50'den 148'e "düştü"

22 Temmuz 2009 16:26 tsi
İstanbul Sanayi Odasının (İSO) ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008'' arasında 352 şirket kar ederken, 2007'de 50 olan zarar eden şirket sayısı geçen yıl 148'e yükseldi.

İstanbul Sanayi Odasının (İSO) ''Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu 2008 Yılı Raporu''na göre, 2008 yılında İSO 500 genelinde borçlar yüzde 38,3 oranında artarken, özkaynaklar sadece yüzde 2,7 arttı.

2007 yılında borçlardaki artışın yüzde 9,4, özkaynaklardaki artışın ise yüzde 17,2 olduğu hatırlandığında, 2008 yılında sanayi kuruluşlarının kaynak yapısının ne kadar bozulduğunun daha iyi anlaşılacağı ifade edildi.
İSO 500 kapsamında kar eden sanayi kuruluşlarının sayısı 352 olurken, bu sayının 2007'de 450 olduğu hatırlandığında 2008 yılında bir önceki yıla göre çok daha fazla sayıda kuruluşun zarar ettiği görüldü. 2007 yılında 50 olan zarar eden kuruluş sayısı 2008'de 148'e yükseldi.
Geçen yıl, sanayi kuruluşlarının satış karlılığı açısından da 2001 sonrası dönemin en olumsuz yılı oldu. 2008 yılında faaliyet dışı karın yüzde 38,1, toplam karın da yüzde 40,1 oranında gerilemesiyle satış karlığı İSO 500 genelinde yüzde 3,9'a, özel kuruluşlarda ise yüzde 3,6'ya düştü.
1994'teki satış karlılığı 100 kabul edildiğinde 1994'ten 2008'e tüm alt sektörlerde satış karlılığı 100 endeks sayısının altına inerken, 100 endeks sayısına en yakın sektörler, 92,9 ile gıda, içki ve tütün sanayi ve 85,5 ile ana metal sanayi oldu. Diğer alt sektörlerin endeks sayıları ise 50'nin oldukça altında kaldı. En büyük gerileme ise dokuma, giyim eşyası, deri ve ayakkabı sektöründe oldu. Bu sektörde 1994'te 100 olan satış karlılığı 2008'de 14,6'ya geriledi.

KARLILIKLAR DÜŞTÜ
Rapora göre, 2008'de vergi öncesi dönem kar ve zarar toplamındaki yüzde 36,4'lük düşüş, tüm karlılık oranlarının belirgin bir şekilde düşmesine yol açtı.
2007 yılında özel kuruluşlarda yüzde 17,3 olan ekonomik karlılık oranı, 2008'de yüzde 13,9'a geriledi. 2008 yılındaki ekonomik karlılık oranları 2001 sonrasındaki en düşük oranlar oldu.
2008 yılında özel kuruluşlarda ekonomik karlılık oranlarına sektörel olarak bakıldığında en yüksek oranlara sahip sektörlerin, yüzde 30,8 ile lastik ürünleri sanayi, yüzde 28,9 ile giyim eşya sanayi ve yüzde 28,1 ile mobilya sanayi olduğu görüldü.
En düşük ekonomik karlılık oranları ise yüzde 3,6 ile ağaç ve mantar sanayi, yüzde 5,7 ile basım sanayi ve yüzde 6,1 ile çanak, çömlek, çini ve porselen sanayinde oldu.

KATMA DEĞERDE ÖZEL SEKTÖR FARKI
2008 yılında İSO 500 kapsamında özel kuruluşlardaki kişi başına yaratılan brüt katma değer, kamu kuruluşlarında yaratılan brüt katma değerden yüzde 40,4 oranında daha büyük oldu.
Özel kuruluşlarda kişi başına yaratılan net katma değer, kamu kuruluşlarında yaratılan net katma değerden yüzde 61,6 oranında daha yüksek olurken, gerek brüt gerekse net katma değer rakamlarının özel sektörün daha verimli çalıştığını ortaya koyduğu belirtildi.
Özel kuruluşlarda brüt katma değer içinde net dolaylı vergi payı 2008 yılında yüzde 50,8 olarak gerçekleşti. Raporda, ''Bu şu anlama gelmektedir: 1992 yılında özel kuruluşlarda yaratılan brüt katma değerin yüzde 10,5'i net dolaylı vergi olarak devlete ödenirken, bu oran son 17 yılda 4 kattan fazla artarak yüzde 50'lerin üzerine çıkmıştır'' denildi.
İSO 500 kapsamındaki özel kuruluşlarda, ödenen faizlere ve faiz gelirlerine bakıldığında, 2001 yılında özel büyük kuruluşlarda ödenen faizlerin toplam satışlara oranı yüzde 8,1 ile en üst seviyeye çıkmıştı. 2007'de yüzde 1,1'e gerileyen oran 2008'de tekrar 1,6'ya çıktı.
Faaliyet gelirlerinin satışlara oranı ise 2008'de yüzde 1,3 ile 1996 yılından bu yana en düşük düzeyine geriledi. Faiz gelirleri ise 2007 yılındaki yüzde 0,7 oran 2008 yılında da korundu.

İMALAT SANAYİNDEKİ YAPISAL DEĞİŞİM
İSO 200 Büyük Sanayi Kuruluşu çalışmasında imalat sanayisindeki yapısal değişime ilişkin verilere de yer verildi.
1982 yılında İSO 500'de imalat sanayinde istihdamda en yüksek pay yüzde 26,3 ile dokuma giyim, deri ve ayakkabı sektörüne ait iken, 2008 yılında ise bu sektörün istihdamdaki payı yüzde 14,9 ile üçüncü sıraya geriledi.
2008 yılında İSO 500'de imalat sanayi istihdamında en yüksek paya sahip sektör yüzde 18,7 ile gıda, içki ve tütün sektörü oldu. Geçen yıl İSO 500 kapsamında imalat sanayi istihdamında gıdadan sonra ikinci en yüksek payı yüzde 17,7 ile taşıt araçları sektörü aldı. 26 yılda İSO 500'de imalat sanayi istihdam dağılımında dikkati çeken en önemli değişiklik taşıt araçları sektörünün yüzde 321,4 artışla 7. sıradan 2. sıraya yükselmesi, dokuma, giyim, deri ve ayakkabı sektörünün de yüzde 43,3'lük azalışla ilk sıradan 3. sıraya gerilemesi oldu.
2008 yılında katma değerde en yüksek paya sahip sektör yüzde 40,5 ile kimya, petrol üretme, lastik ve plastik sektörü olurken, bu sektörü yüzde 24,8'lik pay ile gıda sanayi izledi.
2008 yılında İSO 500'de en fazla kuruluşun yer aldığı alt sektör 92 kuruluşla gıda, içki ve tütün sektörü olurken, bu sektörü, 78 kuruluş ile ana metal sanayi, 75 kuruluşla petrol ürünleri, lastik ve plastik sanayi takip etti. Geçen yıl taşıt araçları sanayi 48 kuruluş ile beşinci sırada yer aldı.

FORTUNE 500 KARŞILAŞTIRMASI
İSO 500 ile ABD Fortune 500 sıralaması karşılaştırıldığında, 2008 yılında 7 kuruluşun ABD Fortune 500 sıralamasına girebilecekleri görüldü.
2008 yılında İSO 500'de toplam satışlarda ilk sıradaki TÜPRAŞ'ın, ABD Fortune 500'de 115. sıraya, 2. sıradaki Petrol Ofisi'nin 206. sıraya, 4. sıradaki Ford Otomotiv'in 438. sıraya, 6. sıradaki EÜAŞ'ın 479. sıraya, 7. sıradaki Arçelik'in de 493. sıraya girebildiği belirlendi.
Raporda, 2008 yılında sanayi kuruluşlarının karları bir önceki yıla göre ciddi ölçüde düştüğü belirtilirken, katma değer olarak ekonomiye yaptıkları katkını azaldığı, mali yapının bir önceki yıla göre önemli ölçüde bozulduğuna dikkat çekildi.
2008 yılında İSO 500'deki özel sanayi kuruluşlarında dönem kar ve zarar toplamları cari fiyatlarla yüzde 40,1 ve sabit fiyatlarla da yüzde 47 oranında azaldığı, satış karlılığının ise yüzde 7,2'den yüzde 3,6'ya gerilediği belirtilirken, raporda şunlar kaydedildi:
''Bu karanlık tablo içinde olumlu bir nokta yılın ikinci çeyreği itibariyle kötü gidişte hız kesme, dipten yukarı çıkma eğiliminin başlamış olmasıdır. Ancak, dipten çıkmakla teselli bulsak da üretim ve istihdam başta olmak üzere temel ekonomik göstergelerde hala çift haneli olumsuzluklarla karşı karşıya olduğumuz unutulmamalıdır. Türkiye, ekonomik ve sosyal sorunlarını çözebilmek için hızlı büyümeye, hızlı büyümek için de sanayiye ihtiyaç duyan bir ülke iken ne yazık ki sanayimiz her geçen yıl kan kaybetmektedir.
Önümüzdeki yıllarda sorunların daha da ağırlaşmaması, üretim ve istihdam kapasitemizin daha da zayıflamaması için şimdiden tedbir alınması gerektiğini hatırlatmak istiyoruz. Evet, çeşitli tedbir paketleri devreye girmiştir. Ancak karşı karşıya olduğumuz ve olabileceğimiz sorunların çözümü çok daha kapsamlı politika ve uygulamaları gerektirmektedir.''

Bu haber 746 defa okundu.