Amerika batıyor mu?

5 Haziran 2009 12:55 tsi
"GM batarsa, Amerika batar." Bu kehanet gerçekleşiyor mu acaba?

Sami Uslu / Zaman

Amerika batıyor mu?

Amerika'nın en eski, en büyük ve en saygın şirketlerinden General Motors (GM), resmen iflas koruma başvurusunda bulundu.
Tam 100 yıllık mazisi olan firma, iki dünya harbi yaşamış, Kore ve Vietnam savaşlarını atlatmış ve bir asırlık ömrü boyunca daha birçok badireden genellikle daha da güçlenerek çıkmıştı. GM, hiç abartısız süper Amerikan ekonomisinin en güçlü motoruydu ve ABD'nin bu dev ikonu, şimdi mahkeme kararıyla, sahip olduğu varlıklarını en kısa süre içinde paraya çevirmek zorunda.

GM'de çalıştıkları için onur ve güven duyan, ölene kadar yüksek gelirli ve garantili bir işte çalıştıklarını, çalışacaklarını zanneden, sayıları yüz binlere ulaşmış, yönetici, mühendis ve işçi için kişisel felaket anlamında, karanlık günler başladı. Ne var ki, GM motorundaki suskunluk, ülkesi için bu olayların bile çok üzerinde bir anlam taşıyor. Çünkü, GM, bir asırdır ABD ekonomisini yönlendirmiş, borsacıların, diğer yatırımcıların, hatta her Amerikan ailesinin gelirine ve refahına olumlu katkılarda bulunmuş bir şirket. Düşünün ki, Başkan Eisenhower gibi bir başkan, Kongre'de "Amerika'nın menfaatleriyle, GM'nin menfaatleri aynen örtüşmektedir" demekten çekinmemiştir. Peki, böyle bir şirket neden battı?

GM'nin iflasındaki sır, bir bakıma çok basit, "aşırı borçlanma". Yüzyıl önceki kuruluşundan bu yana, nice tehlikeler savuşturmuş bulunan şirket, bu fırtınayı da kolaylıkla atlatabilirdi, şayet 170 milyar dolarlık bir borç batağı içine gömülmüş olmasaydı... Daha önce, Bearn Stearns, Lehman Brothers, Fannie Mac and Freddie May'i kurtaramayan, bankacılık sektörünün ağır yara almasını engelleyemeyen Washington yönetimi, GM'nin kurtuluş ümidi olmadığını bile bile, sırf iflası birkaç ay geciktirmek adına on milyarlarca doları sokağa attı. İşin kötüsü, GM, daha uzun süre devletin parasını emmeye devam edecek, tabii ki bunun finansal, ekonomik ve sosyal etkileri de beraberinde yaşanacak.

Zaten, ABD devleti kriz başladığından beri kendisine ait borçtan oluşan bir Everest dağı kurmakla meşgul. Her gün yükselen kamu borçları ekonomiyi şimdiden bozmaya başladı bile. Yükselen faizler şirketler ve tüketiciler için borçlanma maliyetlerini artırıyor. Bütçe açığının rekor seviyelere çıkacağı kesin gibi. Borç maliyetindeki artış hızı, yurtiçi gayri safi milli hasıladaki (GSYH) artış hızının çok üzerinde. Kamu borcu GSYH'nin 2008 sonu itibarıyla % 41 iken, önümüzdeki 5 yıl içinde % 100'üne çıkması bekleniyor. Bu arada, Federal Reserve sürekli para basarak, 700 milyar dolarlık tahvili piyasadan satın alıyor ama, faizlerin yükselmesine mani olamıyor.

Standart and Poor's'un İngiliz ekonomisinin görünümü hakkındaki kanaatini durağandan negatife düşürmesi, ABD için bir ikaz oluşturuyor. ABD ekonomisinin notunu düşürmek belki imkânsız gibi, ama bu konudaki spekülasyon dahi ABD ve dünya pazarlarında ülkenin imajını olumsuz etkileyebiliyor. Krizin başında ısrarla iyimser mesajlar veren ve kriz çıktığını son ana kadar reddeden FED Başkanı Bernanke, şimdilerde, sürekli çoğalan devlet borcuyla beraber yaşamalarının imkânsız olduğunu, çünkü borcun doğuracağı faiz yükünün bütçe açığını şişireceğini ve bu durumun sürdürülebilir olmadığını kabul ediyor.

Gelişmeler üzerine, Hazine Sekreteri Çin'i ziyaret ederek, ABD'nin yatırım için güvenli bir ülke olduğunu anlatacak. Amaç, Çin'in elindeki ABD finansal varlıklarını satmasına mani olmak. ABD'nin böyle bir şey yapmak zorunda kalışı, bilinçli ABD'lileri üzüyor, incitiyor. Haklılar, zira bir devletin 'benim ülkem güvenlidir' demesi, o ülkenin güvenli olduğunu değil, olmadığını gösterir. Amerikan halkının son beş nesli, ekonomistlerin şu sözüyle büyüdü: "GM batarsa, Amerika batar." Bu kehanet gerçekleşiyor mu acaba?

Bu haber 1,126 defa okundu.