İran, en kutsal 3. kenti bombalar mı?

2 Ekim 2009 10:47 tsi
İran'ın nükleer programı gerçekten bir tehlike mi?

Soli Özel / Haberturk

Nükleer programın ötesinde İran

İRAN meselesi Önümüzdeki dönemin en karmaşık ve en riskli konularından birisi olacak. Dün Cenevre'de İran'ın nükleer programı ile ilgili görüşmeler başladı. Bu kez Amerikan diplomatı William Burns aktif olarak BM Güvenlik Konseyi üyeleri, Almanya ve AB temsilcisi Javier Solana'dan oluşan gruba katıldı.

İran, ABD'nin Afganistan ve Irak savaşlarından en kârlı çıkan ülke. İrak savaşından sonra ABD'ye geniş kapsamlı br mutabakat teklifi reddedildikten sonra nükleer programını hızlandırdı. Nükleer Silahların Yayılmasına karşı sözleşmenin imzacısı olan İran'ın barışçıl amaçlı nükleer program hakkı var.

İranlı yöneticiler de pek çok kez amaçlarının nükleer silah yapmak olmadığını beyan ettiler. Hatta dini lider Ali Hamaney nükleer silahın dinen makbul sayılmayacağını dahi söyledi. Bunlara rağmen İran'a güvenilmiyor zira geçtiğimiz yıllarda Tahran'daki rejim bu konuda Atom Enerjisi Ajansı'na (IAEA) çok yalan söyledi. En son Kum kentinde Devrim Muhafızları'na ait bir üste ikinci bir nükleer tesisi olduğunu açıklamak zorunda kaldı. Zira Batılı istihbarat örgütleri bu bilgiyi zaten elde etmişlerdi.

Bu güvensizlik nedeniyle İran toplumunun geniş kesimlerince desteklenen nükleer enerji programının barışçıl olduğuna, ilgili ülkelerin inanması güçleşiyor. Bu ülkeler de yalnızca Batılılar ve İsrail değil. İran'ın nükleer silaha sahip olma ihtimalinden belki de en çok ürkenler Körfez bölgesindeki Arap ülkeri.
İran'ın nükleer silah sahibi olması halinde Ortadoğu'daki dengelerin alt üst olacağına kuşku yok. Türk kamuoyu bu konuyu pek tartışmasa ve neredeyse yüzde otuzu böyle bir ihtimalden rahatsızlık duymasa da, İran'ın nükleer silaha sahip olması Türkiye açısından arzulanacak bir durum değil.

En basitinden böyle bir gelişme tüm bölgede bir nükleer silahlanma yarışı başlatabilir. Bölgenin nedenli istikrarsız olduğu düşünüldüğünde tehdidin büyüklüğü görülür. İsrail açısındansa, Ahmedinejad'ın bu devlete yönelik yok etme tehditlerine rağmen, İran'ın nükleer programı askeri olmaktan çok siyasi bir tehdittir.

Sonuçta adı İslam Cumhuriyeti olan bir rejim Müslümanlığın en kutsal üçüncü kentinin bulunduğu yeri, orada yaşayan Müslümanları öldüreceğini de bilerek bombalamaz. Üstelik böyle bir saldırı derhal mukabele de göreceğinden İran ağır hatta ölümcül hasar görür.

Bunun yapılabileceğine inanmak için İranlıların akıl dışı hareket edebilecek gözleri dönmüş fanatikler olduğuna iman etmek gerekir. İsrail'de ve ABD'de durumu bu şekilde sunmak isteyenler var. Irak'ta ülkelerine ödettikleri ağır bedel yetmemiş gibi, yeni muhafazakârlar hâlâ bu minval üzere yazılar yazıp savaş kışkırtıcılığı yapıyorlar.

İran'da şu sırada iktidarda olan, seçimlerde hile yapıp giderek ceberutlaşan grubun sevilecek bir tarafı yok. Ancak, İran devlet olarak ciddiye alınması gereken uzun bir tarihi ve devlet geleneği olan bir ülkedir. Bu nedenle İran ile ancak kapsamlı, ABD ile arasındaki tüm sorunların masaya konduğu bir müzakereden sonuç alınabilir.

Obama yönetiminin de bunu arzuladığı haberleri geliyor. Dolayısıyla yapılması gereken karşılıklı güvensizİik ortamının kalkması için çaba göstermek ve meseleyi yalnızca nükleer program konusuna indirgememektir. İran'daki rejimin şu sıra kendisini içeride sıkıntıda hissetmesi uzlaşmaya gitmesini kolaylaştırabilir.

İran ile ABD arasında otuz yılın hesabının kapanması kolay değildir belki ama hem bölgenin hem de dünya siyasetinin selameti açısından elzemdir. Gün, diplomasinin tüm imkânlarını deneme günüdür.

Bu haber 907 defa okundu.