DÜET-1: İsrail’in ‘derin devleti’ kim?

26 Haziran 2009 15:10 tsi
Bu soruya, ‘İsrail’in kendisi bizzat derin’ diyenler çıkabilir! Oysa Tel Aviv’in iç ve dış politik dengelerini de etkiliyen, politikacıların ve ordunun söz geçiremediği bir kesimi mevcut. Ve aslında ne denli ‘gölgeli’ o

Gerçekte bir çok ülke için geçerli olan aynı soru İsrail için de formüle edilebilir; “Tel Aviv’in asıl patronu kim?” Bu soru, daha doğrusu yanıtı iddialı beklentiler oluştursa da, gerçek öyle değil. O efendiler bildik. Fark İsrail’e özgü oluşlarında.

Bu karanlıktaki gölgeler küresel benzerleri gibi resmî değil. Çoğunlukla “kendi gündemleri”ne göre hareket ediyorlar. Bu mâna da “gizli-saklı” da diyebiliriz.

Ama sonuçta hem İsrail halkını, hem de bağlı olarak İsrail iç ve dış siyasetini etkileme, yönlendirme kabiliyetleri var. Konuya vakıf bir çok İsrailli uzman için bu havuzun üyeleri kimi zaman hükümet ve bürokrasi içinde, kimi zaman emekli veya aktif, kimi zaman da iş adamları dünyasının profillerinden oluşuyor.

Biz elbette o kadarını bilmiyoruz ama kimi İsrailli yorumculara göre Başbakanların içinde bile bu kesimden insanlar ortaya çıkabilmiş. İsrail özelinde bunlardan ilki, “sermaye aileleri”nden oluşuyor.

Tahmini olarak 18-20 aile (hepsi iş adamı) birinci etkin kastı oluşturuyor. Onların hepsinin ülkenin ekonomik tercihleri üzerinde etkisi ve İsrailli politikacılarla da ilişkileri var.

Siyasi görüşleri doğal olarak liberal ve İsrail yönetiminden de politikaların bu vektörde izlenmesini “talep” ediyorlar.

Bir diğer etkin grup muhafazakar Hahamlardan oluşuyor. Bunlarda genellikle toplum içindeki üst algılanışlarının bozulmamasını, din öğrencilerinin İsrail’de uygulanan askerlikten gayrı tutulmasının devam ettirilmesi, yabancılara karşı izlenecek politikalar üzerinde etkin olmaya didiniyorlar.

Haliyle İsrail iç politikası üzerinde, biraz da dinin İsrail’deki etkinliğinin ve yaygınlığının bir parçası olarak-seçimlerde her partide gözüktüğü biçimde-hayli etkinler.

Rahatlıkla tahmin edilebilecek bir başka grup ise bürakrasi içinde yer alıyor. Kritik bakanlıkların üst makamlardaki koltuklarında oturan çok üyeleri var. Savunma, Eğitim, Ekonomi, İçişleri türünden bakanlıklar bunlardan bazıları.

Aynı kesit İsrail Meclisi (Knesset) üzerinde de etkili. Özellikle de kimi yasaların biçimi ve meclisten geçmesi konusunda sözleri dinleniyor. İsrail politik sistemini oluşturan siyasi partiler ve liderlerine bakınca, bunların hangilerinin hangisinde  bağlara sahip olduğunu görmek mümkün.

Ancak konumuz olmadığı için isimlendirmiyoruz. Fakat şu kadarını söyleyelim, yeni seçilmiş İsrail koalisyon hükümeti liderlerinin hangi sistemlerle yakın ilişkileri bulunduğu Tel Aviv’de gayet iyi biliniyor.

Bunların bütünü, İsrail’in sadece iç politikasında değil, aynı zamanda çoğu kriz konusu olan dış politika meselelerinde de hayli güçlüler. Bir çok kararın bu geniş yelpazenin politika ve sistem üzerinden giderek alındığını söylemek kehanet sayılmaz.

Peki bu “sistem”den İsrail memnun mu? İsrailli bir çok entelektüel, yazar ve gazeteci zaman zaman bu mimarinin tehlikelerine ve yanlışlığına dikkat çekiyor. Ama sistemler o denli “entegre” ki çoğu zaman yapacak bir şey bulunmuyor!

www.iyibilgi.com

Bu haber 971 defa okundu.