Rusya' Türkiye'ye tazminat ödeyecek mi?

8 Ocak 2009 12:18 tsi
Ukrayna ile kriz yaşayan Rusya, ‘mücbir’ sebep olmadan Batı Hattı’ndan Türkiye’ye sevkiyatı kesince BOTAŞ’a tazminat hakkı doğdu. Ek maliyet altına giren BOTAŞ zararının karşılanmasını isteyecek.

Ukrayna’nın 2 milyar dolarlık borcunu ödemediği için, Türkiye’nin ve Avrupa ülkelerinin gazlarını kesen Rusya’nın, ‘gaz alım satım’ anlaşmasını ihlal ettiği ortaya çıktı. Türkiye ile Rusya arasında imzalanan, Batı Hattı’nın (Turusgaz) gaz alım satım anlaşmasında, gazın sadece mücbir sebep olarak nitelendirilen, ‘savaş, olağanüstü durumlar, ayaklanma, doğa olayları ve teknik arızalar nedeniyle’ kesilebileceği belirtiliyor. Bu durumların dışında gazın kesilmesi halinde, gaz arzı sağlayan ülkenin, ‘gaz satın alan ülkenin’ zararlarını ödemesi öngörülüyor.

EKSİK TESLİMAT YAPILIYOR

RUSYA’DAN, Mavi Akım Hattı ve Batı Hattı olmak üzere iki boru hattından gaz alan Türkiye’nin, Rusya ile yapılmış üç gaz alım satım anlaşması bulunuyor. Bunlardan ilkini Batı Hattı gaz alım satım anlaşması, ikincisini Turusgaz anlaşması ve üçüncüsünü de Mavi Akım Boru Hattı anlaşması oluşturuyor. Üç anlaşmada da gaz satan ülkenin, ‘eksik teslimat’ yapması halinde, ortaya çıkacak zararların hesaplanarak karşı ülkeye ödenmesi öngörülüyor. Söz konusu hüküm, ‘al ya da öde’ ilkesi kapsamında anlaşmalara konuldu. Türkiye, anlaşmada öngörülen miktarlarda gaz almazsa Rusya’ya almadığı gazın parasını ödemek zorunda kalıyor. Rusya da bunun karşılığında eksik teslimatlarda, eksik tutardan dolayı uğranılan zararın faturasını ödemek zorunda kalacak.

FATURA HESAPLANACAK

RUSYA’NIN, Batı Hattı’ndan gelen gazı kesmesiyle birlikte, Botaş Genel Müdürlüğü daha pahalı olan LNG almak zorunda kaldı. Bu çerçevede altı tankerlik yeni LNG siparişi verildi. Ayrıca yine gazın eksik gelmesi nedeniyle elektrik üretim santrallerinde, ikincil yakıta geçilmesi talimatı verildi. Bu talimat da BOTAŞ Genel Müdürlüğü’ne ek yük getirecek. Gaz krizinin sona ermesinin ardından BOTAŞ Genel Müdürlüğü, Batı Hattı’ndan gazın kesilmesi sonucu gelen ek yükü hesaplayarak, Rusya’dan bu zararın karşılanmasını isteyecek. Rusya’nın, zararları karşılamaması halinde ise tahkim davası açılması gündeme gelecek.

ANLAŞMAYA UYMUYOR

RUSYA’NIN, Ukrayna ile olan siyasi gerginliği gerekçe göstererek Türkiye’nin ve Avrupa ülkelerinin gazını kesmesi, anlaşmalarda yer alan mücbir sebep maddesine uymuyor. Alınan bilgiye göre Rusya ile yapılan anlaşmada mücbir sebep maddesinde, doğalgaz arzını sağlayan ülkelenin, sadece, ‘savaş, ayaklanma, grev, beklenmedik doğa olayları, ambargolar, salgın hastalıklar, toprak kayması, depremler, gaz rezervlerindeki olağanüstü azalmalar’ halinde gaz sevkiyatını azaltabileceği hüküm altına alınıyor. Bilindiği gibi İran geçtiğimiz yıl ağır kış koşullarını gerekçe göstererek doğalgazda kesintiye gitmişti. Yaşanan sıkıntı üzerine yine Mavi Akım Hattı devreye girmişti.

Mavi Akım 8 milyon metreküp arttı

ENERJİ ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, gaz dengesinde bir sorun olmadğını söyledi. Tüm Avrupa’nın gazının kesilmiş olduğuna işaret eden Güler ‘Ama biz bunu başarıyla yönetiyoruz. Bu noktada doğru olan haberleri de zamanı geldikçe size veriyoruz. Bir sorun yok. Çalışmalarımızı sürdürüyoruz’ diye konuştu. Bu arada Batı Hattı’ndan gelen gazın kesilmesiyle Mavi Akım’dan gelen gaz miktarı 40 milyon metreküpten 48 milyon metreküpe çıkarılırken, bu ancak 8 milyon metreküplük bir telafi sağlıyor. İran’dan ise mevcut durumda 15 milyon metreküp doğalgaz arzı sağlanıyor. İran’dan daha önce kış şartlarının ağır olmadığı zamanlarda günlük yaklaşık 28 milyon metreküplük gaz alınıyordu. Halen Azerbaycan’dan ise yaklaşık günlük 17 milyon metreküp gaz geliyor. Batı Hattı’ndan Türkiye’ye 35 milyon metreküp doğalgaz gelirken, bu rakam önce 32’ye, sonra 17’ye düştü, önceki gün itibariyle kesildi.

Otogaza 1-2 kuruş zam

Otogaz olarak kullanılan likit petrol gazın (LPG) litre fiyatına 1-2 kuruş arasında zam yapıldı. İstanbul’da Petrol Ofisi’nde litre fiyatı daha önce 1,60 TL olan otogaz, 1.61 TL’ye satılırken, Opet istasyonlarında otogazın fiyatı 1.59 TL’den 1.61 TL’ye, Shell istasyonlarında ise 1.58 TL’den 1.60 TL’ye yükseldi. BP istasyonlarında ise 1.59 TL olan otogazın fiyatı değişmedi. Ankara’da daha önce 1.33-1.39 TL arasında satılan otogazın litresi, Shell’de 1.36 TL’den 1.38 TL’ye, Opet’te 1.38 TL’den 1.40 TL’ye, BP’de ise 1.39 TL’den 1.40 TL’ye çıktı. Petrol Ofisi 1.39 TL, Total ise 1.33 TL’lik satış fiyatını değiştirmedi.

Küresel kriz donmaktan kurtardı

TÜRKİYE’NİN, Rusya’nın günlük 42 milyon metreküplük gaz sağlayan Batı Hattı’ndaki gaz akışını tamamen durdurması ile ortaya çıkan krizin atlatılmasında, küresel kriz de etkili oldu. BOTAŞ’ın, gaz krizini önlemek için aldığı tedbirlerde ilginç bir ayrıntı çıktı. star’ın BOTAŞ yetkililerinden edindiği bilgiye göre, küresel krizden önce yapılan hesaplamalar göz önüne alındığında aralık ve ocak aylarında Türkiye’nin günlük tüketimi 160 milyon metreküp olacaktı. Ancak küresel kriz nedeniyle günlük tüketim miktarı 130 milyon metreküp seviyesine düştü. Bu da BOTAŞ’a günlük olarak 30 milyon metreküplük bir tasarruf imkanı sağladı. Bu durum, BOTAŞ’ın, doğalgaz krizine çözüm getirmesinde elini güçlendirdi.

Star

Bu haber 1,037 defa okundu.