Kızıl derinlik: Neden vazgeçemiyoruz?

14 Ocak 2009 14:56 tsi
Age of Empire mı, Age of Vampire mı?

Vampirlerle ilgili geçmişi yüzyıllara dayanan “insan merakı” bitmek bilmiyor. Nedeni, “ölümsüzlük sevdası” mıdır bilinmez, her geçen sene Vampirlere merak artıyor.

Günümüzde bu “tutku”nun dışavurumu kendini özellikle televizyon ve sinemada gösteriyor. Bu yıl “kan tutması” iyice arttı. Popüler kültürün bir parçası haline gelen “vampir türevli” yayınlar sınır tanımıyor. Acaba neden?

"Çağdaş Amerikan Kültüründe Vampir Efsaneleri" (Vampire Legends in Contemporary American Culture) kitabının yazarı William Patrick Day, "vampir miti dünya sorunları hakkında konuşabilmek için bir dil olarak kullanılabilecek güçtür" diyor.

Ancak vampir mitinin tamamen ele geçirdiği Amerika’da vampirlik ve popüler sunumları ile bunların okumaları farklı ve dikkat gerektiren söylemler içeriyor!

   *   *   *

HBO'da (Amerika'nın kablolu özel televizyon kanallarından) yayınlanan dizilerden "True Blood"ın (Gerçek Kan) ortalarına doğru bir adam, vampirleri tercih eden kız arkadaşının cinsel aşağılamasına maruz kaldıktan sonra evine döner.

Televizyonu açar. Klasik bir vampir filmi vardır. Kanalı değiştirir; vampirlerle savaş konulu evanjelist bir sohbet programı çıkar karşısına. Kumandanın düğmesine bir kez daha basar, bu sefer de vampir yarasalarla ilgili bir belgeselle karşılaşır.

Öfkeyle televizyonu kapatır. Bunun için onu kim suçlayabilir ki? Karanlığa hasret yaratıklar olarak vampirler, şu sıralar hak ettiklerinden fazla spot ışığı altında.

Kısa bir süre önce ilk sezonu sona eren "True Blood"ın dışında, Stephenie Meyer'in genç bir vampirin ölümlü bir kıza duyduğu saf aşkı anlattığı çok satan romanından uyarlanan "Twilight" (Alacakaranlık) filmi de ABD'de ilk haftasında gişe rekoru kırdı.

Yine Kerrelyn Sparks'ın çok satanlar listesine giren kitabı "All I Want for Christmas Is a Vampire" (Noel için tek isteğim bir vampir) ve genç bir vampir kızla ona aşık yalnız bir gencin hikayesini anlatan İsveç yapımı film "Let the Right One In" (Haklı olan gelsin) bağımsız sinema çevrelerinde gizliden gizliye hit olmuş durumda.

South Park bile sezon finalinde, çocukların domates suyu Clamato içerek bir vampir tarikatına katıldığı bölümle bu vampir çılgınlığını tiye aldı.

Önemli bir vampir döneminden geçiyormuşuz gibi algılansa da, vampirlerin sanatsal metafor olarak kullanılması fikri en az yaratıkların kendisi kadar ölümsüz.

İnsanın bir ısırıkla insana benzeyen fakat öyle olmayan, hayatta kalabilmek için başkalarının kanıyla beslenen ve aynı zamanda hem öldürme hem de sonsuz yaşam armağan edebilme gücüne sahip bir şeye dönüşmesinden oluşan vampir figürü, en güçlü ve en sağlam mitlerden biri.

Vampirler çoğu kültürde, yüzyıllardır hem dişi hem de erkek olarak türlü yetenekleri ve zaaflarıyla görünür. Eski kültürlerde vampirler ölümü ve hastalığı sembolize ederlerdi.

Kendilerine ithaf edilen fiziksel özellikler, muhtemelen onları bazen burun ve ağzından kan gelen, etleri çekildiği için uzun görünen diş ve tırnaklara sahip, çürüyen cesetler olarak tarif eden insanlara dayandırılıyordu.

Sanatçılar ve yazarlar da bu miti o zamanlardan beri tekrar tekrar işlemeye devam ediyor. Sorduğunuz kişiye bağlı olarak vampir hikâyeleri; zührevi hastalık, kapitalizm, göç, sanayileşme, sömürgecilik, AIDS, homoseksüellik, zihinsel hastalık, anti-semitizm, teknoloji, sınıf ya da savaş sembolleri olarak yorumlanabilir.

"Çağdaş Amerikan Kültüründe Vampir Efsaneleri" (Vampire Legends in Contemporary American Culture) kitabının yazarı William Patrick Day, "vampir miti dünya sorunları hakkında konuşabilmek için bir dil veya bir metafor olarak kullanılabilecek bir güçtür" diyor.

O halde buradaki sorun, vampirleri neden şimdi düşündüğümüz değil, onları nasıl düşündüğümüz ve vampirlerimizin bizim hakkımızda neler söylediğidir.

Modern vampirlerin atası, Bram Stoker'ın kibar bir Doğu Avrupa kontu olan ve kusursuz ama kötü Drakula'sıdır. Bununla birlikte Drakula'nın, kitabın başkahramanı Jonathan Harker'a karşı duyduğu gözü dönmüş açlıkta cinselliğe dair bir alt metin söz konusuyken Harker, kontu tiksindirici bulur.

1897'de basılan kitap, 1933'te başrolünü Bela Lugosi'nin oynadığı filme uyarlandığında Drakula bir heteroseksüel sembol haline gelmişti. O zamandan beri de seks ve kan emme hep birlikte anıldı.

Vampirlik eylemi cinsellik için çok açık bir metafor olmakla birlikte vampirleri baştan çıkarıcı kılan özellikler bununla sınırlı değil.

Lugosi'nin Drakulası'ndan başlayarak, 20 ve 21'inci yüzyıl vampirlerinin çoğu sadece tehlikeli değil aynı zamanda şık yaratıklar, hayatın ince zevklerinden anlayan, eski Avrupa aristokratları oldu.

Vampirler sizi yaşayan bir ölü haline getirebilirler ama iyi vakit geçirtecekleri de kesin. Anne Rice'ın "Vampirle Görüşme" (Interview with the Vampire) romanındaki hedonist (hazcı) ve gözden düşmüş Lestat'ın ilk olarak insanların zevke fazla düşkün olduğu 1970'lerde ortaya çıkması tesadüf değil.

Günümüz vampirlerini edebiyattaki öncüllerinden ayıran, ahlâk anlayışları. Son yıllarda vampirler vicdanla da tanıştı.

Öyle ki, "Vampir Avcısı Buffy" (Buffy the Vampire Slayer-Türkiye’de de uzun süredir yayınlanmakta) dizisinde "iyi" bir vampir olan Angel, ruhsuz ve şeytani vampirlerle mücadeleye giriyor.

1993'te filmi çekilen "Interview with the Vampire"deki Louis (Brad Pitt) karakteri kendi vahşi doğasıyla mücadele ediyor. Yalnızca son zamanlarda vampirlerin insan kanının cazibesine karşı koymak için yeterli iradeye sahip olduğunu görüyoruz ki bu da kültürün daha da muhafazakâr bir yöne kaydığının göstergesi olabilir.

"Twilight"da Edward kendini yalnızca hayvan kanıyla sınırlarken, "True Blood"da da sempatik vampir Bill Compton çoğunlukla sentetik (bir tür yapay) kanla hayatını sürdürüyor.

Doğalarında var olan özellikleriyle aşk uğruna savaşan bu vampirler soylu oldukları kadar korkunç değiller (her iki durumda da aşk objesi bir insan, bakire bir dişidir).

"Vampiri Okumak" (Reading the Vampire) kitabının yazarı Ken Gelder, "Amerika vampir hikâyesini gençlik romansıyla birleştirdi" diyor.

Kadınlar, vampirin karanlık tarafının cazibesine kapılmaktan çok, sivri dişli sevgililerini aslında kötü çocuk çekiciliğiyle birleşen dürüst kişilikleri için sever ve kana duyulan arzunun ötesine geçebilirler. Burada seksi olan vampirin ihtirası değil, iradesidir.

Özellikle "Twilight", vampir mitini uç bir noktaya çekiyor. Edward, Drakula benzeri bir vahşiye kıyasla çoğu babanın kızını lise balosuna götürmesine izin vermekten çekinmeyeceği, çok hassas bir delikanlı.

Edward sadece aşkı Bella'yı ısırmaktan kaçınmakla kalmıyor aynı zamanda emniyet kemerini takması için ısrar da ediyor.

Gelder, "Edward kendini o kadar sınırlayan bir vampir ki neredeyse gerçek bir vampir olmadığına dair bir his uyandırıyor" diyor. Başka bir deyişle o, şu anda istediğimiz türde, güvenilir, güçlü, uçabilen, cildi güneş altında parlayan ve daha da önemlisi emeklilik için ayırdığı parayla aptalca bir şey yapmayacağı kesin bir vampir.

newsweek/jennie yabroff

Bu haber 1,644 defa okundu.