Amerika sağ gösterip sol mu vuracak?

23 Mart 2009 16:21 tsi
İran’ın iki asırdır bir ülkeye saldırmadığı ve ‘saldırı seçeneğinin masada durduğunu’ söyleyenin de Tahran olmadığı düşünülürse, Obama’nın ‘yumruğunuzu açın’ temalı sözlerinin anlamı şu: ABD, gerektiğinde ‘Biz el

John V. Whitbeck'in Counterpunch.com'da yayınlanan yazısı / Radikal 

Obama barış değil savaş mesajı verdi

İran’ın yeni yılı vesilesiyle Başkan Barack Obama İran halkına hitaben kişisel bir video mesajı yayımladı. Bu mesaj, Batı medyasında gerek tonu gerekze özü itibarıyla Amerikan politikasında önemli bir değişim ve İran’a ‘el uzatmak’ yönünde bir çaba olarak niteleniyor. Fakat aşağıda alıntılayacağım kısım okunduğunda, İran halkının bu mesajı Batı medyasının yorumladığı gibi okuyup okumayacağına dair ciddi kuşkular ortaya çıkıyor.
“Yönetimim önümüzdeki bütün meseleleri ele almak üzere diplomatik temasa; ABD, İran ve uluslararası toplum arasında yapıcı bağlar arama vaadine bağlıdır. Bu süreç tehditlerle ilerleyemez. Bunun yerine dürüst ve karılıklı saygı temelinde bir taahhüt istiyoruz. Sizin de bir seçeneğiniz var. ABD, İran’ın uluslararası toplumda hak ettiği yerde durmasını istiyor. Bu gerçek sorumluluklarla olur. Bu yere terör ve silahlarla değil İran halkı ve medeniyetinin gerçek büyüklüğünü gösteren barışçıl eylemlerle varılır. Ve o büyüklüğün ölçüsü yıkma yeteneği değildir. Bu sizin kanıtlanmış inşa etme ve yaratma yeteneğinizdir.”

Alt metin Bush’tan farklı değil
İki ülke arasındaki ilişkileri geliştirmek konusunda ‘tehditlerle bir yere varılamayacağı’ pekâla kabul edilebilir bir ifade, fakat kim kimi tehdit ediyor? İran ABD’ye bir ‘önleyici’ saldırı (yani hiçbir tahrik olmadan tek taraflı saldırmak) düzenleme tehdidinde mi bulunuyor? ABD taleplerine boyun eğmezse ‘askeri harekât’ seçeneğinin ‘masada’ kalacağında ısrar mı ediyor? Hiçbir ülkenin ‘uluslararası toplumda hak ettiği yere terör ve silahlarla gelmemesi gerektiğine’ de eyvallah diyebilirsiniz. Ancak altı yıl önce bu ay bölgeye ‘şok ve dehşet’ (‘terör’ ABD tarafından uygulandığında Amerikan pazarlama terimi bu oluyor) getiren ve silaha dünyanın kalanının toplamından daha fazla para harcayan ABD’nin ta kendisi.
Bir ülkenin ‘gerçek büyüklüğünün barışçı eylemlerle’ görüleceği sözüne de katılabilirsiniz. İran iki asırdır hiçbir yabancı ülkeyi işgal etmedi. Aynısını ABD için söylemek herhalde pek mümkün değil. Nihayet, “büyüklük yıkma kapasitesi değildir”e de ‘evet’ diyebilirsiniz. Amerika en son olarak Afganistan ve Irak’ı yıktı, Gazze’nin yıkılmasını alkışladı ve on yıllardır dünya üzerindeki hayatı defalarca yok edebilecek miktarda nükleer silaha sahip. ABD’nin ‘uluslararası toplumdaki eşsiz yerini’ yıkma kapasitesi ve buna yatkınlığı şekillendiriyor.
İranlılara ‘el uzatmak’ yönündeki bu tuhaf çaba (ki biraz aklı olan her İranlı, bu sözleri okuduğunda küçümsendiğini ve hakarete uğradığını düşünebilir), Obama’nın yemin töreni konuşmasında söyledikleriyle mantıken tutarlı. O konuşmada Obama kim olduğunu belirtmediği Müslümanlara (sonradan bunların İranlılar olduğu anlaşıldı), yumruklarını açmaları halinde ellerini uzatmayı önermişti. Kim kime sıkılmış yumruğunu sallıyor acaba?
Obama’nın kendi bakışına göre genelde Müslümanlara, özelde de İranlılara (İsrail-Filistin’le ilgili her mesele hariç) ‘el uzatma’ya çalışması mümkün. Ne var ki bu çabalar dahilinde kullandığı kelimeler ve kavramlar, sadece kendini haklı görme körlüğünün ve gerçeklere karşı miyopluğun yansıması olmayı sürdürüyor. Diğerleri bu sözlere baktığında, Amerika’ya, dünyaya ve kendi yerine dair, Obama’nın kasten kaba ve acımasız selefinin ortaya koyduğundan farklı bir nitelik göremiyor.
Bu üzüntü verici bir durum, zira Batı’yla Müslüman dünya arasında daha iyi ilişkiler inşa etmek ve Ortadoğu’da gereksiz ve muhtemelen daha da yıkıcı olacak yeni bir savaşa mahal vermemek yönündeki fırsat penceresi çok uzun süre açık kalmayabilir.
Bununla birlikte, bilhassa Obama zeki biri olduğundan dolayı, kamuoyu önündeki bu ‘el uzatma’ şovuna dair daha karamsar ve uğursuz bir yorum yapmak da mümkün. Irak felaketinden sonra yeni saldırgan savaşları ‘satmak’ zorlaştı. Eğer İran’a karşı (İsrail, ABD veya ikisinin birden kalkışacağı) bir ‘askeri harekât’ gerçekten de ‘masada’ duruyorsa (ve onu masadan alabilecek olan kişi, yani Obama bunu yapmamayı tercih ediyorsa),
Amerikan kamuoyu ve diğer Batı kamuoylarının, ABD’nin İran’la ihtilafına barışçı çözüme ‘ulaşmak’ için ‘elinden gelenin fazlasını’ yaptığına ve mantıksızca geri çevrildiğine, yani sonunda İran’ın kötü niyetlerinin kanıtlandığı ve bunun ona karşı bir ‘askeri harekâtı’ meşrulaştırdığına ikna edilmesi gerekecek.

Ross’un yazdığı bir senaryo
Bu senaryo çerçevesinde, söz konusu görüntülü mesajın ‘tencere dibin kara’ içeriği şununla izah edilebilir: Mesaj aslında, muhtemelen tek bir etkileyici şey bulamayacak olan İran kamuoyundan ziyade Amerikan kamuoyu ve diğer Batı kamuoylarını hedefliyordu. Geçenlerde ABD Dışişleri Bakanı Hillary Clinton’ın İran özel temsilciliğine getirilen Dennis Ross’un, İsrail’in güvenlik çıkarlarını korumak için zaruri olduğunu düşündüğü bir saldırıya kalkışmadan önce İran’ın İsrail/Amerikan taleplerine boyun eğmesi için kısa, fakat gözle görülür şekilde genişletilmiş bir ‘diplomatik’ çabadan yana olduğu basına yansıdı.
Ross Obama’ya İran’ın yeni yılını bu tuhaf tarzla kutlamasını tavsiye ettiyse (hatta başkanın okuduğu mesajı bizzat yazdıysa), karamsar ve uğursuz yorum ne yazık ki daha gerçekçi görünüyor.

(ABD merkezli internet sitesi, İsrail’le görüşmelerde Filistin müzakere ekibine danışmanlık yaptı, 22 Mart 2009)

Bu haber 843 defa okundu.