'İstanbul Kararları'nın özüne dikkat

8 Ekim 2009 13:58 tsi
"Gelişmekte olan ülkelere kullandırılmayıp, rezerv olarak ayırttırılan dövizler, bundan sonra IMF tarafından kullanılacak. "

Süleyman Yaşar / Taraf

İstanbul’da ‘11 Eylül’ün bedelini ödeyin’ kararları çıktı

İstanbul’da yapılan IMF-Dünya Bankası zirvesi dün sona erdi. Zirveden çıkan kararlar gelişmiş ülkelere herhangi bir yaptırım getirmedi.

Halbuki, yaşanan son mali kriz, 11 Eylül 2001 saldırılarının ardından Amerikalıların uğradıkları travmadan kurtulmaları için faizlerin hızla indirilmesi nedeniyle çıktı.

Amerikan Merkez Bankası, 11 Eylül 2001 saldırılarının hemen ardından kısa vadeli politika faizlerini hızla düşürdü. Paranın fiyatı olan faizlerin düşmesi, paranın ucuzlaması anlamına geldiği için pek çok yatırımcı ucuz faizle borçlanıp konut aldı. Alınan konutların borç senetleri bankalar tarafından tekrar satıldı. Böylece bir dolarlık konut kredisi alacağından 10 dolarlık yeni kredi üretildi. Satın alma gücü hızla çoğalınca petrol, demir, çimento, bakır gibi emtia fiyatları da hızla yükselmeye başladı. Bu arada spekülatif fiyat hareketleri, ucuz krediler nedeniyle çoğalınca, Amerikan Merkez Bankası enflasyon endişesine kapıldı. Ve hızla düşürülen faizler hızla arttırıldı.

ABD’de 2004 yılında yüzde 1’e kadar gerileyen kısa vadeli politika faizleri, 2006 yılında yüzde 5,25’e yükseltildi. Faizler kısa sürede hızla yükselince pek çok dar gelirli, konut edinmek için aldıkları borçları ödeyemediler. Borçlar ödenemeyince, bu alacaklara dayanarak çıkarılan menkul kıymetler hızla değer kaybetti. Bankalar ve pek çok finans kuruluşu iflas etti. Amerika’da konut kredilerine bağlı olarak çıkarılan menkul kıymetler bütün dünyada satıldığından, önce zengin Avrupa ülkeleri, ardından diğer ülkeler Amerikan mali krizinden olumsuz etkilendi. Mali kriz kısa sürede reel ekonomiyi de etkisi altına aldı ve dünya ekonomisi durgunluğa girdi. Satılamayan mallar nedeniyle üretim geriledi, işsizlik hızla çoğaldı.

Peki, ekonomik durgunluğun çözülmesi için İstanbul’da hangi kararlar alındı? Hemen belirtelim, işsizliği ve açılığı önlemek için silah alımlarını azaltın, böylece tasarruf edilen paralarla emek yoğun yatırımlar yapın kararları çıkmadı. Peki, ne çıktı? Zirveden, gelişmekte olan ülkelerin ortaklık kotalarının IMF’de yüzde 5, Dünya Bankası’nda ise yüzde 3 oranında arttırılması kararı çıktı.

Bundan sonra gelişmekte olan ülkeler IMF ve Dünya Bankası’na daha fazla katılım payı ödeyecekler. Ama bu iki kurumun yönetiminde yine gelişmiş ülkelerin ağırlığı sürecek. Gelişmiş ülkeler, IMF ve Dünya Bankası yönetiminde yüzde 52 oranında ağırlığa sahip olarak yollarına devam edecekler.

Zirvede alınan diğer önemli karara gelince... IMF yönetiminde bir sigorta fonu oluşturulacak. Bu fondan sıcak para çıkışı nedeniyle zarara uğrayan ülkeye hemen para verilecek. Böylece krizin diğer ülkelere olası olumsuz etkileri önlenecek.

Peki, oluşturulacak fon için para nereden bulunacak? IMF Başkanı Dominique Strauss Kahn’a göre 1990 yılında ülkelerin döviz rezervleri 2 trilyon dolardı. Şimdi ülkelerin döviz rezervleri 8 trilyon dolara ulaştı. IMF Başkanı Kahn, kurulacak sigorta fonunu oluşturmak için bahsettiği bu ülke döviz rezervlerini kullanmak istiyor.

Peki, döviz rezervlerini hangi ülkeler tutuyor? Döviz rezervlerini, olası spekülatif ataklara karşı Türkiye ve diğer gelişmekte olan ülkeler tutuyorlar. Türkiye’nin 70 milyar dolar döviz rezervi var. Gelişmekte olan ülkelere kullandırılmayıp, rezerv olarak ayırttırılan dövizler, bundan sonra IMF tarafından kullanılacak. Böylece, gelişmiş ülkeler, IMF’nin mali yükünden kurtulmuş olacaklar. Anlayacağınız, ABD, 11 Eylül saldırılarının bedelini fakirlere ödetecek.

Bu haber 345 defa okundu.