Dolar ve Avro yükseliyor ama neden?

23 Ekim 2009 10:44 tsi
15 Ekim 2009 tarihli piyasa dengesine bakıldığında Borsa iyimserliğin zirvesi değiyorken, döviz geriliyordu. Döviz piyasası sadece altı iş gününde yüzde 2'nin üzerinde prim yapıyor. Acaba neden?

Bundan tam 7 iş günü öncesi yani 15 Ekim 2009 tarihli piyasa dengesine bakıyoruz. Borsa iyimserliğin zirvesi ile 51 bin 480'e değiyorken iyimserliğin bir diğer göstergesi dövizde ise, dolar 1,44'e avro ise 2,15'e geriliyor.

Dün ise piyasa dengesine yeniden bakıyoruz: Borsa yine 51 binin üzerinde seyrediyorken dövizde durum farklılaşmış. Dolar ve Avro'da 6 gün öncesi iyimserlik azalarak önemli yükselişler yaşanmış. Dolar 1,47'lere yükselirken daha sert yükseliş yaşayan Avro 2,20'leri görüyor. Döviz piyasası sadece altı iş gününde yüzde 2'nin üzerinde prim yapıyor. Acaba neden?

Yabancıların ülkemizde en fazla varlıkları borsada görülüyor. Merkezi Kayıt Kuruluşu (MKK) verilerine göre 21 Ekim günü yabancıların ülkemizdeki hisse senedi varlık stokları 80 milyar 232 milyon lira seviyesinde bulunuyor. Bu kadar büyük varlıkları bir başka piyasada bulunmuyor. Ama borsaya bakıyoruz ki önemli bir hareket yaşanmıyor. Yani borsanın varlık olarak yüzde 66,79'unu elinde bulunduran yabancılardan önemli bir hamle gelmemiş. Nitekim 15 Ekim günü de yabancıların borsa payları yüzde 66,74'ken bugün 0,05 puanlık artışla 66,79'a yükseliş yaşanmış.

Demek ki bu oynaklığın kaynağını borsa üzerinden bir başka yerde aramamız gerekiyor. Ve hemen yabancıların en fazla yatırım yaptıkları ikinci büyük pazar olan borçlanma piyasasına bakıyoruz.

06 Ekim günü 7,59 seviyesine kadar gerilemiş olan devlet iç borçlanma senetleri (bono-tahvil) gösterge faizinin dün itibari ile 8,18'lere dayandığını görüyoruz. Faiz oynaklığı bu kısa sürede oldukça yüksekmiş ve en düşükten en yükseğe yüzde 7,8 oranında bir faiz oynaması yaşanmış.

Merkez Bankası üzerinden izlediğimiz yabancıların iç borçlanma senetleri stok varlıkları maalesef geriden gelmektedir. Son açıklanan veriye (09 Ekim) göre yabancıların ülkemizde devlet iç borçlanma senetleri varlıkları 32 milyar 791 milyon liradır.

Kısaca yabancıların iç borçlanma senetlerine çıkış yapıp yapmadıklarını henüz stok değer üzerinden göremiyoruz. Bunu sadece faiz oynaması üzerinden tahmin olarak düşünebiliriz.

Bu arada Anayasa Mahkemesi'nin yabancılar ile yerliler arasındaki vergi farkını kaldırması çok ama çok önemli bir adım oldu. Kendi öz vatanında yabancılara karşı vergi ayrıcalığı aleyhte olan yerliler şimdilik maalesef ancak eşitlik sağlayabildiler.

Neden maalesef diyorsanız bu alanda Tobin vergisi olarak bilinen vergiyi uygulamaya alan Brezilya'ya bakmamız gerekiyor. Brezilya cari fazlasına da güvenerek ülkeye giren dövizi yerel paranın değerini dengelemek amacı ile vergilendirmeye gitti. Yani Türkiye'nin uygulamasının tam tersine bir karar aldı.

Evet, Türkiye yüksek cari açık yaşayan bir ülkedir. Ama bu cari açığı kapatmak için ülke kaynaklarının yabancılara avantaj sağlayarak verilmesi de izah edilemez. Hatta sıcak para girişleri ile düşen kurların reel sektörü nasıl perişan ettiğini 2006-2008 yılları arasında yeniden izlememiz gerekmiyor mu?

Türkiye fırsatı kaçırmıştır. Döviz ve piyasa dengesi açısından ekonomisini her geçen yıl yabancı hâkimiyetine daha fazla itmektedir. Kısa süreli denge için uzun vadeli kaynak transferi ve yabancı esaretine giden zincir oluşturulmaktadır. Ve bu kısır döngü sürecinin sonunda yeniden IMF'in kapısına dayanır olmuştur.

İşin belki de en vahimi bu döngüye yol açan ekonomi politikaları uygulayıcılarının bugün krize karşı orda burada tavsiye toplantılarında konuşmalarıdır. Sanki bu süreçte katkıları yokken bir başka ülkeye ders veriyorlar gibi durum hasıl olmaktadır.

Sonuçta Türkiye krize karşı olmasa bile yabancı davranışına karşı hassas bir tablo oluşturmuştur. En küçük adımda piyasa dengelerinin hızla değişmesi ise her kesimi oldukça yüksek derecede etkilemektedir. Bugün ana sorun seviye olmaktan çoktan çıkmış ve oynaklık daha öne geçmiştir. Artık doların fiyatı değil, oynaklığı daha önemlidir.

İbrahim Kahveci /Yeni Şafak

 

Bu haber 486 defa okundu.