İkinci yarı daha iyi geçecek

13 Ağustos 2009 15:14 tsi
İSO Ekonomik Durum Tespit Anketini açıkladı

İstanbul Sanayi Odasının (İSO) Ekonomik Durum Tespit Anketine katılan işletmeler, 2009'un ikinci yarısının, yılın ilk yarısına göre tüm göstergelerde daha olumlu geçeceği beklentisinde olduğunu bildirdi.

Özel sektör imalat sanayinin içinde bulunduğu koşulları, sorunları, beklenti ve öngörülerini tespit edebilmek, çözüm önerileri geliştirebilmek amacıyla İSO üyeleri arasında gerçekleştirilen anketin 2009 yılı ilk 6 ayını kapsayan sonuçları ile 2009 beklentileri, İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük tarafından basın toplantısıyla kamuoyuna açıklandı.

Ankette, 2008 ikinci yarıya ait anketten farklı olarak, 2009'un ikinci yarısına yönelik beklentilerin oldukça iyimser olduğu görüldü. Ankete göre, 2009 yılı ikinci yarısının, 2009 ilk yarıya göre tüm göstergelerde daha olumlu geçmesi bekleniyor.

2009 ikinci yarıda işletmelerin yüzde 19,4'ü üretimlerinde, yüzde 20,1'i iç satışlarında, yüzde 22,3'ü dış satışlarında, yüzde 21,8'i de yeni siparişlerinde azalma beklerken, istihdamlarında azalma bekleyen işletmelerin oranı yüzde 18,5 oldu.

Anket, işletmelerin, ekonomideki küçülmenin 2009 yılı ikinci yarısında yavaşlayacağı beklentisinde olduğunu ortaya koydu. 2009'un ilk çeyreğinde ekonominin yüzde 13,8 oranında küçülmesine rağmen, işletmelerin yıl genelindeki küçülme beklentisi yüzde 4,6 düzeyinde bulunuyor.

Anket kapsamında istihdam hariç diğer tüm göstergelerde olumsuzluk bildiren işletmelerin oranı yüzde 55'in üzerinde kaldı. 2008 yılı ikinci yarıyı kapsayan ankette işletmelerin yüzde 47,6'sı üretimlerinin bir önceki döneme göre azaldığını belirtirken, bu oran, 2009 yılının ilk yarısında yüzde 59,6'ya çıktı.

Çalışmaya katılan işletmelerin ÜFE tahmini ortalaması, yüzde 6,5 ile 2008 yılı gerçekleşmesinin oldukça altında kaldı.

İşletmelerin 2009 yılı TÜFE artış tahmini yüzde 7,1 düzeyinde oldu. TÜFE tahmin ortalaması ölçeklere göre farklılık gösterirken, büyük ölçekli işletmelerin daha iyimser oldukları gözlendi. TÜFE tahmini ortalamasının küçük ve orta ölçeklilerde sırasıyla yüzde 7,2 ve yüzde 7,6 büyüklerde yüzde 6,8 olduğu görüldü.

Çalışmaya katılan işletmeler, 2009 yıl sonu dolar kurunu 1,63 TL olarak tahmin etti. 2009 yılı başında yürütülen çalışmada işletmelerin 2009 yıl sonu avro kur tahmini 2,26 düzeyinde iken, 2009 ikinci yarı başında, çalışmaya katılan işletmelerin 2009 yıl sonu avro döviz kuru tahmini ortalaması yüzde 2,21 TL oldu.

İstanbul Sanayi Odasının (İSO) Ekonomik Durum Tespit Anketine göre, çalışmanın başlangıç yılı olan 1998'den bu yana en olumsuz dönem, 2001 ilk yarı hariç, 2009 ilk yarıda gerçekleşti.

Özel sektör imalat sanayinin içinde bulunduğu koşulları, sorunları, beklenti ve öngörülerini tespit edebilmek, çözüm önerileri geliştirebilmek amacıyla İSO üyeleri arasında gerçekleştirilen anketin 2009 yılı ilk 6 ayını kapsayan sonuçları ile 2009 beklentileri, İSO Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Küçük tarafından basın toplantısıyla kamuoyuna açıklandı.

Anket kapsamında başlangıç yılı olan 1998'den bu yana en olumsuz dönem, 2001 ilk yarısı hariç 2009'un ilk yarısında gözlendi. 2009'un ilk yarısında olumsuzluk yaşayan işletmelerin oranı, 2008 yılı ikinci yarısına kıyasla daha da arttı. 2009 ilk yarı anketi kapsamında istihdam hariç diğer tüm göstergelerde olumsuzluk bildiren işletmelerin oranı yüzde 55 ve üzerinde kaldı.

Çalışmaya göre, 2008 ikinci yarıda 80,8 olan üretim endeksi, 2009 ilk yarıda düşüşle 61,5'e gerilerken, bu, 2001 ilk yarı hariç, 1998 yılından bu yana karşılaşılan en düşük değer oldu. Bu endeks değeri, üretimde olumsuzluk yaşayan işletmeler oranının yüksek düzeye ulaştığını ortaya koydu.

Üretim endeksindeki düşüş eğilimi tüm ölçekler için geçerli oldu. 2009 ilk yarıda üretim endeksi, küçüklerde 52,5, ortalarda 70,2, büyüklerde 67,7 ile 2008 ikinci yarı değerlerinin altında kaldı.

2009 yılı ikinci yarısı 121,7 olan üretim beklenti endeks değeri, işletmelerin büyük bölümünün 2009 ikinci yarıda üretimde daha az sorun yaşamayı ve büyük ölçeklilerin diğer ölçeklere göre daha iyimser olduğunu ve üretimde 2009 ikinci yarıda 2009 ilk yarıya göre daha olumlu bir gelişme beklediklerini gösterdi.

Çalışmaya göre, toplam işletmelerde 2008 ikinci yarıda 78,5 olan iç satışlar endeksi, 2009 ilk yarıda 61,1'e geriledi. İç satışlar endeksinde de 2009 ilk yarı endeks değeri, 2001 ilk yarısından sonraki en düşük değer oldu. 2008 yılı ikinci yarıda 75,5 olan dış satışlar endeksi, 2009 ilk yarıda 66,2'ye gerilerken, bu değer de 1998 yılından bu yana karşılaşılan en düşük değer oldu. Dış satışlarda 2009 ikinci yarı beklentilerinin de olumlu yönde olduğu görüldü.

2009 ilk yarıda 58,3'e gerileyen yeni sipariş endeksi de, 2001 ilk yarı sonrasındaki en olumsuz değer olurken, 2009 ikinci yarı yeni siparişler beklenti değerlerine bakıldığında, büyük ölçekli işletmelerin küçük ve orta ölçekli işletmelere göre daha iyimser oldukları gözlendi.

İstihdam endeksi 2008 ikinci yarıda 76,7 iken, 2009 ilk yarıda 66,6'ya geriledi. Ölçekler bazında istihdam endeksi küçüklerde 60,1, ortalarda 71,1, büyüklerde 73,7 ile 2008 ikinci yarı değerlerinin altında kalırken, bu değerler 2009 yılı ilk yarıda istihdamda olumsuzluk yaşayan işletmeler oranının tüm ölçeklerde küçümsenmeyecek ölçüde arttığını ortaya koydu.

İstihdam beklenti endeksi, ölçeklere göre küçüklerde 102, ortalarda 101, büyüklerde 116,2 düzeyinde bulunurken, bu değerler, istihdamdaki daralmanın 2009 ikinci yarıda da devam edeceğine işaret etti.

AZALIŞ BİLDİREN İŞLETME ORANI YÜKSELDİ

Çalışmada, 5 temel göstergeye göre 2009'un ilk yarısı 2008'in ikinci yarısına göre kıyaslandığında, azalış bildiren işletmeler oranı, üretimde yüzde 47,6'dan yüzde 59,6'ya, iç satışlarda yüzde 48,4'ten yüzde 58'e, dış satışlarda yüzde 50,8'den yüzde 55'e, yeni siparişlerde yüzde 55,9'dan yüzde 60,9'a, istihdamda yüzde 42'den yüzde 47,9'a yükseldi.

''İSO Sanayi Gelişim Endeksi''ne bakıldığında ise, 2008'in ikinci yarısında 75,4 olan endeks, 2009'un ilk yarısında 2001 yılı ilk yarıdan sonraki en düşük değer olan 62,8'e geriledi.

Ortalama kapasite kullanım oranı ölçekler bazında incelendiğinde, küçük ölçekli işletmelerde ortalama kapasite kullanım oranı 2008 ilk yarıda 60,3 iken, 2008 ikinci yarıda yüzde 57,1'e, 2009 ilk yarıda da yüzde 48,5'e geriledi.

Orta ölçeklilerde 2008 ilk yarıda yüzde 69,1 olan kapasite kullanım oranı, 2008 ikinci yarıda yüzde 64'e, 2009 ilk yarıda yüzde 60,5'e geldi. Büyük ölçekli işletmelerde 2008 ilk yarıda yüzde 77,2 olan oran, 2008 ikinci yarıda yüzde 72,8'e, 2009 ilk yarıda yüzde 66,7 oldu.

Çalışmaya göre, 2009 ilk yarıda tüm ölçeklerde kapasite kullanım oranlarında küçülme söz konusu olurken, en düşük oran, küçük ölçeklilerde görüldü. Üretimdeki düşüş, atıl kapasitenin büyümesine yol açtı.

İhracat yapan işletmeler oranı, 1998-2001 yılları arasında ortalama yüzde 66,1 düzeyinde iken, bu oran 2002-2008 yılları arasında yüzde 75,6'ya kadar yükseldi. 2008 ilk yarıda yüzde 75,4 olan ihracat yapan işletmeler oranı, 2008 ikinci yarıda 73,2'ye gerilerken, 2009 ilk yarıda bu oran yeniden artarak yüzde 78 oldu.

İhracatın toplam ciro içindeki payı, 2008 yılı ikinci yarıda yüzde 38,4 iken, 2009 ilk yarıda yüzde 37,6'ya geriledi. 2009 ilk yarıda en yüksek ihracat/ciro oranına sahip sektör, yüzde 68,9 oranıyla giyim sanayisi, en düşük sektör yüzde 8,3 ile orman ürünleri ve mobilya sanayisi oldu.

YAKLAŞIK HER 4 İŞLETMEDEN BİRİ ZARAR ETTİ

Karlılıklarının geçen yılın aynı dönemine göre daha yüksek olduğunu belirten işletmeler oranı 2008 ikinci yarıda yüzde 17,9'dan 2009 ilk yarıda yüzde 15,5'e geriledi. Karlılıklarının aynı kaldığını belirten işletmeler oranı da, yüzde 13,2'den yüzde 15,8'e çıktı.

Karlılık oranlarının geçen yılın aynı dönemine göre düştüğünü belirten işletmelerin oranı 2008 ikinci yarıda yüzde 45,1 iken, 2009 ilk yarıda yüzde 45 oldu. 2008 ikinci yarıda yüzde 23,8'lik zarar ettiğini belirtenlerin oranı 2009 ilk yarıda yüzde 23,7 ile çok büyük değişme göstermedi. Çalışmaya göre, 2008 ikinci yarıda ve 2009 ilk yarıda yaklaşık her 4 işletmeden biri zarar etti.

Çalışmadan elde edilen bulgular, satış hedefi gerçekleştirme oranlarının son dönemlerde giderek düştüğünü ortaya koydu. 2008 ikinci yarıda yüzde 61,8 olan satış hedefi gerçekleştirme oranı, 2009 ilk yarıda yüzde 59,7'ye geriledi.

Anket kapsamında karşılıksız çek ve protestolu senetle karşılaşan işletmeler oranı, 2008 ikinci yarıda yüzde 61,7 iken, 2009 ilk yarıda yüzde 71'e yükseldi. 2008 ikinci yarıdan 2009 ilk yarıya karşılıksız çek ve protestolu senetlerle karşılaşan işletmeler oranı önemli ölçüde arttı.

2008 ilk yarıda yüzde 4,6 olan karşılıksız çek ve protestolu senetlerin toplam satışlara oranı, 2008 ikinci yarıda yüzde 7,7 ile 2001 ilk yarı haricindeki en yüksek düzeyine ulaşırken, 2009 ilk yarıda yüzde 7,1'e geriledi.

A.A.

Bu haber 494 defa okundu.