Güç dengesi siviller lehine değişirken

14 Ekim 2009 12:01 tsi
"Son Türkiye-İsrail krizinde ortaya çıkan önemli gelişmelerden biri, Türkiye açısından asker-sivil dengelerinin siviller lehine değiştiğini gösteriyor olması."

Lale Kemal / Taraf

Türkiye’de güç dengesi siviller lehine değişirken... İsrail

2 ekim cuma günü Genelkurmay Başkanlığı, diğer katılımcı ülkeler ABD ve İtalya’ya, Anadolu Kartalı uluslararası tatbikatından “Türk hükümetinin talebiyle,” İsrail’in çıkartıldığını bildirdi. Diğer katılımcı ülkeler, aylar öncesinden planlaması yapılan tatbikattan bir ülkenin çıkartılmasının, manevraların doğasına aykırı olacağı ve istenilen verimi sağlayamayacağını bildirerek kendilerinin de bu etkinlikten çekileceklerini Genelkurmay’a bildirdiler. Bunun üzerine tatbikat, ulusal düzeye indirgendi.

Bu arada, Genelkurmay, katılımcılara duyuruyu yaptığında bazı ülke uçakları, ön hazırlıklar için çoktan Konya’daki tatbikat merkezine konuşlanmışlardı.

Askerî tatbikatlar, doğası gereği aylar öncesinden hazırlanıyor ve İsrail de bu çerçevede tatbikatta yer alacak biçimde hazırlıklarını yapmıştı. Tatbikata kimlerin katılacağı, Genelkurmay’ın, Dışişleri Bakanlığı ile yaptığı istişareler sonucu belirleniyor.

Durum böyleyken, dün başlaması planlanan tatbikatın kısa süre önce iptal edilmiş olması hükümetin, sonradan ortaya çıkan kimi değerlendirmelerinden kaynaklanmış olabileceği ihtimalini güçlendiriyor. Bu değerlendirmeler arasında, tatbikat İsrail’in katılımıyla yapılsaydı eğer, bir gün sonrasına rastlayacak Davutoğlu’nun, Şam’ın Halep kentine ziyaretine gölge düşürmesi ihtimali bulunuyordu.

Hükümetin, son dakika değerlendirmeleri sonucu İsrail’i tatbikattan çıkartmış olması ihtimali güçleniyor, zira, daha iki ay önce ABD ve İsrail ile birlikte “Güvenilir Denizkızı” adı verilen deniz tatbikatı Akdeniz’de yapılmış, siyasi otorite de bu manevranın yapılmasına itiraz etmemişti.

AK Parti Hükümeti’nin, İsrail’in geçen yıl aralık ayında başlayıp bu yılın ocak ayında da sürdürdüğü Gazze’ye yönelik saldırılarında 1.500’e yakın sivilin ölümünden rahatsızlık duyması doğal görülebilir. Her ne kadar Arap dünyası, Filistin sorununa ya da Çin’de Uygur Türklerine yönelik zulmüne her zamanki gibi sessiz kalsa da.

Ancak İsrail ile yaşanan bu son krizin de gösterdiği gibi, dikkati çeken bir nokta, Türkiye’de asker-sivil dengelerinin artan biçimde siyasi otorite lehine döndüğüdür.

Anadolu Kartalı uluslararası tatbikatına İsrail’i dahil eden TSK’nın bu iradesine karşı hükümet, siyasi mülahazalarını ön plana çıkartarak dengeleri kendi lehine çevirdi.

TSK bir süredir, artık eskisi gibi, istediği politikaları hükümete dikte ettiremiyor. Asker-sivil ilişkilerinde dengelerin, siviller lehine dönüyor olması, genel kanının aksine TSK’nın asli işi olan yurt savunmasına odaklanması gerekliliği açısından da Türkiye’nin ulusal çıkarlarına hizmet eder nitelikte.

Bu son krizde olduğu gibi, dengelerin siviller lehine değiştiğine ilişkin bir olgu ortaya çıksa da, bu durum, TSK’nın, İsrail’in Filistinlilere yönelik zaman zaman aşırı güç kullanımına duyarsız kaldığı anlamına da gelmiyor. Ancak, asker, tatbikatın kendisine getireceği faydaları tartıp karar alırken, siyasi otoritelerin alınacak kararları tüm veçheleriyle değerlendirmesi doğal bir süreç.

Bu arada hatırlatmakta yarar var. Türkiye ve İsrail arasında hem askerî hem de savunma sanayii işbirliği anlaşmalarının imzalanmasının mimarı, dönemin koalisyon hükümeti başbakanı Necmettin Erbakan’a karşın şimdi emekli olan Orgeneral Çevik Bir idi. Bir döneminde, İsrail ile ilişkiler konusunda –diğer konularda olduğu gibi- hükümetin esamisi okunmuyordu. Ancak Bir’in emekli olmasından sonraki dönemde TSK da İsrail ile askerî ilişkilerinde bu ülkenin özellikle Filistin’e yönelik politikalarına bakarak tavır almaya başlamıştı. Yani, Bir sonrası dönemde bir süre Türkiye ve İsrail arasındaki askerden askere ilişki de soğumuştu. Sonra bu ilişkiler, çeşitli girişimler sonucunda düzeltildi.

Bugüne gelirsek eğer, AK Parti Hükümeti’yle birlikte Türkiye’nin İsrail’den uzaklaşıp Müslüman komşularına yakınlaştığı endişeleri yaşanmasına karşın, gerek Gazze olaylarında gerekse tatbikat krizinde, hükümetten gelen açıklamalar, Ankara’nın pragmatik politikalar izlediğini gösteriyor. Örneğin Hükümet Sözcüsü Cemil Çiçek, önceki gün konuyla ilgili soruları yanıtlarken yaptığı açıklamada, “Biz Türkiye olarak İsrail ile ilişkilerimize önem veriyoruz. Bunda tereddüt yok,” dedi. Yani Çiçek, Türkiye açısından İsrail ile ilişkilerin ciddi yara almasından yana olmadıklarını ima ediyordu. Hükümet, Gazze olayları sırasında İsrail’e tepki olarak askerî ilişkilerin dondurulması taleplerine de karşı çıkmıştı.

İsrail Savunma Bakanı Ehud Barak da pragmatik bir yaklaşım sergileyerek önceki gün yaptığı açıklamada, iniş ve çıkışlara karşın iki ülke ilişkilerinin stratejik önemine vurgu yaptı.

Son Türkiye-İsrail krizinde ortaya çıkan önemli gelişmelerden biri, Türkiye açısından asker-sivil dengelerinin siviller lehine değiştiğini gösteriyor olması.

Bu haber 674 defa okundu.