ABD Türkiye'yi karşısına neden alamaz?

16 Şubat 2009 14:25 tsi
ABD hangi bölgedeki çıkarlarını yakından ilgilendiren olumlu gelişmeleri tehlikeye atmak istemez?

Semih İdiz / Milliyet

Soykırım tasarısı endişesi yeniden depreşirken

Nisan ayının yaklaşmasıyla Washington’un Türkiye yanlısı çevrelerinde “Ermeni soykırımı tasarısı endişesi” yeniden depreşti. ABD’nin eski Ankara Büyükelçisi olan ve şu anda Brookings Enstitüsü’nün “Türkiye Programı”nı yürüten Mark Parris de zaten bu endişeyi geçen hafta Uluslararası Yatırımcılar Derneği’nde yaptığı konuşmada dile getirdi.
Bazı Kongre üyelerinin tasarıyı yeniden gündeme getirmeye hazırlandıkları haberleri Ankara’daki kaygıları da artırıyor. Kaygıları besleyen ana faktörler ise şunlar:
- Kongre’nin tasarıya geçmişte destek veren Demokratların elinde olması.
- Nancy Pelosi gibi bu tasarıyı her zaman desteklemiş birinin Meclis Başkanı olması.
- Tasarıyı geçmişte destekleyen Hillary Clinton’ın Dışişleri Bakanı olması.
- Geçmişte tasarının en büyük destekçilerinden Joe Biden’ın Başkan Yardımcısı olması.
- En önemlisi, ABD’nin başına Ermeni lobisine güçlü sözler vermiş olan Barack Obama’nın geçmiş olması.

Sıkıntı rapor edildi
Bu arada, Başbakan Erdoğan’ın sert İsrail tutumunun Yahudi lobisinin üzerinde yarattığı olumsuz etki de unutulmamalı. ABD’den yeni dönen TBMM heyetinde bulunan AKP Milletvekili Suat Kınıklıoğlu da zaten bu sıkıntıyı hükümete rapor etmiş.
Ancak, tasarı 2007’de gündeme geldiğinde hem Kongre’deki Demokratlar, hem Pelosi, hem de Clinton bu işin sanıldığı kadar basit olmadığını gördüler. Bu arada, Demokrat ve Cumhuriyetçi Parti’den olan 10 eski dışişleri veya savunma bakanı da bir ortak deklarasyonla tasarının ABD’nin çıkarlarına ters düştüğünü vurguladılar.
Ermeni lobisi açısından ortamın ideal olmasına rağmen, sonunda o tasarı geçmedi. Zira, geçmesi halinde bunun ABD için bir “bedeli” olacağı anlaşıldı. Bize göre tasarının bu kez geçmesini daha da zorlaştıran bazı faktörler var.

Obama zarar verebilir
Her şeyden önce, Irak, Ortadoğu ve Kafkaslar’la ilgili planları açısından Obama yönetiminin Türkiye’yi yabancılaştırma riskini kolay kolay göze alamayacağını düşünüyoruz.
Yönetimin, Türkiye ile Ermenistan arasında gelişen ve ABD’nin bölgedeki çıkarlarını da yakından ilgilendiren olumlu gelişmeleri tehlikeye atmak istemeyeceğini de düşünüyoruz. Rusya’nın Gürcistan işgalinden sonra bu cephe Washington için daha da önemli oldu.
Bu durumda Obama’nın, verdiği vaatler ışığında, Ermeni kaşını yaparken Türk gözünü çıkarmadığı bir formül bulması gerekiyor. Bize göre, Obama, 24 Nisan mesajında Ermenilere verdiği sözü elinden geldiğince tutmaya çalışacak, fakat bir Ermeni tasarısına karşı çıkacaktır.
Ancak, Ankara’da konuştuğumuz üst düzey yetkililer Obama’nın 24 Nisan mesajının bile, ilişkileri koparmasa da bunlara ciddi zarar verme potansiyeline sahip olduğunu belirtiyorlar. O zaman bu durumda ne yapmalı?

24 Nisan öncesi adım atılmalı
Konuyla yakından ilgilenen ABD kaynaklarına göre, Türkiye’nin 24 Nisan öncesinde Erivan ile ilişkilerinde uluslararası düzeyde dikkat çekecek bir adım atması, ABD yönetimi ve Kongre’si üzerinde önemli tesir yaratacaktır.
Burada asıl söylenmeye çalışılan ise şudur: “Türkiye bu süre zarfında Ermenistan ile diplomatik ilişki kurmalı ve kapalı olan sınırını açmalı.”
Ankara’nın bu adımı atması halinde Azerbaycan bundan elbette ki memnun olmayacaktır. Ancak, sonuçta her ülkenin kendi ulusal çıkarı geçerlidir. Bakü de zaten bu yüzden bugüne kadar KKTC’yi tanımayı reddetmiştir.
Kaldı ki, bazıları hâlâ aksini iddia etse de, Davos’taki “kahramanlığın” ardından gelen gelişmeler, duygusallığın diplomaside nasıl zemin kaybına yol açtığını da ortaya koymuştur.
Her halükârda, Türk-Ermeni ilişkilerinin yeni gelişmelere gebe olduğunu söyleyebiliriz.

Bu haber 663 defa okundu.