Azerbaycan-İsrail: Yeni güç dengesi

2 Temmuz 2009 10:58 tsi
Hazar'da savaş tehlikesi...

Ardan Zentürk / Star

Azerbaycan-İsrail: Yeni güç dengesi

İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’la katıldığı Davos’taki ‘van minüt’lü toplantıdan sonra geçtiğimiz haftasonu Türkçe’nin farklı bir aksanıyla ‘kucaklaştı...’

Peres’in Bakü’ye yaptığı 2 günlük ziyaret, belki, İran’da seçim sonrasında yaşanılan kargaşanın gölgesinde kaldı ama, Kafkasya ve Hazar’ın geleceğine ilişkin çok önemli ipuçları verdi.

Tahran’dan sert tepki...

Azeri lider İlham Aliyev’ in, Peres’i ‘bizzat davet etmesi’nin Hazar Denizi’nde gerginlik bulutu yaratacağı daha mayıs ayının sonlarında belli olmuştu. İran Genelkurmay Başkanı Hasan Firubadi ‘nin, yaptığı açıklamada, ‘Bu ziyaret, Azerbaycan açısından talihsizliktir ve biz bunu kendimiz açısından doğru bir hareket olarak görmüyoruz’ demesi bölgesel gerginliğin doğmasına neden oldu. Azerbaycan Dışişleri Bakanı Elmar Mammadyarov ve Aliyev’in danışmanı Ali Hasanov açıklamaya verdikleri tepkilerde, İran’a sert bir şekilde ‘içişlerime karışma’ dediler.

Özellikle Ali Hasanov’un, ‘İran bizim İsrail ilişkilerimizi yorumlayamaz. Biz, onların, bir Müslüman toprağı olan Karabağ’ı işgal eden Ermenistan ile yakın ilişkileri için bir şey söylüyor muyuz’ demesi anlamlıydı.

Bakü için yeni dönem...

Herkes son dönemde Rusya ile ilişkilerini geliştirme, özellikle enerji alanında ciddi yakınlaşma içinde görünen İlham Aliyev’in ‘yön değiştirip, değiştirmediğini’ tartışıyor. Şimon Peres’in ziyareti, bu tartışmaları biraz yumuşattı.

Yıllık 3.5 milyar dolarlık petrol alımıyla Azerbaycan’ı en büyük enerji kaynağı ve ticaret ortaklarından biri yapan İsrail’in Cumhurbaşkanının Bakü’de verdiği en net mesaj, ülkesinin Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü sonuna kadar desteklediğiydi.

Peres, bu yolla Ermeni işgali altındaki Karabağ’ı bir Azeri toprağı olarak bir kez daha tescillerken kulaklara bir de strateji fısıldadı: ‘Azerbaycan derhal, Amerika’daki Yahudi lobisi ile temas kursun, bizim desteğimiz tamdır...’

Böylece, Türkiye’den sonra, Azerbaycan da, Amerikan Kongresi’ndeki güçlü Ermeni lobisine karşı daha da güçlü bir müttefik kazanma yolunda adım atmış oluyordu.

İsrail silahları!..

Bitmedi... Peres’in Bakü ziyareti, yıllık savunma bütçesini 2.5 milyar dolara çıkartan Azerbaycan ile İsrail arasında ‘savunma sanayi işbirliği’ olduğunu da gösterdi. Son yıllarda İsrail’den yüklü gelişmiş savaş araçları alan Azerbaycan’ın, ordusunun modernizasyonu için bu alımlara devam edeceği de anlaşılmış oldu.

Yani...Türk subayların eğittiği...NATO standartlarını yakalayan...Aynı zamanda İsrail üstün teknoloji ürünü silahlarıyla desteklenmiş bir Azerbaycan ordusu...Yoksa... Ermenistan için büyük İran için dengeleyen bir güç mü...

Kaçınılmaz kriz tırmanışı...

Belli ki İlham Aliyev, bir yanda Rusya ile ilişkilerini en üst düzeyde dengelerken, diğer yandan, dünyaya ‘Batı’ya dönük yüzünde hiçbir değişim olmadığını’ göstermeye çalışıyor. Peres’in ziyaretinin bu amacı gerçekleştirdiği söylenebilir.

Ama ziyaret sırasında İran’ın Bakü’deki Büyükelçisi’ni Tahran’a geri çekmesi...Bu arada, Azerbaycan’ın da İsrail’de büyükelçilik açma yönünde attığı adımlar...

Ortadoğu ve dünya, seçimlerden ‘yara bere içinde’ çıkan İran Cumhurbaşkanı Ahmedinecad’ın, gücünü yeniden toparlamak için yeni bir ‘dış maceraya’ kalkışabileceğini öngörüyor. En yakın düşman tabii ki İsrail...

Ama ben yine de ilk dış macera provasının Hazar’da yapılmasından endişe ederim.

Bu haber 1,390 defa okundu.