33 soruda sigara yasağı

16 Temmuz 2009 10:07 tsi
Tedbirinizi şimdiden alın, yoksa cezası çok ağır!

Behzat Miser / Radikal

Kamuya açık mekânlarda, üzeri kapalı tüm bölgeleri sigara dumanından arındıracak yasanın yürürlüğe girmesine sadece üç gün kaldı. Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkındaki 4207 sayılı Kanun, 19 Temmuz günü yürürlüğe giriyor. Pazar gününden itibaren restoran, kafe, bar, kıraathane gibi yerlerin üzeri kapalı tüm ortamlarında tütün ve tütün ürünlerinin içilmesi yasaklanacak.
Medyada büyük tartışma yaratan kapsamlı yasa konusunda, Türkiye dünyada ‘öncü’ ülkelerden. ‘Dumansız Hava Sahası’ için geniş kapsamlı yasal düzenleme yapan ülkeler arasında dünyada altıncı, Avrupa’da üçüncü ülke.

Geçiş ‘yumuşak’ olacak
Restoran ve kahvehanelerin oluşturduğu federasyonlar, üyelerine son ana kadar, ‘Yasayı erteleteceğiz’ dediler, ama başaramadılar. Yasanın ertelenmesi konusunda herhangi bir karar alınmadığı gibi, Sağlık Bakanlığı Genelgesi’yle uygulamanın sınırları daha da netleştirildi.  
19 Temmuz’dan itibaren sigara yasağının uygulanıp uygulanmadığı yönünde denetimler başlayacak. Denetimler ilk bir-iki hafta ‘yumuşak olacak’ ve eksiklikleri işletmelere söylenecek; bir tebligat bırakılacak. Eğer işletme, ikinci denetimde sigara yasağına uymuyorsa tutanak tutulup, ceza kesilecek. İşletmelerin yasağın etrafından dolaşmak için hazırladığı ‘teras’, ‘platform’, ya da camları açıp açık alan olarak gösterme gibi uygulamalarının ne kadar geçerli olacağı da bu süre içinde anlaşılacak.
Merakla beklenen ve sigara yasaklarının nasıl uygulanacağına dair genelge de dün yayımlandı. Genelgede ‘4207 Sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun Hükümleri ile İlgili Uygulama Rehberi’ hazırlandığı açıklandı.

Sarmaşıkla kaplı bahçede sigara içebilir miyim?

Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkındaki 4207 sayılı Kanun, hayatınızda neyi değiştirecek? Kafalara takılanlar ve yanıtları:

1- Artık hangi mekânlarda sigara içilebilecek, hangilerinde içilemeyecek?
Konutlar hariç, kamu alanları dahil tüm kapalı alanlarda, taksiler dahil tüm toplu taşıma alanlarında, dershanelerin, tüm okul öncesi, ilk ve ortaöğrenim kurumlar’nın, kültür ve sosyal hizmet binalarının kapalı ve açık alanlarında sigara içmek yasak.
Özel hukuk kişilerini ait olan lokanta, kahvehane, kafeterya, birahane gibi tüm eğlence hizmeti verilen yerler, açık havada yapılan her türlü spor, kültür, sanat, eğlence faaliyetinin yapıldığı yerler ve seyir yerleri de yasak kapsamında kalıyor. Ancak, bu tesislerde tütün ürünlerinin tüketilmesine mahsus alanlar oluşturulması halinde toplam seyir alanının yüzde 50 ’sini geçmeyecek ve ortamda bulunan diğer kişilerin etkilenmesini önleyecek şekilde düzenlemeler yapılacak.

2 - Sigara yasağının uygulanmadığı bir yer kaldı mı?
Evet kaldı. Huzurevi, akıl hastanesi, cezaevi, şehirlerarası veya uluslararası denizyolu araçlarının güvertelerinde sigara içmek serbest olacak. Ancak, buralarda sigara içmek için özel alan oluşturulacak ve buralara çocukların girmesi yasaklanacak.

3 - İşletmeciyim. Sigara yasağı için barımda, restoranımda veya kafemde özel alan oluşturabilir miyim?
Yasa, böyle bir imkân tanımıyor ancak, yayımlanan genelgeyle, işletmelerin ‘bahçe’lerinde sigara içilmesine izin veriliyor. Fakat, bahçelerde sigara içilmesi de kurallara bağlanıyor. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün 2009/44 sayılı genelgesine göre, bahçelerde sigara içmeyenlerin dumandan etkilenmemesi için işletme gerekli tertibatı almak durumunda. Yani, yan masada sigara içen bir müşterinin, sigara içmeyen diğer müşteriyi etkilemesi için işletme gerekli tertibatı alacak.

4 - Yağmur yağdı ya da hava çok sıcak. Restoranın bahçesindeki şemsiyenin altında sigara içebilir miyim?
Hayır. Genelgeye göre, sabit veya seyyar tavanı olan, çatısı bulunan yenlerde çadır, güneşlik ve şemsiye dahil örtülü olsa da sigara içilemiyor. Sigara içmek için, dört tarafı açık ve gökyüzünü görmek gerekiyor.

5 - Yasa öncelikle hangi alanlarda uygulanacak?
Yasa uygulanmaya, 19 Mayıs 2008 tarihinde, özel işletmeler dışındaki kapalı alanlarda başladı. Pazar günü ise, her tarafta birden uygulanmaya başlanacak.

6 - İşyerinde eskiden sigara odamız vardı. Ne olacak?
O alanlar 2008’de yasanın ilk bölümünün uygulamaya geçilmesiyle zaten kaldırıldı. 

7 - Trende, bana ait yataklı vagonda sigara içebilir miyim?
Yasa, her türlü toplu taşıma aracında sigara içmeyi yasakladığı için, trenlerde sigara içmek mümkün değil. Bu nedenle yataklı vagonlarda da sigara içilemeyecek.

8 - Otellerde sigara içilebilen odalar olacak mı, yoksa bunlar da mı kalkacak?
Evet, otellerde, sigara içilen odalar olacak ve konaklamaya gelen müşteri, oda rezervasyonu yaptırırken sigara içilen oda istediğini özellikle belirtecek. Ancak, bu odalarda çocuklar kalamayacak. Yani, bir aile çocuklarıyla otele geldiğinde sigara içilen odada kalamayacak.

9 - Sigaralı restoran, kafe gibi sadece sigara içenlere özel yerler açılabilir mi?
Hayır, açılamayacak.

10 - Sigara yasağı yüzünden müşteri kaybeder miyim?
Sigara yasağı uygulanan ülkelerde işletmeler, yasağın başladığı ilk günlerde müşteri kayıplarının olduğunu ancak, iki ay içinde bu  müşterilerinin gelmeye başladığını, hatta arttığını belirtiyorlar. Türkiye’de de farklı bir durum öngörülmüyor.

11 - Sigara yasağını delen vatandaş ne kadar ceza ödeyecek?
Yani yasak olduğu yerlerde sigara içen vatandaşlar 2009 yılı için 69 lira para cezasına çarptırılacak.

12 - Denetime gittim. İşletmeci “Ben müşterime karışmam” dedi. Ne olacak?
İşletmeler, yasak olduğu halde sigara içilmesine izin vermesi durumunda 2009 yılı için 560 lira ceza ödemek durumunda kalacak. İhlalin tekrarı halinde ise bu ceza 5 bin 600 liraya kadar çıkacak.

13-‘Sigara içilemez’ levhaları ne olacak, kalacak mı?
Evet. Yasaya göre, işletmeler Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu’nun belirlediği uyarı levhalarını görünür bir yere asmak zorunda.

14 - İşyerimin balkonunda, yangın merdiveninde sigara içebilecek miyim?
Hayır, içilmeyecek.

15 - Sigara  izmaritini yere atanlara ne ceza uygulanacak?
Kabahattler Kanunu’na göre  izmaritini yere atanlar 25 lira ceza ödeyecek.

16 - Sigara yasağına uymamanın cezası sadece para mı olacak?
Evet. Yasa, kapalı ve yasak alanlarda sigara içmeye sadece para cezası öngörüyor.

17 - Kurumlar sigara yasağı uygulaması başlatmadan önce personeline geçiş süresi tanıyacak mı?
Yasanın 19 Mayıs 2008 tarihinde kademeli olarak uygulamaya konulması geçiş süreci amacını taşıyordu. Bu nedenle, çalışan personele geçiş süreci tanınmayacak.
18 - İşyerinde sigara yasağı nedeniyle çalışanların sık sık dışarı çıkması gerekebiliyor. Bu durumda işveren bunu işgücü kaybı olarak görüp sigarayı bırakmadıkları için çalışanlarını tazminatsız işten çıkarma hakkına sahip olabilecek mi?
Çalışanların çay molası hakkı var. Eğer sigarayı çay molasında içerlerse sorun yok. Ama yine de uygulama işverenin inisiyatifine bağlı olacak görünüyor.

19 - Bir ara sigarayı bırakmak isteyenlerin kullandığı, oyalandığı elektronik sigaralar vardı. Bunların kapalı alanlarda içilmesi neden yasaklandı?
Elektronik sigaranın yasaklanmasının Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkındaki 4207 sayılı kanunla ilgisi yok. Elektronik sigara, sağlığa zararlı olduğu için daha önce yasaklanmıştı.
20 - Avrupa ve ABD’de bazı hastalıklarda sigara içenlerin tedavi öncelikleri yok. Türkiye’ye de böyle mi olacak?
Şu anda öyle bir düzenleme yok.

21 - Sigara üreticileri reklamlarına, kampanyalarına devam edebilecek mi?
Hayır. Yasayla, sigara üreticileri her türlü reklam, araç giydirme yapamazlar, promosyon ve hediye dağıtamazlar, tütün firmalarını alametleri takı, kıyafet ve aksesuarlarda kullanılması yasaklanıyor. Televizyonlarda tütün görüntülerine yer verilemiyor. Aksine hareket edenler ise 56 bin ile 280 bin lira arasında değişen miktarlarda para cezası ödeyecekler.

22 - Sigara satışı kısıtlanıyor mu?
Sigara satışı konusunda da sınırlama getiren yasaya göre, sağlık, eğitim ve öğretim, kültür ve spor hizmeti veren yerlerde sigara satışı yapılamayacak.

23 - Sigara otomatları ne olacak?
Avrupa ülkelerinde olduğu gibi sigara otomatlarından ve internetten tütün ve tütün mamullerinin satışı yasaklanıyor. Tek tek sigara satışı da tarih olacak. Yasayla, 18 yaşından küçüklere, her ne olursa olsun sigara satışı yapılamayacak. 18 yaşından küçüklere sigara sattığı tespit edilenlere ise, 6 ay ile 1 yıl arasında değişen hapis cezaları verilebilecek.

24 - Sigara yasağının uygulanması esnasında vatandaşlar ve işletmeciler hangi kurumlar ile muhatap olacaklar? Karşılarında hangi kurumları görecekler?
Sigara yasakları konusunda, belediye sınırları içinde belediye encümeni, dolayısıyla da belediye zabıtası ve polis sorumlu olacak. Belediye sınırları dışındaysa, mülki amir sorumlu olacak ve görevlendirdiği kişiler yasaklar konusunda denetleyici olarak görev yapacak. Yine Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) ise, sigara üreticilerinin reklam yayımlamalarından sorumlu olacak.

25 - Yasağa uymayanlardan elde edilen ceza gelirleri nereye yönelecek?
Sigara içmeyenlere kesilen cezalar, Hazine’ye gelir kaydedilecek.

26 - Örneğin Nevizade’de, Bodrum Barlar Sokağı’nda, İzmir Kordon’da pek çok mekânda meyhanelerin, barların önüne masa atılıyor. Buralarda sigara içebilecek miyim?
Sağlık Bakanlığı’nın Uygulama Rehberi’ne göre, işletmelerin ‘bahçe’lerinde sigara içmek serbest. Ancak, üzeri şemsiye de olsa, herhangi bir cisimle kapatılmayacak ve aynı bahçeyi paylaşan ve sigara içmeyen müşterilerin sigara dumanından etkilenmemesi için gerekli önlemler alınacak. İşletme, bu önlemleri almakla yükümlü olacak.

27 - Alışveriş merkezlerinin teraslarında sigara içilebilecek mi?
Evet, içilebilecek ancak burada da açık havada alınması gereken önlemler alınacak. 

28 - Teras ve bahçelerde üstü brandayla, naylonla örtülerle kapalı mekânlar oluşturuluyor. Buralarda sigara içilebilecek mi?
Hayır, içilemeyecek.

29 - Nargile kahvelerinde, kahvelerin önüne atılan minderlerde, açık havada nargile içilebilecek mi?Evet, içilebilecek. Ancak, işletme yan minderde oturanların etkilenmemesi ve 18 yaşından küçüklerin buralara girmemesi için gerekli önlemleri almak zorunda.

30 - Üzeri, bazen de üç tarafı sarmaşıklarla kaplı çay bahçelerinde, kahvelerde sigara içilebilecek mi?Hayır, içilemeyecek.

31 - Plajlarda işletme tarafından yiyecek içecek servisi yapılan üzeri ve yanları kapalı loca benzeri mekânlarda sigara içilebilecek mi?
Hayır içilemeyecek. Sigara içmek isteyenler, açık alana çıkacak ve işletmeler açık havada alınması gereken önlemleri almakla yükümlü olacak.

32 - Konserde, tribünlerde sigara yasağı 19 Mayıs 2008’de başlamıştı; ama gördük ki genel olarak uyulmadı. Şimdi ne yapılacak?
Bunun nedeni yasanın ilk bölümü yürürlüğe girdiğinde denetim ekiplerinini tam olarak oluşturulmamasıydı. Ama Sağlık Bakanlığı’nın dün yayımladığı genelge ve ekinde yer alan Uygulama Rehberi’ne göre, İl Hıfzıssıhha kararı ile ilde ‘İl Tütün Kontrol Kurulu’ oluşturuluyor. Bu kurullara bağlı çalışan denetim ekipleri, yalnızca sigara denetimi yapacak ve yapılan ihbarlara anında gidecek. Denetim ekibinde, bağlık kuruluşundan bir, polis veya jandarmadan bir, kurulun belirleyeceği kişilerden de bir olmak üzere en az üç kişi görev alacak. 19 Temmuz’dan sonra etkin denetim yapılarak, bütçeye ciddi “sigara yasağı cezaları” geliri getirilmesi bekleniyor.

33 - İhbar etmek istersem, nereye başvuracağım?
Sigara yasağının başlamasıyla ihbarlar, en yakın kolluk kuvvetine veya ‘Alo 184’ numaralı telefonlara yapılabilecek. Ayrıca illerde kurulacak ‘Dumansız Hava Sahası İrtibat Merkezi’ne de ihbar yapılabilecek.

Bu haber 633 defa okundu.