Ebeveynlerin dikkatine! Çocuklarınız için...

8 Eylül 2009 16:46 tsi
"Çocuğun sigara içmesini engellemek çok önemli. 100 tane bağımlı gördüysem, 99’u sigara içiyor."

Mine Şenocaklı / Vatan

Uyuşturucuya başlamada ilk adım sigara...

Psikiyatri Doçenti Özcan Pektaş, VATAN'ın sorularını yanıtladı.

Çocuğun sigara içmesini engellemek çok önemli. 100 tane bağımlı gördüysem, 99’u sigara içiyor. Hiç sigara içmeyip eroin ya da kokain kullanan da gördüm ama bir ya da iki tane. Sigaranın masumiyeti neresinde? Sigara kontrolünü bozmuyor insanın. Öyle değil mi, sigara içtiğiniz zaman Boeing 747’yi indirebiliyorsunuz ama alkolle yere çakarsınız onu. İşte her şey bu masumiyetle başlıyor...

---

---

* Hocam, neden bazı gençler uyuşturucunun yanından bile geçmezken, bazıları müptelası oluyor?

13-14 yaşlarından itibaren kişilik oluşuyor ve cinselliğin ortaya çıkmasıyla birlikte merak duygusu artıyor. Merak arttığı zaman çevre önem kazanıyor. ’Çevrede kimlerle temas içindeyiz?’... İşte bu basınç çok önemli oluyor. Hani “Mahalle baskısı” deniliyor ya, bu da “Akran basıncı!” Arkadaşlarınız ne yapıyor, ne yapmıyor, bu çok önemli oluyor. Hatırlayın o yaşlarınızı, arkadaşlarınız ne yapıyorsa model olarak onları almaya başlıyorsunuz. Aile ile çatışmalar başlıyor; ailenin çocuğa çok fazla nasihat etmesi, çok fazla koruyucu-kollayıcı olması, evde birtakım çatışmalara neden oluyor. Bu çatışmalar esnasında çocuğun hal ve gidişinde bozulmalar başlıyor.

* Mesela?

Dersleri bozulabiliyor, okulu asmaya başlıyor, birtakım risk alıcı davranışlar başlıyor, bir şeyler çalabiliyor. Ama bu yaş grubunda genelde bunları görebiliyoruz, 17 ve 18 yaşlarında bunlar tamamen ortadan da kalkabiliyor.

“Bir genç 3 haftada eroin bağımlısı oluyor”

* Bazılarında kalkmıyor ama?

Evet, kalkmadığı zaman sorunlar da başlıyor. Bu yaş grubunda bizim şu anda en çok dikkat çektiğimiz nokta ’sigaraya başlama.’ Çünkü sigara da bir davranış bozukluğu ve ilk olarak sigara deneniyor. Sigaranın masumiyeti neresinde? Sigara kontrolünü bozmuyor insanın. Öyle değil mi, sigara içtiğiniz zaman Boeing 747’yi indirebiliyorsunuz, ama alkolle yere çakarsınız onu. Genç masumiyetle başlıyor her şeye. Bu masumiyet bizim için önemli. Çünkü davranıştaki ilk bozukluk ’sigara kullanımı.’ Sigaradan sonra yine masumca bir-iki bira içmeler, biraz alkolü denemeler oluyor. Ve o sırada akran basıncı ile esrarı denemek, o esrarı bulmak için birtakım insanlarla temas etmek ve “Ya bir de al şunu dene” diye eroinin denenmesi geliyor. Eroinin özelliği ne? Eroin, bütün bu saydığım maddeler içinde en hızlı bağımlılık yapanı. İsteseniz de istemeseniz de 3 hafta içinde bağımlı oluyorsunuz.

* Sadece üç haftada mı?

Evet. “Ben hayatta bağımlı olmam” diyen insan, üç hafta sonra bağımlıdır. Eroinin madde özelliğidir bu. Eroinin nasıl bir şey olduğunu alkolden örnek vererek anlatacak olursak, şarabın, rakının, viskinin yanında ispirto gibi bir şey. Yani aklı başında belirli bir sosyal durumu olan insan kaza ile eroine düşüyor. Tabii şimdi uyuşturucu deyince bir tek eroin akla geliyor ama değil. Kokain ve esrar kullanan çok yoğun bir popülasyon olduğunu da biliyoruz, ama bunlar kullanım bozukluğu biçiminde. Yani böyle ‘Her gün oturalım kokain içelim’ gibi bir durum yok.

* ‘Kullanım bozukluğu’ ne demek?

Yani bağımlı değil kişi, ama bu maddeyi kullanarak farklı algılamalar, farklı kişilik özellikleri gösterip bir süre sonra birtakım sıkıntılar yaşayabiliyor ya da yaşamıyor.

* Ne gibi sıkıntılar?

Mesela kokain ciddi paranoya ve şüphecilik yaratıyor. Adam karısının onu aldattığını düşünmeye başlıyor ya da ‘Beni takip ediyorlar’ falan demeye başlayabiliyor. Ya da alkol artı kokain çoğunlukla beraberdir; bu ağır davranış kusurlarına sebep olabiliyor. Kavga çıkarabiliyor o gece kişi. Yani gayet sakin bir insan, silahını çıkarabiliyor ve aniden en sevdiği insanı beyninden vurabiliyor ya da kesebiliyor. Çünkü inanılmaz derecede güçte, kudrette, kuvvette bir artış oluyor. Sabah olmayacak zannediyor kişi, nasılsa hep gece olacak zannediyor.

“Eroini mağazadan almıyorsunuz ki!”

* Peki eroinde durum ne?

Eroindeki durum daha ayrı. Eroini kişi günde 4-5 kez kullanmaya başlıyor ve hayatı eroini bulmak için geçiyor. Niye? Eroin ona zevk verdiği için değil, eroin almadığı zaman etki geçince ciddi ağrılar başlıyor. Ağrıları durdurmak için mecbur almak durumunda. Onun için eroin hastaları yalvararak gelir, “Doktor kurtar beni!” diye... “Kurtar beni” dediği onun krizidir. O krizden hiç kimse ölmez ve 72 saatte insanın vücudu temizlenir eroinden...

* O zaman bu altın vuruşlar, ölümler niye oluyor?

Farz edin genci hastaneye yatırdınız ve bir ay tedavi ettiniz. Bir ay vücuduna eroin girmedi, vücut tertemiz. Hiçbir şey kullanmadınız. Gayet iyi çıktınız dışarıya, ama bir şeylere sinirlendiniz, canınız madde istedi. Öyle bir tavır ve davranış içinde oluyor ki madde bağımlısı, maddeyi aldığı zaman, iki ay önceki dozajı alıyor. Mesela siz günde iki büyük şişe rakı içiyorsunuz diyelim... Rakıyı iki büyük şişe içerken bırakmışken iki ay sonra yine iki büyük şişe rakı içmeye kalkıyorsunuz ve maalesef kurtulamıyorsunuz.

* Begüm’ün ölümü de o yüzden mi oldu sizce?

Yüzde 90 ihtimalle bu. Bir de kullandığınız madde, torbacının sattığı madde. İçine birtakım maddeler karışmış olabiliyor, onu enjekte ettiğinizde emboli yapıyor. Yani satıcı bir torbacı, ona ne kadar güvenebilirseniz, gidip de mağazadan almıyorsunuz ki bu illeti!

Fazla özgürlük, gencin çizginin öbür tarafına geçmesine neden oluyor

* Anne-babanın çocuğunu uyuşturucudan korumak için atacağı ilk adım ne olmalı?

Doğru adım yok, uygun olan adımlar var. Uygun olan adımlar da bu konuyla ilgili annenin, babanın ciddi şekilde bilgilenmesi. Özellikle de kişilik yapısıyla ilgili... Ama “Ben çocuğumla her şeyi konuşuyorum” değil. Her şeyi konuşmaz bir anne-baba çocuğuyla. Konuşulmayacak şeyler var. İşte, “Ben her şeyin ona doğrusunu anlatıyorum!” Ya, doğrusunu anlatma, uygun olanı anlat. Mesela anne-baba çocuğuyla cinselliği konuşmamalı, yani bunun bir zamanı olmalı. ”İşte çocuğum benim serbest büyüsün, canı ne istiyorsa o mesleği yapsın.“ Yok, öyle bir şey! Çocuğu yönlendirecek olan anne-babadır. Türkiye şu anda ekonomik krizle kavruluyor. Ee mesleği de ona göre seçecek, bunu da anne-baba biliyor. ”Efendim çocuğum çok istedi... İstiyor onu olsun.“ Olmaz. Çok fazla verilen özgürlükler insanın daha kolay çizginin öbür tarafına geçmesine sebep olur.

* Ya da baskı galiba?

Aynen öyle! Onun için bunları bilerek davranacağız. Yani ”Çocuğum özgür yetişsin... Çocuğum tabii ki gitsin“ olmaz. Tabii bir de bunun yanında devletin bir politika oluşturması gerekir. Mesela şu anda 18 yaşın altında alkol satılmıyor. Satılmasın! Gençler gece kulübüne alınmasın.Tabii ki bu basıncı oluşturmak o kadar kolay değil. Mesela yıllar önce hatırlarsınız, bir şişe rakı alırsanız, gazete kağıdına sarardı bakkallar. Siyah da poşetin içine koyar, öyle verirlerdi. Pislik alıyorsun falan gibi... İşte bu bir basınçtı. Şimdi de bu sigara yasağı çok iyi oldu. Uyuşturucuya başlamada ilk adım sigara dedik ya... İşte çocuğun sigara içmesine engel olmak için bu yasak çok önemli.

* Çünkü?

100 tane bağımlı gördüysem, 99’u sigara içiyor.

* Yani uyuşturucu kullanımı sigara ile başlıyor?

Evet. Hiç sigara içmeyip eroin kullanan da gördüm. Hiç sigara içmeyip kokain kullanan da gördüm, ama bir ya da iki tane.

* Peki alkol? Alkolle böyle bir bağlantı var mı?

Alkol geçiştir; yani sigara ile başladık sonra alkolde geldi. Bakın, Avrupa’ya gittiğiniz zaman her şeyin bir kuralı var. Bizde ise kural var, ama kolay aşılabiliyor. Yani ”Ben ehliyetsiz araba kullanırım“ , ”Alkollü araba kullanırım, polisten kaçarım“ gibi... Bu yüzden sigaraya yasak getirilmesi çok önemli. Ama iyi uygulanmalı, delinmemeli. Çünkü uyuşturucuya başlamada birinci adım kesinlikle sigara...

Bu haber 833 defa okundu.