşkanı Gül'ün resmi ziyaretinin ardından 5 Temmuz 2009'da Çin'in Şincan Uygur özerk Bölgesi'nde patlak veren ve kanlı biten olaylarla büyük yara almıştı. İşte Yang'ın bu ziyareti de tüm bu olaylara rağmen gelmesi oldukça önemli. Ziyaretle ilgili konuşan Türkiye'nin Pekin Büyükelçisi Murat Salim Esenli, Yang'ın ziyaretinin önemine işaret ediyor. Esenli, ''5 Temmuz olaylarındaki olaylar konusunda iki ülke kararlılık gösterdi ve ilişkilere stratejik baktıkları için söz konusu zorlu sınavı başarılı geçti. Başbakan Erdoğan'ın ilişkilere sahip çıkması da ilişkilere olumlu yansıdı.'' dedi. Zira Erdoğan, AK Parti Başkanı olarak 2003'te geldiği Çin'de bu ülkeyle ilişkilerin geliştirilmesi gerektiği ve bu potansiyelin farkına varmıştı. Çin'den Türkiye'ye yapılan üst düzey ziyaretler de ilişkilerin gelişmesine olumlu yansıdı.

''Türkiye ile Çin'in ortak perspektiften baktığı birçok konu var. Mesela gelişmekte olan ülkelere karşı ticari korumacılığa karşı çıkıyor iki ülke. İkisi de gelişmekte olan iki ülke olduğu için sorunlarını anlıyorlar. 5 Temmuz olayları da iki ülkenin birbirini daha iyi anlamasını sağladı.'' diye konuşan Esenli, bir noktaya da dikkat çekiyor: Ne zaman ikili ilişkilerde olumlu bir gelişme kaydetsek, ardından sıkıntıyla karşılaşıyoruz. Ümit ederim bu gelişmeler pürüzsüz devam eder. O üzücü olaylar geride kaldı artık. Çin, Şincan bölgesinin gelişmesinde Türkiye'nin katkı yapmasını ve tarihi İpek Yolu'nun canlandırılmasını istiyor ve bunda da kararlı. Cumhurbaşkanı Gül'ü o bölgeye davet etmeleri de Çin'in bu konuda Türkiye'ye duyduğu güvenin bir göstergesiydi. 2010 iki ülkenin karşılıklı projeler yılı olacak.

Cihan

Bu haber 818 defa okundu.