Hazar'ın son oyuncusu

5 Mayıs 2009 14:58 tsi
Elindeki silah herşeyi satın alır! iyibilgi Ankara

Batılılar’ın ‘dünyanın kalbi’ dediği Hazar Havzası ve Ortaasya’da, hem süpergüçler hem de bölgesel güçler savaş halinde. Şimdi satranç tahtası biraz daha sıkışıyor. Çünkü ‘son’ süper güç de artık oyunda!

Batılılar bu bölgeye “dünyanın kalbi” diyorlar çünkü, bu coğrafyaya hakim olanın dünyaya sahip olacağına inanıyorlar. Aslında söz Batı’nın ama Doğu’da aynı fikirde!

Bu coğrafyada enerji ve yolları kadar stratejik ülkelerin stratejik ayaklarını da barındırıyor. ABD ve Rusya gibi süper güçler ile Türkiye, İsrail, İran ve bir seri Avrupalı bölgesel güçü burada savaş halinde.

Şimdi ise bu büyük enerji ve strateji oyununda artık bir başka dev var. Tahmin edilebileceği gibi bu ülkenin ismi Çin. Çin bugünlerde oyunu sert oynamaya başladı.

Elindeki silah da doğrusunu söylemek gerekirse buna uygun: para! Yaklaşık 2 Trilyon ABD doları!

Can simidi...

Kaldı ki bu üstün silah bugünlerde daha değerli. ABD ve Avrupa’da başlayan ve yaşanan küresel kriz, Rusya ve Ortaasya ülkelerini ağır biçimde hırpalıyor.

Süreç direkt olarak Hazar enerji kaynakları üzerindeki çekişmeye de yansıyor. Öyle ki burada oynanan büyük oyunun kaderini değiştirebilir.

Rusya ve Ortaasya ülkeleri genellikle enerji (petrol-doğalgaz) ihracatçısı. Ülkeleri bu parayla ayakta duruyor.

Ancak artık sattıkları mala talep ve fiyat azalmış durumda. Yetmezmiş gibi “müşterilerinden” gelen uluslararası yatırımlar da darboğazda.

Yaranın derinliğine en iyi örnek Rusya. Moskova’nın ihracat kalemleri iki tane. Petrol ve doğalgaz. Bu yüzden ihracat gelirindeki kayıp tam yüzde 40!  En kibar ifadeyle bir felaket.

Ama bu kadarla sınırlı da değil. Konu enerji olduğundan, Rusya’nın Ortaasya ve Hazar bölgesinde yaptığı yatırım ve ikili anlaşmalar da çöpe gidebilir. Çünkü harcayacak para yok. Yani bu ülkeler  ekonomik krizden ayrı çekiyorlar, Rusya’nın maddi desteğinin çökmesinden ayrı.

İşte bu zamanlama ile daha bu Şubat ayında Çin, “aranan kan”ı Rusya’nın önüne koydu. Kabul etmek gerekiyor ki bu anlaşmanın bir eşine pek sık rastlanmıyor.

Bedava para olmaz!

Buna göre Beijing, Rusya’ya tam 25 milyar dolar verecek. Karşılığında da 20 yıl boyunca 20 milyon ton petrol alacak!

Tabii bu durum Kremlin için taze oksijen demek. Para, hem enerji yatırımlarının finansmanında kullanılabilir hem de kesilen Batı sermayesinin eksiğini yamayabilir.

Bu durumun sadece Çin ve Rusya’yı bağladığını düşünmek yanlış. Çünkü birazdan değineceğimiz gibi küresel etkileri olacak!

Havza'nın diğer ülkeleri...

Çin’in Ortaasya’ya derinlemesine girişinin bir ayağı da Kazakistan. Bu ülke bölgenin bir numaralı enerji üreticisi. Ama durumu Rusya’dan farklı değil.

Hatta az daha ağır. Öyle ki Çin Rusya’ya teklifte bulunurken, Kazak lider Nazarbayev kendi ayakları ile Çin’e gitti ve Beijing’in patronlarından yardım istedi.

Eli boş da dönmedi. Tarih ne zaman diye sorarsanız, çok yakın. Daha 20 gün bile olmadı. Çin tam 10 milyar dolarlık bir paketi Kazakistan’a sundu ve karşılığında da kendisini sadece Kazakistan’da değil Ortaasya’da pay sahibi yapan iki anlaşmayı aldı.

Üstelik bunu yaparken aynı hakların peşinde koşan Hindistan ve Rusya’yı da ezdi. Bazı ihalelere verilen teklifler içinde Çin rakamları o kadar yüksekti ki, iki ülke yetkilileri yerinden bile kıpırdayamadı.

Bu tabloya Türkmenistan ve Özbekistan’ı da eklemek mümkün. Bu ülkelerden Çin’e uzanan enerji hatları da hedefler arasında ve bunların finansmanını yine Çin yapıyor.

Türkmenistan, Özbekistan ve Kazakistan’a bu manada kurulan enerji hatlarının uzunluğu 1200 Km’yi aşıyor. Bu noktadan sonra hatlara “Çin ağı” demek de mümkün.

Görünen o ki Çin, global ekonomik felaketle iyice kremalanan “nakit”ini, Ortaasya enerji  kaynaklarını (üstelik uzun vadeli) ele geçirmede kullanacak.

Ama dediğimiz gibi bunun daha küresel sonuçları da var. Bunlardan bir tanesi geleceğe yönelik perspektifleri kolayca etkileyebilir.

O da şu: tüm bu hamleler hem enerjinin hem de yollarının rotasını değiştiriyor... Batı’dan Doğu’ya!

Bu haber 1,576 defa okundu.