Bankaları teğet geçti vatandaşı çarptı!

18 Mayıs 2009 12:29 tsi
Kriz bankaları teğet geçerken vatandaşı çarptı. Bankalar portföyündeki hazine bonosu ve tahvilin faizi düştükçe mevduat faizini indirirken kredi faizlerine dokunmadı.

Krizin etkisindeki 2009’un ilk üç ayında borsaya kayıtlı 10 bankanın kârı 3.1 milyar lira oldu. Bu rakam geçen yıla göre yüzde 19’luk artışa işaret ediyor. Reel sektöre bakıldığında ise düşen kârlar ve zarar rakamları dikkat çekiyor

Bu yılın ilk üç ayında (2009 ocak-mart dönemi) Türkiye’nin önde gelen 10 bankasının kârı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19 arttı. Buna karşılık bu bankaların müşterisi olan diğer sektörlerin aynı dönemler itibariyle kârlarında yüzde 40 dolayında bir azalma var.

İMKB’de kayıtlı 100 büyük şirketten 58’inin mali tabloları geçen hafta sonu açıklandı. Bu 58 şirketin 10’u banka. Bankalar geçen yılın ilk 3 ayında 2.6 milyar TL kâr etmişken, bu yılın ilk 3 ayında kârları 3.1 milyar dolara yükselmiş. Diğer şirketler geçen yılın ilk 3 ayında 1.9 milyon TL kâr etmişken, bu yıl kârları 1.1 milyar TL’ye gerilemiş. Mali tablosu açıklanan 48 şirketin 9’u zarar etmiş.

‘Burası Türkiye Abicim!’

Başka ülkelerde bankalar zor durumda iken, Türkiye’de reel sektör denilen sanayi ve ticaret kesiminin kârlılıkları gerilerken acaba bankaların kârları nasıl artıyor?

Ayşe Hanım Teyzem “Burası Türkiye Abicim!” der ya... İşte o biçim... Burası Türkiye... Burada olan bitene akıl ermez.

(1) Bankaların portföylerinde büyük miktarda yüzde 20-22 faizli hazine bonosu ve tahvil var. Şimdilerde bono ve tahvil faizi düşüyor. Bankaların ellerindeki bu kâğıtlar değerleniyor.

(2) Merkez Bankası faizi indirdikçe bankalar da mevduat faizini aşağıya çekiyor. Ama kredi faizleri olduğu yerde kalıyor. Bunun sonucu bankaların mevduat maliyeti ile kredi geliri arasındaki fark büyüyor.

(3) Bizim halkımız borcuna sadık. Aç kalır, ekmek almaz. Son parasıyla borcunu ödemeye çalışır. Krizde bankalar büyük rakamlarda para batırmadı. Bankalar krizden sonra kredi musluğunu kıstı. Kredi olarak kullandıracakları paraları daha yüksek getirili alanlarda değerlendirdi.

(4) Bankalar hizmet personelinin sayısını azalttı, ücretlerini dondurdu, maliyetleri kıstı. Buna karşılık bankacılık hizmet bedelleri yükseltildi. Krize rağmen bankacılık hizmet gelirlerinin artması, bankaların kârlılıklarına olumlu katkı sağladı.

İşte bütün bunlar nedeniyledir ki, Sayın R.T. Erdoğan’ın anlatımıyla “Kriz bizim bankalarımıza (şimdilik) teğet geçti!” amma ve lâkin...

Bu “olağan dışı” gelişme böyle devam edemez... Müşterileri “ağlarken”, bankacılarımız “devamlı gülemez!.” Çünkü, bankaların aktifi (varlığı gücü), reel sektörün pasifidir. Reel sektörün borcudur. Reel sektörün pasifi zayıf ise bankaların aktifi de zayıftır. Reel sektörü güçsüz olan, gerileyen bir ekonomide, bankaların devamlı olarak kârlılıklarını artırması imkânsızdır.

 

---

 

Kriz geldi, işsizleri deldi geçti

2009’un şubat ayı itibariyle Türkiye’de 15 ve daha yukarı yaşta (çalışabileceği varsayılan) 51 milyon kişi var. Bunların 23.5 milyonu çalışmaya hazır. İş bulurlar ise çalışabilir durumda. 19.7 milyonu iş bulabilmiş. 3.8 milyonu işsiz.

İşsizlerin iş yapmaya hazır nüfusa oranı (buna işsizlik oranı diyoruz) yüzde 16.1. Ama genç nüfusta işsizlik oranı 28.6’ya çıkıyor. Demek ki iş yapmak için çırpınan her 100 gençten 28’ine yapacak iş yok. “İş yok” demek, “para da yok” demek.

Tabii ki kriz işsizleri deldi geçti. Tabii ki kriz nedeniyle çok kişi işini kaybetti. Yeni iş imkânı yaratılamadığından çok sayıda genç iş bulamadı. Ama unutmayalım. Bizim işsizlik sorunumuz krizden önce de vardı.

Çünkü: (1)Bizde nüfus artışı var. Her yıl 1 milyon insana iş bulmamız lazım. (2) Biz yeni iş imkânı yaratamıyoruz. İş imkânı yatırım ve üretim artışı ile sağlanır. Biz bunu beceremiyoruz.

-  Şubat 2008’de işgücümüz (iş yapmaya hazır nüfusumuz/iş bulmak zorunda olduğumuz insan sayımız) 22.5  milyon iken, 1 yıl sonra Şubat 2009’da 23.5 milyon oldu. Yılda 1 milyon arttı.

-  Buna karşılık çalıştırabileceğimiz, iş verebileceğimiz nüfus sayısı 2008 yılı şubat ayında 19.8 milyon iken, Şubat 2009’da 19.7 milyona geriledi.

-  Bir yıl önce mevcut olan iş imkânı daralmış. Buna karşı piyasaya 1 milyon yeni iş arayan girmiş. Sonunda ne olur? Geçen şubat 2.6 milyon olan işsiz sayısı bu şubat 3.8 milyona yükselir.

Biz geçen yıl mayıs ayında işsizlik oranını yüzde 8.9’a düşürmüştük. Şimdi yüzde 16.7 oldu. İstihdamı geçen temmuzda 22.6 milyona çıkarmıştık. Şubatta istihdam rakamı 19.7 milyon. Geçen temmuzdan bu yana istihdamda 3 milyon dolayında azalma var.

 

---

 

Dikkat: Krizin etkisinde işsizlik sorunu önümüzdeki aylarda da tırmanışını sürdürecek. Ama sanılmaya ki, kriz geçince işsizlik sorunu da ortadan kalkacak. İşsizlik bizim temel sorunumuz. Ama bu sorunun ciddiyetini henüz fark edemiyoruz. Çözüm için hiçbir şey yapmıyoruz. (Ah ile vah ile günleri geçiriyoruz!)

Milliyet

 

Bu haber 395 defa okundu.