NABUCCO’nun güzergahı değişiyor mu?

15 Ocak 2009 08:23 tsi
Proje yeniden şekillendirilmek isteniyor. Değişiklik Türkiye'yi nasıl etkiler?

Hasan Kanbolat / Hürriyet

Enerji arz güvenliği, Rusya Federasyonu ile Ukrayna arasında Ocak 2006’da yaşanan doğalgaz krizi ile birlikte Avrupa Birliği ve Birlik üyesi olmayan ülkelerin gündemindeki en önemli konular arasında yerini almaktadır.

Doğalgaz ithalatının yüzde 40 gibi önemli bir bölümünü Ukrayna geçişli boru hatları ile Rusya Federasyonu’ndan yapan AB’nin, geçen üç yıl içerisinde takip ettiği politikalar neticesinde Ocak 2009’da 2006 yılındakinden çok farklı bir konumda olmadığı görülmektedir.

Rusya Federasyonu ve Ukrayna arasında Ocak 2006 ve Ocak 2009’da yaşanan krizi AB’ye etkisi açısından karşılaştırdığımızda en belirgin fark olarak 2006 yılında AB üyesi olmayan Bulgaristan’ın Ocak 2006’da yaşanan krizden etkilenmediği, Macaristan’ın yüzde 40, Romanya’nın ise yüzde 20 düzeyinde kesintiye maruz kaldığı ancak AB üyesi durumunda oldukları 2009’da bu ülkelerin Ukrayna üzerinden aldığı gazın tamamının kesildiği görülmektedir. Bu nedenle, AB’nin ürettiği arz güvenliği politikalarının, genişleme politikalarının gerisinde kaldığı ve Birliğe yeni katılan ülkelerin de bu gecikmiş politikadan nasiplendikleri aşikardır.

Ocak 2007’de Avrupa Komisyonu tarafından Avrupa Konseyi ve Avrupa Parlamentosu’na gönderilen “Avrupa için Enerji Politikası” adlı bildirgede enerji güvenliği alanında sürdürülebilirlik, arz güvenliği ve rekabetçilik konularını öne çıkaran acil eylemler geliştirilmesi öngörülmüştür. Bu çerçevede arz güvenliği konusunda kaynak çeşitliliği yaratacak projelerin hızlandırılması ve bu anlamda yeni projelerin desteklenmesine öncelik verilmesi hedeflenmiştir.

Ortadoğu ve Hazar Bölgesi doğalgaz rezervlerini Avrupa pazarlarına ulaştırmayı amaçlayan NABUCCO Projesi, hedeflenen kaynak çeşitliliğini yaratabilmesi, benzer projeler için örnek teşkil etmesi, Türkiye ve AB’nin enerji alanında ortak çalışmasına zemin yaratması ve mevcut tedarikçileri karşısında AB’nin elini kuvvetlendirmesi açısından gerekliliğini her geçen gün arttırmaktadır.

NABUCCO kimin önceliğidir? Bu noktada mevcut anlaşmaları doğrultusunda arz güvenliği sorunu yaşamayan ve tedarikçi ülkelerle coğrafi olarak daha yakın olan Türkiye açısından bakıldığında, NABUCCO Türkiye’nin projeden sağlayacağı ilave faydalar nispetinde önem taşıyacaktır. AB açısından alternatif kaynaklara ulaşılması yönünde NABUCCO projesi önemli aşama kaydetmiş ve gerçekleşmesi en yakın projedir. Mevcut durumda AB’nin arz güvenliği Rusya Federasyonu ile Ukrayna arasında gerçekleşecek kısa vadeli çözüm anlaşmalarına bağımlı durumdadır. AB ülkelerinin doğalgaz tüketimi her geçen yıl artmaktadır. Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda NABUCCO, AB’nin enerji politikalarına paralel ve AB için öncelikli bir projedir.

Enerji alanında geliştirdiği politika içerisinde sürdürülebilirlik, arz güvenliği ve rekabetçilik konularını bütünsellik içerisinde yürütmeye çalışan AB, birbiri ile çelişen bu üç yaklaşım içerisinde bir öncelik sıralaması yapmak zorunluluğunu göz ardı etmektedir. Son durum göstermektedir ki sürdürülebilir olan Rusya Federasyonu ile Ukrayna arasındaki kriz ve bunun bölgeye etkileridir, rekabetçilik anlayışı tedarikçiler lehine işlemektedir, arz güvenliğinin sağlanması yönünde desteklenmesi gereken projeler ise serbest piyasanın korunması yönündeki AB mevzuatlarının altında ezilmektedir. AB arz güvenliği sorununa öncelik verip, bu kapsamda kaynak çeşitliliği ve gelişen pazar ihtiyaçlarını karşılamak için üretici ülkelerle ticarette esneklik konularında gerekli adımları atmalıdır.

Özellikle NABUCCO ve benzeri projelerin gerçekleşmesi Türkiye gibi transit ülkelerin edineceği faydaların en az AB ülkelerinin edinecekleri fayda düzeyinde garanti altına alınması ile mümkündür. Bunun serbest piyasa koşullarında sağlanması gerekliliği yönünde söylemler çözümden çok ilave endişeler yaratmaktadır. Bölgesel doğal gaz piyasasının ne kadar serbest olduğunu son yaşanan kriz açıkça ortaya koymaktadır. Gazprom karlılık hedefleri doğrultusuna piyasayı maniple edebilmektedir. NABUCCO Projesi’nin ortaklarından OMV’nin (Avusturya) Gazprom ile 2008 Şubat ayında geliştirdiği ortak çalışma platformu ve NABUCCO Projesi’nin bu tarihten sonraki gelişimini serbest piyasa koşulları içerisinde olağan değerlendirmek mümkündür. Mümkün olan diğer bir konu da NABUCCO ve benzeri projelerin hedefleri yeni ortaklar ve bu ortakların belirleyeceği yeni koşullarda devam etmesinin önünde bir engel olmamasıdır.

Bu yeni koşullar ve kriz ortamı çerçevesinde, Türkiye’den başlayarak, Bulgaristan, Romanya ve  Macaristan’dan geçerek Avusturya’da sonlanacak NABUCCO boru hattı güzergahının, Macaristan’da Avusturya için bir branşman (dallanma noktası) bırakılarak, Slovakya, Çek Cumhuriyeti ve Polonya üzerinden Almanya’ya ulaşacak şekilde yeniden şekillendirilmesi ile projenin daha geniş bir pazara hitap etmesi ve bu alandaki işbirliğinin daha geniş bir platforma yayılması arz güvenliği çerçevesinde acil eylem planı olarak gündeme alınmalıdır.

Hürriyet

Bu haber 569 defa okundu.