Çin, Türkiye'ye özür borçludur

9 Temmuz 2009 16:24 tsi
Çin yönetiminin Uygur'lara uyguladığı kıyım yetmezmiş gibi, Türkiye'yi töhmet altında bırakan açıklamalarda bulunması, bardağı taşırdı. Bu açıklamanın ne anlama geldiğini, Yeni Şafak gazetesi yazarı, uluslararası ilişkiler uzmanı İbrahim Karagül'e sor

Dünyabülteni adlı haber sitesi, "Çin'den Türkiye'ye yüzsüz çıkış" başlığıyla bir haber geçti. Bu habere göre "Doğu Türkistan'da çıkan çatışma olaylarından Dünya Uygur Kongresi'ni sorumlu tutan Pekin yönetimi, aralarında Türkiye'nin de olduğu bazı ülkelerden kongreye destek veren "yerel bağlantıları ortaya çıkarıp, cezalandırmasını" istedi. Çin yönetimi özellikle olayları çıkardığını iddia ettiği bazı Uygur Türkleri'ni "terörist" olarak nitelendiriyor ve bu kişilerin Pakistan ve Afganistan'da eğitim gördüklerini, Türkiye ve Kazakistan'daki bazı gruplardan finansal destek aldıklarını, ABD ve Almanya'da ise örgütlendiklerini savunuyor." Bu son habere göre Çin'in yaptığı son açıklamayı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Çin, işgüzarlık yapıyor aslında. Çin'in baskılarıyla giriştiği dönemlerde, Türkiye hiçbir zaman yapamayacağı kadar fedakarlık yaptı. Doğu Türkistan muhalefetinin Türkiye'deki faaliyetlerini kısıtladı. Genelgeler yayınlandı. Kamu personelinin bu etkinliklere katılması yasaklandı. Hiçbir ülkenin yapamayacağı kadar fedakarlık yaptı, Türkiye. Türkistan muhalefeti bunun üzerine Türkiye'den çıktı, Almanya ve ABD'ye yerleşti. Rabia Kadir'in açıklamalarından da izliyorsunuz. Vize bile vermediler kendisine. Türkiye Orta Asya'daki muhalif hareketleri hiçbir zaman bu anlamda destekleyemedi. Muhammed Şadi'nin bile ülkeye girişini, baskılarla, kaç kere engellediler. Bu kadar vahşi şeyler yaşanırken, Çin'in hala bunları Türkiye üzerinde bir baskı unsuru olarak görmesi, Türkiye'de kalan son Uygur muhalefetinin ortadan kaldırılmasına yönelik bir fırsat olarak kullanması, işgüzarlıktır. Ben bunu böyle algılıyorum.

Aslında açıklanması gereken başka şeyler var. Orada çok ciddi bir sorun var. Yüz yıllara dayanan bir sorun var. Doğu Türkistan, dünyadaki sorunlu merkezlerden birisi. Çin'in orada yıllarca uyguladığı baskıları, asimilasyon politikalarını, katliamları, soykırımı, bütün dünya biliyor. Son yıllarda ekonomik gelişmeyle beraber, olaylar sakinleşmişti. En azından dışarıdan böyle algılanıyordu. Şimdi öyle olmadığı ortaya çıktı. İçten içe birşeylerin biriktiği ortaya çıkıyor. Bu da ilk fırsatta bir patlamaya neden oldu. Çin'in çözmesi gereken bir sorun bu. Çin bu tür yaklaşımları dengelemek yerine, Türkiye'nin desteğini almalı.

Peki Çin yapıcı değil de yıkıcı bir tavır sergiliyor olmasını, özellikle Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün ziyaretinin ne kadar taze olduğunu göz önünde bulundurarak, Türkiye nasıl yorumlamalı?

Çin, Türkiye'ye bir özür borçludur. Cumhurbaşkanı'nın ziyaretinden 10 gün sonra Doğu Türkistan'da böyle bir şey oluyorsa ve Çin yönetimi de bunu denetim altına alamıyorsa, böyle bir kıyım  yaşanabiliyorsa, bu Türkiye'ye saygısızlıktır en azından. Böyle bir boyutu var. Pekin yönetimi, sorunun çözümüne, olayları yatıştırmaya yönelik bir yaklaşım sergileyecekken, Türkiye'yi suçlaması son derece haksızdır.

Çin'in olumsuz yaklaşımının, reel politikalar açısından bir anlamı olabilir mi? Gelişen Türkiye-Çin ilişkilerine dışarıdan bir müdahale diye bakmanın bir anlamı kaldı mı?

Ben oradaki olayları böyle yorumladım. Cumhurbaşkanı'nın ziyaretinden hemen sonrasına denk gelmesine özellikle dikkat çektim. Üzerine düşünülmesi gerektiğini, bunun sorgulanması gerektiğini söyledim. Olayların, hem Türkiye hem de Çin'e de çok zarar vereceği uyarısında da bulundum. Ama Çin yönetimi zannediyorum ki öyle düşünmüyor. Eğer Türkiye'yi suçlayacaklarsa, buradan aklıma başka şeyler geliyor. Bu olayların, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün ziyaretinin sonrasına denk gelmesinin, Türkiye-Çin ilişkilerini bozmaya yönelik bir boyutu da olabilir. Ama bu ilişkiyi kim bozmak ister? Bu soruyu göz önüne alınca, ben Türkiye ve Çin'deki tarafları çok düşünmedim. Başka tarafları düşündüm. Ama bu açıklamalar nezdinde görüyoruz ki Pekin yönetiminin de böyle sıkıntıları olmuş. O yüzden ben, bu olaylarının bu kadar güçlenmesinde, Çin yönetimini daha fazla sorumlu tutmaya başladım. 

www.iyibilgi.com röportaj

Bu haber 955 defa okundu.